Ո՞րն է վերջին տարիների իսրայելա-պաղեստինյան ամենախոշոր բախման պատճառը. The Guardian-ի անդրադարձը (տեսանյութ)

Բրիտանական The Guardian պարբերականն անդրադարձ է կատարել իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությանը, որը վերջին շրջանում նոր թափով է բռնկվել` ներկայացնելով պատմական մանրամասներ և բացատրել տեղի ունեցող իրադարձությունների պատճառը:

Ստորև թարգմանաբար ներկայացնում ենք լրատվամիջոցի անդրադարձը.

Ի՞նչ է կատարվում Իսրայելում և Պաղեստինում

Երուսաղեմը վերջին տարիների խոշորագույն անկարգությունների ականատեսն է դարձել. իսրայելական ոստիկանության հետ բախումների հետևանքով վիրավորվել են հարյուրավոր պաղեստինցի ցուցարարներ: Գազայում ավելի քան 20 մարդ է սպանվել զինյալների և Իսրայելի միջև մարտերից հետո, բռնության ալիքը հասել է գրավյալ Արևտյան ափ, իսկ Իսրայելում գտնվող արաբական համայնքները ցույցեր են անցկացրել:

Ինչո՞վ է պայմանավորված բռնության աճը

Ամեն ինչ կապված է Իսրայելի կեսդարյա ռազմական օկուպացիայի և պաղեստինցիների նկատմամբ ավելի խորացող բռնության հետ: Երկարատև զայրույթը պայթել է, քանի որ մի շարք իրադարձություններ միանգամից միաձուլվել են՝ երկուշաբթի հասնելով գագաթնակետի:

Ի՞նչի պատճառով են առաջացել այս իրադարձությունները

ԱՄՆ նախկին նախագահ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմի և Իսրայելի կողմից պաղեստինյան տարածքների նկատմամբ վերահսկողության ամրապնդման ուղղությամբ ձեռնարկված քայլերի ֆոնին տասնամյակների ճգնաժամի լուծման հույսն ներկայում գրեթե վերացել է:

Պաղեստինյան ինքնավար վարչակազմի 85-ամյա առաջնորդ Մահմուդ Աբբասի որոշումը՝ հետաձգել ծրագրված ընտրությունները, հիասթափություն է առաջացրել պաղեստինցիների մոտ, որոնց վերջին խորհրդարանական քվեարկությունը տեղի է ունեցել 2006 թվականին:

Միևնույն ժամանակ, Իսրայելում մարտին անցկացված ընտրություններն ավելի էին խրախուսել Իսրայելի աջ-ծայրահեղականներին՝ խորհրդարան բերելով վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի դաշնակից հրեա ուլտրաազգայնականների կուսակցությանը:

Ի՞նչ է պատահել դրանից հետո

Մեկ ամիս առաջ մեկնարկել է մուսուլմանների սուրբ Ռամադան ամիսը, և պաղեստինցիները բողոքել են Իսրայելի ոստիկանության կողմից անհարկի խիստ սահմանափակումներից, որոնք թույլ չեն տվել հավաքվել Հին քաղաքից դուրս գտնվող աստիճանների վրա, որը երեկոյան աղոթքից իրականացվող հետո ոչ պաշտոնական ավանդույթ է:

Լարվածության աճի ֆոնին տեղի է ունեցել համայնքային բռնության աճ: Փողոցային ոտնձգությունների, ինչպես նաև հրեաների և պաղեստինցիների միջև մի քանի հարձակումները պատկերող տեսանյութերը հայտնվել են առցանց տիրույթում: Իրադարձությունները գագաթնակետին են հասել ապրիլի վերջին, երբ հարյուրավոր աջ ծայրահեղական իսրայելացիներ դուրս էին եկել քաղաքի փողոցներ՝ վանկարկելով «մա՛հ արաբներին»:

Ինչպե՞ս է կոնֆլիկտը սրվել վերջին շաբաթվա ընթացքում

Զայրույթը նոր թափ է առել Իսրայելի դատարանի վճռի հրապարակումից առաջ, որը պետք է տեղի ունենար երկուշաբթի: Այն վերաբերում էր հարցին, թե արդյոք իշխանությունները տասնյակ պաղեստինցիների պետք է վտարեն Շեյխ Ջարրահից՝ Արևելյան Երուսաղեմում արաբներով բնակեցված թաղամասից, և իրենց տները տան հրեա վերաբնակիչներին:

Ո՞րն է նախապատմությունը

Հրեական ընտանիքները պնդում են, որ նրանք հող են կորցրել Շեյխ Ջարրահում 1948 թվականին Իսրայելի ստեղծման նպատակով պատերազմի ընթացքում. հակամարտություն, որի ընթացքում հարյուր հազարավոր պաղեստինցիներ տեղահանվել էին:

Երկու տասնամյակ անց Իսրայելը 1967 թվականի պատերազմում Հորդանանի ուժերից գրավել էր Արևելյան Երուսաղեմը և հետագայում միացրել էր այն երկրին: Իսրայելական օրենսդրության համաձայն՝ հրեաները, որոնք կարող են ապացուցել մինչև 1948 թվականն ունեցած կարգավիճակը, կարող են հետ պահանջել իրենց Երուսաղեմի ունեցվածքը: Այնուամենայնիվ, նման օրենք գոյություն չունի Արևմտյան Երուսաղեմում տներ կորցրած պաղեստինցիների համար:

Ինչո՞ւ է Երուսաղեմը թեժ կետ դարձել

Երուսաղեմը միշտ եղել է իսրայելա-պաղեստինյան ճգնաժամի կենտրոնը՝ իր սրբազան վայրերով, որոնք հարգում են թե՛ հրեաները և թե՛ մահմեդականները: Հին քաղաքի արևմտյան պատը հուդայականության սրբազան վայրի՝ Տաճարի լեռան հիանալի տեսարան է կազմում: Այն հավասարապես մաս է կազմում ալ Հարամ ալ Շարիֆի կամ Ազնվական սրբավայրի, որի վերևում գտնվում է Ժայռի գմբեթը և ալ Աքսա մզկիթը, որն մուսուլմանների համար երրորդ սրբազան վայրն է:

Ինչքանո՞վ է պատմականորեն ներկայիս բռնությունը համեմատվում նախկինների հետ

Երբեք չի եղել մի պահ, երբ Իսրայելում և Պաղեստինում տիրի լիակատար հանդարտություն, ուստի դժվար է միմյանց հետ համեմատել բռնության դրվագները: Այնուամենայնիվ, նշվում է, որ վերջին նմանատիպ իրադարձությունը տեղի է ունեցել 2017 թվականին, երբ Իսրայելի կողմից ալ Աքսա մզկիթի թաղամասից դուրս մետաղի դետեկտորներ տեղադրելու պատճառով առաջացած զայրույթը շաբաթներ շարունակ արյուն թափելու պատճառ էր դարձել: