«Իմ մահը պիտի ըլլա ոտքի վրա կանգնած…»

Հայաստանի հանրապետությունը գրել է.

«Ընդհանրապես չեմ հիշում՝ Հրանտի հետ երբ եմ ծանոթացել, կարծես նա միշտ կար: Շատ ժողովների ժամանակ եմ հետեւել նրան: Միշտ նկատել եմ աչքերի խոնավությունը, նա էլ միշտ իմ զգացմունքայնությունն է նկատել: Զայրույթս է նկատել: Երբեմն ինձ ասում էր. «Հանդարտվի՛ր…»: Հրանտին հետեւելիս տեսնում էի, թե ինչպես էր նա միշտ ներքուստ արտասվում: Անհավատալի մարդ էր: Այսքան անդրադառնալ ապրածներին… Ի՛նչ համբերություն ուներ, դիմացկունություն… Ինչպես է դիմացել: Զարմանալի մարդ էր: Այնքան խորն էր մտածում, այնքան էր հարցի մեջ եւ այնքան ճիշտ տեղում էր գտնվում, որ… Ոչ այս ամենի վրա հիմնված ազգայնականություն ունեցավ, ոչ էլ դիմացինի հանդեպ թշնամություն: Դրա համար պետք է Հրանտին հասկանալ՝ ինչ էր ուզում…»: Ֆեթհիյե ՉԵԹԻՆ

Հրանտ Դինք՝ սփյուռքահայ սակավաթիվ այն մտավորականներից, ովքեր բացճակատ ու առանց վարանումի են գնում ճակատագրին ընդառաջ: Եվ ճակատագիրը հաճախ չի խնայում նմաններին: Այդպես էր լինելու նաեւ երկլեզու «Ակոս» թերթի խմբագիր Դինքի հետ, որի արմատները հայրենի Մալաթիայում էին, իսկ վաղաժամ վախճանը լինելու էր Ստամբուլում: Անկախ այն իրողությունից, որ իր ամբողջ կյանքի ընթացքում սպառնալիքներ էր ստանում Թուրքիայում գործող ազգայնական խմբավորումներից, միեւնույն է, մնում էր հանգիստ՝ հավատարիմ մնալով իր սկզբունքներին ու իր ստեղծած պարբերականի առաքելությանը: Մշտապես բարձրաձայնում էր մտահոգությունները թուրքերի եւ հայերի միջեւ լարված հարաբերությունների առնչությամբ: Ելույթներ ունենալով ժողովրդավարական հարթակներում, հասարակական կազմակերպություններում՝ ընդգծում էր Թուրքիայի ժողովրդավարացման, այս երկրում խոսքի ազատության, փոքրամասնությունների, մարդու եւ հատկապես այս կայսրությունում ապրող հայ համայնքի իրավունքների հարցը: Նա յուրօրինակ խթան էր թուրքերի եւ հայերի միջեւ խաղաղության հաստատման: Հայոց ցեղասպանության հարցում հակադրվելով Թուրքիայի պաշտոնական այն տեսակետին, թե տեղի ունեցածը պատերազմական ժամանակների հետեւանք է եղել եւ ոչ նպատակային կոտորած, անընկճելի մտավորականը բազմիցս է արժանացել հալածանքների, իսկ 2005 թ. դատապարտվել վեցամսյա պայմանական բանտարկության: «Կան թուրքեր, ովքեր չեն ընդունում, որ իրենց նախնիները ցեղասպանություն են գործել,- գրում էր նա,- սակայն եթե նայենք, կհասկանանք, որ այդ մարդիկ բարի մարդկանց տպավորություն են թողնում: Բայց ինչո՞ւ չեն կարողանում ընդունել ցեղասպանությունը: Որովհետեւ նրանք կարծում են, որ ցեղասպանությունը վատ բան է, որ նրանք երբեք չէին ցանկանա անել դա: Եվ այդ իսկ պատճառով նրանք չեն կարող հավատալ, որ իրենց նախնիները կարող էին կատարել նման բան…»: Հրանտ Դինքը հավատում էր, որ հայկական սփյուռքը հնարավորություն կունենա ազատ ապրելու՝ չենթարկվելով ճնշումների, առաջնահերթ հաշվի առնելով ապրող մեծամասնության կարծիքը: Հասկանալով, որ կարեկցանքը չի փոխում ցեղասպանության հարցը, կոչ է անում երկխոսության. «Հայ-թուրքական հարաբերություններն անհրաժեշտ է դուրս բերել 1915 մետր խորություն ունեցող ջրհորից…»: Իզուր ջանքեր: Ավելին՝ նա վաղուց ի վեր թուրք ազգայնամոլների դավադիր թիրախում էր: 2007 թ. հունվարի 19-ին Շիշլիում գտնվող «Ակոսի» խմբագրատան առաջ սպանվում է թիկունքից գլխին արձակված երեք կրակոցից: Մարդասպանը հեռանալիս գոչել էր՝ «գյավուր…»: Սա ենթադրելու հիմք է տալիս, որ սպանությունը կատարվել է ազգային պատկանելության հողի վրա: Ոճրագործը 17-ամյա փսլնքոտ էր՝ Օգյուն Սամաստ անվանյալ: Կատարվածը ցնցելու էր ողջ հայությանը, փողոց էին դուրս գալու ոչ միայն նրանք, այլեւ հազարավոր թուրքեր՝ «Մենք բոլորս Դինք ենք, մենք բոլորս հայ ենք» գրությամբ պաստառներով: Տարբեր երկրների քաղաքական գործիչներ դատապարտելու էին անվանի մտավորականի սպանությունը, բողոքի ցույցեր էին կազմակերպվելու Հայաստանում, աշխարհի բազմաթիվ քաղաքներում: Իսկ ոճրագործության նախաձեռնման մեջ մեղադրվելու էր թուրքական «Էրգենեկոն» կազմակերպությունը: Բայց եղածը եղել էր՝ դավադրաբար լռեցվել էր արդարագոչ եւ ըմբոստ մի ձայն, որը խլացնելու այլ տարբերակ չկար…