Անկարան ցանկանում է ՀՀ-ի սահմանների երկայնքով «իսլամական» միջանցք ձևավորել

150.000 բնակիչ ունեցող Բաթումին հանդիսանում է Աջարիայի Ինքնավար Հանրապետության մայրաքաղաքը, որը գտնվում է Վրաստանի հարավ-արևմուտքում։ Աջարիան ժամանակին մտնում էր Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ, սակայն 1878թ.-ին թուրքերն այն զիջեցին Ռուսական կայսրությանը։ Վերջին 15 տարվա ընթացքում թուրքական ներդրումները սկսեցին հոսել Բաթումի, որտեղ թուրքական գումարներով կառուցվել են շքեղ հյուրանոցներ և կազինոներ։

Վրաստանի կառավարությունը չի հրապարակում տվյալներ թուրքական ներդրումների մասին տեղական տնտեսության մեջ, սակայն տեղական վարչակազմի նախկին չինովնիկի տվյալներով, ընդհանուր ներդրումների 80-90%-ը բաժին է ընկնում թուրքական ներդրումներին։

Թուրքիան տնտեսական ներկայությանը զուգահեռ փորձում է ավելացնել նաև իր քաղաքական ազդեցությունը։ Էրդողանն աջակցություն է ցուցաբերել Բաթումում նոր մզկիթի շինարարությանը։

Աջարիային սահմանակցում է հայաբնակ, սակայն արագ տեմպերով հայաթափվող Ջավախքը, որտեղ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը փորձում է տնտեսապես ամրապնդվել`աջարացիների, թուրք–մեսխեթցիների և ադրբեջանցի, թուրք շինարարների (Կարս-Թբիլիսի-Բաքու երկաթգիծ) միջոցով փոխել տեղի ժողովրդագրական, էթնիկ-կրոնական դեմքը։

«Միասնական Ջավախք» ժողովրդավարական դաշինքի առաջնորդ Վահագն Չախալյանը վերջերս հայտարարել էր, որ ՀՀ քաղաքական կուսակցությունները պետք է դիրքորոշում ունենան Ջավախքի հայաթափման և այլ խնդիրների հետ կապված։ Նա նշել է, որ Ջավախքի հայաթափումը իրականություն է, գոյություն ունի։

ՀՀ-ը պետք է Ջավախքի հայաթափումը կանխող ռազմավարություն մշակի`դա կարող է լինել հայ-վրացական տնտեսական համագործակցության, համատեղ տնտեսական նախագծերի շրջանակներում։ Ջավախք պետք է գա «հայկական կապիտալ», որը կհավասարակշռի թուրք–ադրբեջանական տանդեմի տնտեսական էքսպանսիան այդ տարածաշրջանում, ինչպես նաև ստեղծելով տնտեսական ներուժ`աշխատատեղեր, կկանխեր տեղի հայերի արտագաղթը ՌԴ, ՀՀ-ը, իսկ Վրաստան-ԵՄ վիզաների ազատականացումից հետո նաև Եվրոպա։

Անհրաժեշտ է ՀՀ–ի օլիգարխների, ՌԴ-ի հայ գործարարների գումարներն ուղղել Ջավախքում գյուղատնտեսական, զբոսաշրջային, վերամշակող և այլ ոլորտներում տնտեսական հզորությունների ստեղծմանը`այլ կերպ տվյալ տարածաշրջանից միգրացիան կշարունակվի, ինչը հղի է լրջագույն վտանգներով ՀՀ-ի ազգային անվտանգությանը, հյուսիսային սահմանների անվտանգությանն ու նույն Վրաստանին, որի ամբողջ հարավային, հարավ-արևմտյան սահմանների երկայնքով մահմեդական «միջանցք» է ձևավորվելու։

Թուրքիան և Ադրբեջանը ակտիվ են թե Վրաստանում, թե կոնկրետ Սամցխե-Ջավախքում`նպատակը պարզ է, փոխել տարածաշրջանի էթնիկ-կրոնական, ժողովրդագրական դեմքն ու այդ տարածքը դարձնել թուրք-ադրբեջանական տանդեմի ազդեցության տակ գտնվող տարածաշրջան։ Բաքուն տնտեսական էքսպանսիայի և ներկայության ամրապնդման «դրական» փորձ ունի ադրբեջանաբնակ Քվեմո-Քարթլիի տարածաշրջանում։

Ադրբեջանը ակտիվորեն օգտագործում է տեղի կես միլիոնի հասնող ադրբեջանական համայնքը՝գործում է «Վրաստանի ադրբեջանցիների կոնգրեսը», այլ ՀԿ-ներ, ինչպես նաև «SOCAR»-ի ֆինանսավորմամբ հիմնականում ադրբեջանաբնակ Քվեմո-Քարթլիում իրականացվում են բազմաթիվ սոցիալական, ենթակառուցվածքային և այլ նախագծեր: Հայաստանի համար կենսական նշանակության ՝«կյանքի ճանապարհը» անցնում է Վրաստանի հենց ադրբեջանաբնակ շրջաններով՝ պատերազմի դեպքում՝ հայ-ադրբեջանական, Ղարաբաղում, տեղի ադրբեջանցիները կարող են Բաքվի դրդմամբ փորձեն կտրել այդ ճանապարհը, կամ դրանով անցնելը դարձնեն վտանգավոր:
Վրաստանի համար Թուրքիան շարունակում է մնալ տնտեսական կարևոր գործընկեր՝ հակակշիռ ռուսական շուկային ու ազդեցությանը, ինչպես նաև ռազմա-տեխնիկական ոլորտի ամրապնդման համար կարևոր գործընկեր:

Թուրք-ադրբեջանական ներդրումները վրացական տնտեսության մեջ նաև քաղաքական լծակներ, ազդեցություն ստեղծելու նախապայման են՝ադրբեջանական ներդրումները տրանսպորտային՝Կարս-Թբիլիսի-Բաքու երկաթգծի վրացական հատվածը կառուցվում է ադրբեջանական վարկով, էներգետիկ՝Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան, Բաքու-Թբիլիսի-Էրզրում, «TANAP» և այլ նախագծեր, Ադրբեջան-Վրաստան-Թուրքիա՝ էներգետիկ կամրջի նախագծերը հագեցնում ու հարստացնում են Թբիլիսի-Բաքու, Բաքու-Թբիլիսի-Անկարա հարաբերությունների օրակարգը:

Վրաստանի իշխանությունները դրան ոչնչով չեն կարող հակազդել, այդ թվում Թուրքիայի ու Ադրբեջանի ներդրումների պատճառով՝Թբիլիսին ընկնելու է մեծ կախվածության մեջ այդ երկու պետություններից ու սկսի գործել նրանց ուղեծրի, արտաքին քաղաքական ուղենիշների ներքո:

Արտեմ Բալասանով. ֆեյսբուք: