Թուրքիայի տնտեսությունն ավելի վատ վիճակում է, քան կանխատեսվում էր. Bloomberg

Թուրքիայի տնտեսությունն ավելի վատ վիճակում է, քան կանխատեսվում էր, քանի որ այն առաջ է գնացել ամենադանդաղ տեմպերով 2020թ. համավարակի ամենաթեժ պահից ի վեր, ինչը կարող է անհանգստացնել նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին եկող տարվա ընտրություններից առաջ, գրել է Bloomberg-ը։

Վերջին տվյալները ցույց են տվել, որ երրորդ եռամսյակում ՀՆԱ-ն տարեկան ավելացել է 3,9 տոկոսով, ինչը լավագույն արդյունքներից մեկն է «Մեծ քսանյակում», բայց զգալիորեն ցածր է Bloomberg-ի հարցմանը մասնակցած վերլուծաբանների մեծ մասի կանխատեսումներից։ Սա նաեւ կտրուկ դանդաղում է նախորդ երեք ամիսների համեմատ, երբ ՀՆԱ-ն ավելացել էր 7,7 տոկոսով։

Օգոստոսին կենտրոնական բանկը վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը շոկային վերականգնման ենթարկեց, եւ ոչ օրթոդոքսալ մոտեցումը խթանեց գնաճը, որն անդրադառնում է տնտեսության վրա։ ՀՆԱ-ն երրորդ եռամսյակում կրճատվել է 0,1 տոկոսով՝ նախորդ երեք ամիսների համեմատ։

Էրդողանը, որը պետք է վերընտրվի եկող տարի, պաշտպանում է այն տնտեսական մոդելը, որտեղ առաջնահերթությունը տրվում է արտահանմանը, արտադրությանը եւ զբաղվածությանը՝ ի վնաս գնային կայունության եւ արժույթի։ Նախագահը ճնշում է գործադրել կենտրոնական բանկի վրա, որպեսզի վերջինն իջեցնի տոկոսադրույքը մինչեւ միանիշ թվեր, եւ այդ նպատակը ձեռք է բերվել անցած շաբաթվա հանդիպման ժամանակ՝ տոկոսադրույքը հասցվել է 9 տոկոսի։

Թվիթերի մեկնաբանություններում ֆինանսների նախարար Նուրեդդին Նեբաթին ասել է, որ Թուրքիայի մոտեցումը կփոխհատուցվի, եւ խոստացել է, որ կառավարությունը հավատարիմ կմնա «զբաղվածությանն ուղղված իր քաղաքականությանը»։

Բայց տոկոսադրույքի չորս հաջորդական իջեցումները 800 մլրդ դոլարի շրջանառություն ունեցող տնտեսությանը հատուկ խթան չեն հաղորդել։ Ընկերությունները եւ սպառողները զգում են գնաճի կործանարար ազդեցությունը հետհամավարակային վերելքից հետո, երբ Թուրքիայի տնտեսական աճը գերազանցել էր 6 տոկոսը երկու տարվա ընթացքում։

«Անգամ աճի դանդաղման դեպքում գնաճը լուրջ խնդիր է մնում տնտեսության համար։ Կենտրոնական բանկի թույլ դիրքը դրամավարկային քաղաքականությունում անդրադառնում է արժույթի եւ գնաճի վրա։ Մենք տեսնում ենք, որ ծավալապաշտական քաղաքականությունը 2023թ. ընտրությունների նախաշեմին խթանում է պահանջարկը եւ գների աճը»,- նշել է տնտեսագետ Սելվա Բահար Բազիկին։

Ստամբուլի QNB Finansbank-ի գլխավոր տնտեսագետ Էրքին Իսիկի խոսքով՝ աճի ամենազսպիչ գործոններից մեկը երրորդ եռամսյակում ներդրումներն են եղել, որոնք չափվել են կապիտալի կուտակմամբ։

Լիրայի անկումը գների տարեկան աճի պատճառներից մեկն է, որը մոտենում է 86 տոկոս մակարդակի։ Թուրքական արժույթը, որի անկումը դոլարի նկատմամբ կազմել է մոտ 10 տոկոս երրորդ եռամսյակում, գրեթե չի փոխվել տվյալների հրապարակումից հետո։

Տնային տնտեսությունների ֆինանսները գտնվում են ճնշման տակ, եւ սպառողական ծախսերը մնացել են բավական կայուն՝ տնտեսությանն աջակցելու համար, այն սպասումով, որ գնաճը «կուլ կտա» իրենց եկամուտը։

Թուրքական տնտեսությունն արտահանման վերելքի միջոցով խթանելու Էրդողանի նպատակը նույնպես սպառնալիքի տակ է, քանի որ ռեցեսիայի վտանգը կախված է Եվրոպայի՝ նրա ամենամեծ առեւտրային գործընկերոջ վրա։ Հուսահատեցնող չորրորդ եռամսյակում թուրքական ապրանքների վաճառքն արտասահմանում հոկտեմբերին ավելացել է ընդամենը 3 տոկոսով՝ նախորդ ամսվա ավելի քան 9 տոկոսի փոխարեն։

Սա նշան է այն բանի, որ Թուրքիայի՝ աճը պահելու ունակությունն առաջիկա ամիսներին կախված կլինի ավելի ուժեղ ներքին պահանջարկից եւ բիզնեսում կատարվելիք ներդրումներից։

Կառավարությունը, հավանաբար, կդիտարկի տնտեսության աշխուժացման տարբեր միջոցներ ընտրություններին ընդառաջ, որոնք տեղի են ունենալու հունիսին։ Նվազագույն աշխատավարձի երկար սպասված բարձրացումը, որի մասին, ինչպես սպասվում է, կհայտարարվի դեկտեմբերին, տնային տնտեսություններին կարող է գնաճի դեմ լրացուցիչ «շունչ հաղորդել»։