Ինչպե՞ս է տեղի ունենալու իշխանության փոխանցման գործընթացը

«Հայկական ժամանակ» թերթը գրում է. «Հայաստանում լրիվ նոր ու աննախադեպ քաղաքական իրավիճակ է: Քաղաքացիական անհնազանդության ու մասսայական հանրահավաքների ճնշման տակ հրաժարական տվեց երկիրը մեկ տասնամյակ նախագահի պաշտոնում ղեկավարած, այնուհետեւ վարչապետի պաշտոնը զբաղեցրած Սերժ Սարգսյանը:

Այժմ գոյություն ունի ֆորմալ իշխանություն՝ ի դեմս վարչապետի ժամանակավոր պաշտոնակատար Կարեն Կարապետյանի, եւ փողոց դուրս եկած քաղաքացիների դե-ֆակտո իշխանություն՝ Նիկոլ Փաշինյանի ու իր թիմի առաջնորդությամբ: Հայաստանում «թավշյա հեղափոխության» սկիզբն այլեւս դրված է, սակայն սա, իսկապես, դեռ սկիզբն է ու պետք է տեղի ունենա իշխանական լծակները դե-յուրե իշխանություից դե-ֆակտոյին անցնցում փոխանցելու գործընթաց: Սպասվում է, որ այսպես պետք է ավարտվի ՀՀ-ում աննախադեպ մասշտաբների հասած քաղաքական ճգնաժամը:

Իշխանության փոխանցման գործընթացի ճանապարհային քարտեզը Հանրապետության հարապարակում ապրիլի 23-ի հնարահավաքի ժամանակ իր ելույթում ներկայացրեց Նիկոլ Փաշինյանը: «Օրակարգում ոչ թե մեկ, այլ մի քանի հարց էր դրված՝ Սերժ Սարգսյանը հրաժարական է տալիս, ԱԺ-ն վարչապետ է նշանակում ժողովրդի թեկնածուին և դա պետք է տեղի ունենա առաջիկա մեկ շաբաթվա ընթացքում, դրանից առաջ ձևավորվում է ժամանակավոր կառավարություն, որից հետո ՀՀ-ում տրամաբանական ժամկետներում պետք է տեղի ունենան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ», - ասաց Փաշինյանը՝ հավելելով, որ ապրիլի 25-ին ժամը 11:00-ին Մարիոթ հյուրանոցում շարունակելու են բանակցությունները իշխանության անցնցում փոխանցման օրակարգի շուրջ Կարեն Կարապետյանի հետ:

«Եվ հույս ունեմ, որ ՀՀԿ վերնախավը միանշանակ և անվերապահորեն կճանաչի ժողովրդական թավշյա ոչ բռնի հեղափոխության հաղթանակը: Եվ որքան շուտ, այնքան ավելի լավ Հայաստանի և Արցախի համար»,- հայտարարեց նա՝ զգուշացնելով հանապետականներին, մոռանալ ստվերային կառավարում իրականացնելու հույսերի մասին:

Այժմ, ինչպես դասականն էր ասում, «օդում կախված» շատ քաղաքական ու իրավական հարցեր են առաջանում, իշխանության անցնցում մեխանիզմի գործի դրման եւ այդ գործընթացի տրամաբանական ավարտի վերաբերյալ:

ՀՀ Ազգային ժողովի նախկին պատգամավոր, «Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի» նախագահ Թեւան Պոսոսյանը, որը ներգրավված է եղել իշխանություն-ընդդիմություն քննարկումների գործընթացում եւ նախագահ Արմեն Սարգսյանի հետ ժամանեց Հանրապետության հարապարակ Փաշինյանի հետ բանակցելու, նշում է իրավիճակի զարգացման մի քանի սցենար: Նախ, նա հիշեցրեց Սահմանադրության 149-րդ հոդվածը, որը նախատեսած է հենց նման դեպքերի համար: «Վարչապետի հրաժարական ներկայացնելու կամ վարչապետի պաշտոնը թափուր մնալու այլ դեպքերում Կառավարության հրաժարականն ընդունվելուց հետո` յոթնօրյա ժամկետում, Ազգային ժողովի խմբակցություններն իրավունք ունեն առաջադրելու վարչապետի թեկնածուներ: Ազգային ժողովը վարչապետին ընտրում է պատգամավորների ընդհանուր թվի ձայների մեծամասնությամբ», - ասված է հոդվածում, որը սակայն տարբերում է Նիկոլ Փաշինյանի ներկայացրած «ժողովրդի թեկնածու» վարչապետի ընտրության սցենարից:

Նա կարծում է, որ առաջիկա քաղաքական քննարկումների արդյունքում հնարավոր է գտնվեն նոր լուծումներ: «Փաստացի իշխանությունը Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքում է: Ուստի նա պետք է որոշումներ ընդունելիս լինի շատ պատասխանատու, սա է թելադրում պահը: Բոլոր կողմերը պետք է շատ սթափ գնահատեն իրավիճակը», - ասաց նա՝ հավելելով, որ այժմ հանրապետականները Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը «կներկայացնեն որպես ժողովրդավարական առաջնորդի շատ խոհեմ որոշում», հատկապես ապրիլի 24-ի նախաշեմին:

Սա արդեն կատարվում է: Հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը Սերժ Սարգսյանի հրաժարականը գնահատել է որպես «պետական մտածողության, քաղաքական արիության և ազգային գործչի քայլ»։ «Ուժեղ և հայրենասեր մարդու քայլ։ Հայաստանը անցնցում պահող քայլ։ Խաղաղություն և խոհեմություն բոլորիս»,- գրել է նա Facebook-ի իր էջում։

Պողոսյանի խոսքով, այժմ կա երկու ճանապարհ՝ իրավական ու քաղաքական, ու դրանք քայլերի ճիշտ հերթականության դեպքում կարող են համալրել իրար:

«Իրավականի, սահամանադրական ճանապարհի մասին ասացի, որ 7 օրվա ընթացում ԱԺ խմբակցությունները պետք է ներկայացնեն վարչապետի թեկնածու: Քաղաքականն ավելի տեւական ու բարդ գործընթաց է: Պետք է տեղի ունենան բանակցություններ, սակայն օրենսդրությունը ոչ մի կերպ չի ենթադրում վարչապետի ընտրություն հանրահավաքային տարբերակով: Սա կարող է ստեղծել բարդություններ նաեւ Եվրոպայի հետ հարաբերություններում, քանի որ Եվրոպայի համար իրավիճակի հանգուցալուծումն արդեն կա: Վարչապետը հրաժարական է տվել, պետք է ընտրվի նոր վարչապետ», - մեզ հետ զրույցում նշեց Թեւան Պողոսյանը՝ հավելելով, որ եթե Փաշինյանի թիմը ցանկանում է հասնել նաեւ արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների, ապա պետք է դրան պատրաստ լինի թե քաղաքականապես, թե օրենսդրորեն:

«Արտահերթ ընտրությունների համար Փաշինյանի թիմը պետք է բանակցություններ վարի այլ քաղաքական ուժերի հետ եւ հասնի նման արդյունքի», - նշեց մեր զրուցակիցն ու հավելեց, որ մինչ այդ Նիկոլ Փաշինյանը պետք է պատրաստավի ընտրություններին: «Դրա համար անհրաժեշտ են օրենսդրական փոփոխություններ եւ քաղաքական ամուր թիմի ու կառույցների ձեւավորում: Հակառակ պարագայում այս օրենսդրության պայմաններում, եթե վաղը կամ մյուս օրը լինեն ընտրություներ, շատ հավանական է, որ սպասված աջակցությունը չլինի», - նշեց Պողոսյանը:

Իրավական առումով Պողոսյանի հետ համամիտ է նաեւ Բարձրագույն դատական խորհրդի անդամ, ԵՊՀ սահմանադրական իրավունքի ամբիոնի պրոֆեսոր Գեւորգ Դանիելյանը: Նա եւս հիշատակում է Սահմանադրության 149-րդ հոդվածը, սակայն հավելում, որ երկրում քաղաքական ճգնաժամ է եւ այն պահանջում է նաեւ ոչ ստանդարտ մոտեցումներ: «Այն, որ իմ կոլեգաները հաճախ նշում էին, թե խորհրդարանական համակարգում գրեթե մինիմումի են հասցված ճգնաժամերը, ես միշտ վիճում էի ու պնդում, որ դրանք հնարավոր են: Այս պահին մենք նման իրավիճակ ունենք երկրում, ուստի քաղաքական որոշումները բացառված չեն», -մեզ հետ զրույցում ասաց նա:

«Քաղաքական առումով, կողմերը կարող են հասնել պայմանավորվածության առ այն, որ ժամանակավոր վարչապետ է նշանակվում բոլորի համար ընդունելի մի գործիչ, որը ձեւավորում է կառավարություն, իսկ այն իր հերթին ներկայացնում է ծրագիր եւ որոշում է կայացվելու ԱԺ-ի գործունեության դադարեցման ու նոր ընտրությունների անցկացման մասին: Կամ, ասենք, Ազգային ժողովի բոլոր պատգամավորները հրաժարականի դիմում են ներկայացնում, նշանակվում են նոր ընտրություններ եւ այդպես լուծվում է քաղաքական ճգնաժամը», - եզրափակեց նա:

Հիշեցնենք, Սահմանադրության 158-րդ հոդվածի համաձայն, Կառավարությունը Հանրապետության նախագահին ներկայացնում է իր հրաժարականը նորընտիր Ազգային ժողովի առաջին նստաշրջանի, Կառավարությանը վստահություն չհայտնելու, Կառավարության ծրագրին հավանություն չտալու, վարչապետի կողմից հրաժարական ներկայացվելու կամ վարչապետի պաշտոնը թափուր մնալու օրը:

Կառավարության անդամները շարունակում են իրենց պարտականությունների կատարումը մինչև նոր Կառավարության կազմավորումը»: