Հայաստանի վարչապետը, Ռուսաստանի նախագահն ու Ադրբեջանի նախագահը համատեղ հայտարարություն են ընդունել

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը եռակողմ հանդիպման արդյունքներով ընդունել են համատեղ հայտարարություն: Այս մասին հայտնում են ՀՀ կառավարությունից:

Դրանում, մասնավորապես, նշված է.

«Մենք՝ Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ Ն.Վ․Փաշինյանը, Ադրբեջանի Հանրապետության նախագահ Ի.Հ. Ալիևը և Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վ.Վ․Պուտինը, 2021թ. նոյեմբերի 26-ին հանդիպեցինք Սոչի քաղաքում և քննարկեցինք 2020թ. նոյեմբերի 9-ի հայտարարության` Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադարի և բոլոր ռազմական գործողությունների ամբողջական դադարեցման իրագործման, ինչպես նաև 2021թ. հունվարի 11-ի՝ տարածաշրջանում բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերն ապաշրջափակելու մասին հայտարարության կատարման ընթացքը:

Վերահաստատեցինք 2020թ. նոյեմբերի 9-ի և 2021թ. հունվարի 11-ի հայտարարությունների բոլոր դրույթների հետագա, հետևողական իրականացման և անվերապահ պահպանման հանձնառությունը՝ ի շահ Հարավային Կովկասի կայունության, անվտանգության և տնտեսական զարգացման։ Պայմանավորվեցինք ակտիվացնել համատեղ ջանքերը՝ ուղղված 2020թ. նոյեմբերի 9-ի և 2021թ. հունվարի 11-ի հայտարարություններից բխող մնացած խնդիրների շուտափույթ լուծմանը։

Նշեցինք Ռուսական խաղաղապահ առաքելության կարևոր ներդրումը տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացման և անվտանգության ապահովման գործում։

Պայմանավորվեցինք ադրբեջանա-հայկական սահմանին կայունության և անվտանգության մակարդակը բարձրացնելուն ուղղված քայլեր ձեռնարկել և գործընթացը մղել Հայաստանի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև պետական սահմանի դելիմիտացիայի և այդուհետ դեմարկացիայի հարցերով երկկողմ՝ կողմերի հայտի հիման Ռուսաստանի Դաշնության խորհրդատվական մասնակցությամբ հանձնաժողովի ստեղծման ուղղությամբ։

Բարձր գնահատեցինք 2021թ. հունվարի 11-ի հայտարարության համաձայն ստեղծված՝ Ադրբեջանի Հանրապետության, Հայաստանի Հանրապետության և Ռուսաստանի Դաշնության փոխվարչապետերի համատեղ նախագահությամբ գործող տարածաշրջանի բոլոր տնտեսական և տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման հարցերով եռակողմ աշխատանքային խմբի գործունեությունը։ Ընդգծեցինք տարածաշրջանի տնտեսական ներուժը բացահայտելու համար կոնկրետ ծրագրերի հնարավորինս արագ մեկնարկի անհրաժեշտությունը։

Ռուսաստանի Դաշնությունն այսուհետ ևս կշարունակի ցուցաբերել անհրաժեշտ աջակցություն` Ադրբեջանի Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև հարաբերությունների կարգավորման, ադրբեջանցի և հայ ժողովուրդների միջև վստահության մթնոլորտի ձևավորման, ինչպես նաև տարածաշրջանում բարիդրացիական հարաբերությունների ստեղծման նպատակով»:

***

ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Սոչիում նոյեմբերի 26-ին կայացած հանդիպումից հետո Հայաստանի ու Ադրբեջանի առաջնորդներ Նիկոլ Փաշինյանին և Իլհամ Ալիեւին ձիթենու ճյուղ է նվիրել:

«Հանդիպումն օգտակար էր եւ ճիշտ ժամանակին: Մենք ստորագրել ենք հայտարարություն մեր հանդիպման արդյունքների մասին: Իմ ձախ կողմում դուք տեսնում եք մեր հայ եւ ադրբեջանցի բարեկամներին հասցեագրված նվերը՝ ձիթենու ճյուղ, որը խորհրդանշում է խաղաղություն եւ բարգավաճում: Ես լիահույս եմ, որ այսօրվա պայմանավորվածությունները կիրագործվեն եւ կստեղծեն պայմաններ Հարավային Կովկասում ընդհանուր առմամբ հարաբերությունները կարգավորելու գործում հաջորդ քայլերի համար»,-նշել է Պուտինը:

***

«Մեր բոլոր ջանքերի նպատակը տարածաշրջանի վերածննդի համար պայմաններ ստեղծելն է։ Այս մասին հայտարարել էր ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը՝ Սոչիում բացելով Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ հանդիպումը։

«Այս ընթացքում շատ բան է արվել, ցավոք, դեռ բոլոր հարցերը չեն կարգավորվել։ Ես տեղյակ եմ սահմանին տեղի ունեցած ողբերգական դեպքերի մասին, երբ երկու կողմից էլ մարդիկ են զոհվում եւ վիրավորվում։ Այս հարցերը հատուկ ուշադրություն են պահանջում: Մենք հավաքվել ենք՝ հետագայում նման միջադեպերից խուսափելու համար։

Բայց ընդհանուր առմամբ տարվա ընթացքում շատ բան է արվել։ Նախ՝ լայնածավալ ռազմական գործողություններ չեն ընթանում, ինչն ինքնին լավ է։

Այս ընթացքում մեծ աշխատանք է կատարվել փախստականների վերադարձի հետ կապված։ 53 000 մարդ արդեն վերադարձել է մշտական ​​բնակության վայրեր։ Մեր խաղաղապահ զորախումբն արդյունավետ աշխատում է՝ ապահովելով մարդկանց անվտանգությունը։ Գործում է զինադադարի վերահսկման ռուս-թուրքական մոնիթորինգային կենտրոն։

Ամենակարեւորն այն է, որ պայմաններ են ստեղծվում հետագա բնականոն, խաղաղ կյանքի համար։ Դա է կարեւորը։ Փոխվարչապետների մակարդակով ստեղծվել է եռակողմ հանձնաժողով։ Իմ գործընկերները զեկուցում են աշխատանքի ընթացքի մասին։ Հեշտ չէ, բայց, այնուամենայնիվ, այս աշխատանքն առաջ է ընթանում, եւ հիմքեր կան ենթադրելու, որ մոտ ապագայում մենք կկարողանանք ոչ միայն հաստատել տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման վերաբերյալ համապատասխան խմբի աշխատանքը, այլեւ կայացնել անհրաժեշտ որոշումները։ Կարծում եմ՝ սա է մեր բոլոր ջանքերի նպատակը՝ պայմաններ ստեղծել տարածաշրջանի վերածննդի համար, որպեսզի մարդիկ իրենց ապահով զգան, իսկ տնտեսությունը՝ զարգացնա։

Այս ամենը պետք է բարենպաստ ազդի երկու երկրների քաղաքացիների կենսամակարդակի վրա։ Ռուսաստանի համար եւս դա մեծ նշանակություն ունի՝ հաշվի առնելով Հայաստանի եւ Ադրբեջանի հարաբերությունների հատուկ բնույթը։ Հարյուրամյակների ընթացքում մենք գտնվել ենք միասնական պետության կազմում, մենք խորը պատմական կապեր ունենք եւ չէինք ցականա, որպեսզի դրանք փլուզվեին, հակառակը՝ մենք պետք է վերականգնենք դրանք»,-ասել է Պուտինը։

Նշենք, որ նոյեմբերի 26-ին Սոչիում Պուտին-Փաշինյան-Ալիև բանակցությունները տևել էին 3 ժամ:

***

Շատ հարցեր կարելի է լուծել եռակողմ և նույնիսկ երկկողմ ձևաչափով։ Այս մասին Սոչիում ԶԼՄ-ների համար բաց մասում ՌԴ, Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդների եռակողմ հանդիպման ժամանակ ասել է ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։

Շնորհակալություն հայտնելով հանդիպում կազմակերպելու եւ հրավիրելու համար՝ Փաշինյանը նախ հայ ժողովրդի եւ անձամբ իր անունից ցավակցություն է հայտնել ՌԴ-ում հանքում տեղի ունեցած պայթյունի կապակցությամբ։

«Ակնհայտ է ձեր անձնական դերը եւ Ռուսաստանի Դաշնության դերը անցյալ տարի պատերազմը դադարեցնելու գործում, եւ նոյեմբերի 9-ից հետո ռուսական խաղաղապահ ուժերն արդեն տեղակայվեցին Լեռնային Ղարաբաղում եւ Լաչինի միջանցքի երկայնքով։ Ակնհայտ է, որ ռուս խաղաղապահներն ու Ռուսաստանի Դաշնությունը առանցքային դեր ունեն Լեռնային Ղարաբաղում եւ տարածաշրջանում իրավիճակի կայունացման գործում։ Ուզում եմ ընդգծել, որ, ցավոք, իրավիճակն այնքան կայուն չէ, որքան մենք կցանկանայինք, անցած տարվա նոյեմբերի 9-ից հետո արդեն մի քանի տասնյակ մարդ է զոհվել երկու կողմից, միջադեպեր են գրանցվել Լեռնային Ղարաբաղում, իսկ այս տարվա մայիսի 12-ից ունենք ակտիվ ճգնաժամային իրավիճակ հայ-ադրբեջանական սահմանին։ Մեր գնահատականն այն է, որ ադրբեջանական զորքերը ներխուժել են Հայաստանի ինքնիշխան տարածք։ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ սահմանը ո՛չ սահմանազատված է, ո՛չ սահմանագծված, սակայն գոյություն ունի պետական ​​սահման, եւ դա Հայաստանի Հանրապետության ինքնիշխան տարածքն է»,-շեշտել է Փաշինյանը։

Միաժամանակ նա չի համաձայնել Ադրբեջանի նախագահի այն գնահատականին հետ, որ եռակողմ հայտարարության բոլոր կետերը, բացառությամբ հաղորդակցությունների ապաշրջափակման, կատարվել են։ «Դուք գիտեք, եւ մենք բազմիցս թե՛ անձամբ, թե՛ հեռախոսով քննարկել ենք, որ կա պատանդների, ռազմագերիների, անազատության մեջ գտնվող անձանց խնդիր։ Սա շատ կարեւոր մարդասիրական խնդիր է»,- ասել է վարչապետը։

Փաշինյանը հիշեցրել է, որ այսօր իրենք հավաքվել են ոչ միայն խնդիրները հնչեցնելու, այլ նաեւ առկա հարցերը լուծելու համար։

«Ես նաեւ բազմիցս ասել եմ, որ Հայաստանը պատրաստ է սկսել սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթաց։ Շատ կարեւոր է նաեւ տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակման թեման։ Մենք անկեղծորեն շահագրգռված ենք հարցերի լուծմամբ»,-վստահեցրել է Փաշինյանը։

Նշելով հայկական կողմի դիրքորոշումը՝ վարչապետն ընդգծել է, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը պետք է կարգավորվի ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահության շրջանակներում։ Նրա խոսքով՝ շատ հարցեր կարող են եւ պետք է քննարկվեն եւ լուծվեն եռակողմ եւ նույնիսկ երկկողմ ձեւաչափերով։ «Արդեն ուրվագծված են ուղիղ շփումները Ադրբեջանի եւ Հայաստանի պաշտոնյաների միջեւ։ Պետք է ընդգծել նաեւ, որ ոչ այնքան դրական նրբերանգների ֆոնին կան նաեւ դրականներ։ Այսօրվա հանդիպման գլխավոր նպատակը ոչ միայն առկա խնդրի բարձրաձայնումն է, այլ այն, որ կարողանանք կոնկրետ լուծումներ գտնել հարավկովկասյան տարածաշրջանում իրավիճակը կայունացնելու համար։ Մեր պատասխանատվությունը խաղաղությունն է, կայունությունը եւ մարդկանց անվտանգությունը»,-ասել է Նիկոլ Փաշինյանը։

***

Սոչիի եռակողմ հանդիպման ժամանակ ընդունված որոշումները կնպաստեն Հարավային Կովկասում ավելի անվտանգ և կանխատեսելի իրավիճակի ստեղծմանը։ Այս մասին Սոչիում Ռուսաստանի, Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ղեկավարների հանդիպման արդյունքներով հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը։

Նրա խոսքով՝ Պուտինի եւ Փաշինյանի հետ եռակողմ հանդիպմանը «հանգամանալից և անկեղծ զրույց» է տեղի ունեցել։ Նա հավաստիացրել է, որ «Ադրբեջանում վճռական են շրջել Հայաստանի հետ երկարաժամկետ առճակատման էջը եւ նորմալ փոխգործակցության փուլ սկսել»։

Ալիեւը հայտարարել է, որ Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների ավարտից հետո Բաքուն Երևանին է հանձնել գերեվարված «100-ից ավելի հայ զինծառայողների»։