Արցախյան հակամարտության քաղաքական կարգավորման գործընթացն առաջիկայում կարող է թևակոխել ակտիվ փուլ

Կարելի է ենթադրել, որ առաջիկայում Արցախյան հակամարտության քաղաքական կարգավորման գործընթացը կթևակոխի բավական ակտիվ փուլ։ Նման ենթադրության հիմք է տալիս Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի այն հայտարարությունը, համաձայն որի՝ առաջիկայում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները կայցելեն տարածաշրջան։

Սա բավական ուշագրավ հայտարարություն է, քանի որ նախ՝ ադրբեջանական կողմն արդեն մի քանի անգամ գրեթե ուղիղ տեքստով հայտարարել էր, թե Ղարաբաղի խնդիրը լուծված է, Արցախի կարգավիճակի խնդիր գոյություն չունի և, ընդհանրապես, բացի խաղաղապահների գործունեությունից, միջնորդական այլ առաքելության անհրաժեշտություն այլևս չկա։ Որ առնվազն երկու հարցում գոնե Երևանն ու Մոսկվան համամիտ չեն պաշտոնական Բաքվի հետ, ընդգծված երևաց հունվարի 11-ին Մոսկվայում կայացած բանակցություններից հետո հնչած հայտարարություններից։ Մասնավորապես, Արցախի կարգավիճակը, ի տարբերություն Ալիևի հայտարարությունների, դուրս չի բերվել բանակցությունների օրակարգից, այլ, ինչպես հայտարարել են թե՛ Ռուսաստանի նախագահ Պուտինն ու արտգործնախարար Լավրովը,թե՛ Հայաստանի վարչապետը, գիտակցաբար չի ընդգրկվել հրադադարի հաստատման հայտարարության տեքստում՝ պայմանով, որ բանակցող կողմերը խնդրին վերադառնալու են ապագայում։

Վլադիմիր Պուտին - ՌԴ նախագահ (դեկտեմբերի 17) - Մենք երկար տարիներ հավատարիմ ենք եղել մեկ դիրքորոշմանը, որի համաձայն՝ Ադրբեջանին պետք է վերադարձվեն Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ գտնվող 7 շրջանները, Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը պետք է մնա անփոփոխ՝ այնտեղ հետագայի համար պետք է ֆիքսվի ստատուս քվոն, սակայն անպայման պետք է ստեղծվի շփման հնարավորություն Լեռնային Ղարաբաղի ու Հայաստանի միջև, որի համար էլ օգտագործվում է Լաչինի միջանցքը: Դա կապ է Հայաստանի ու Արցախի միջև:

Սերգեյ Լավրով - Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակը գիտակցաբար չի հիշատակվել նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ։ Կարգավիճակի խնդիրը հակասական է, և որոշվել է հարցը շրջանցել և թողնել ապագային: Այս հարցով, այդ թվում, պետք է զբաղվեն ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները, որոնք այժմ վերսկսել են իրենց շփումները կողմերի հետ, պատրաստվում են ևս մեկ անգամ այցելել տարածաշրջան

Նիկոլ Փաշինյան - ՀՀ վարչապետ - Իհարկե, մեզ հաջողվեց ապահովել հրադադարի ռեժիմը, բայց դեռևս մնում են շատ հարցեր, որոնք պետք է լուծվեն: Այդ հարցերից մեկը Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակն է և Հայաստանը պատրաստ է շարունակել բանակցությունները ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակում, մասնավորապես, այդ հարցով:

Ինչ վերաբերում է կոմունիկացիաներին, ապա գոնե այս պահին հստակ է, որ, անկախ Արցախի կարգավիճակի շուրջ բանակցությունների ընթացքից ու դրանց տևողությունից, Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի միջև ցամաքային կապի ապահովումը նույնիսկ քննարկման առարկա չի դառնալու։ Համենայնդեպս, այս պահին Բերձորով անող ճանապարհի անվտանգությունն ապահովող երկրի ներկայացուցիչները հայտարարում են, որ Հայաստան-Արցախ կապն աշխատելու է անխափան, և այդ առումով Բաքուն այստեղ անելիք չունի։

Սերգեյ Լավրով - Հայաստանի կապը Ղարաբաղի հետ ոչ ոք երբեք չի ժխտել, տասնամյակներ շարունակ բանակցությունների ողջ ընթացքում երբեք հարց չի եղել, որ Հայաստանը և Ղարաբաղը կտրվեն միմյանցից։ Եվ հենց այդ պատճառով Լաչինի միջանցքը, որպես հայեցակարգ, ոչ ոք չի մերժել, և այն նախկինի պես կողմերի համաձայնության առարկա է՝ ներառյալ մեր ադրբեջանցի հարևանների համաձայնությունը:

Ինչ վերաբերում է դեռևս չլուծված խնդիրներին, դրանցից կարևորագույնը Երևանի համար մնում են հումանիտար խնդիրները:

Հիշեցնենք, որ Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ընդգծել էր ու շարունակում է պնդել, որ հրադադարի հայտարարության 8-րդ կետը կյանքի է կոչվել ոչ ամբողջությամբ։ Ադրբեջանում դեռ կան հայ ռազմագերիներ ու գերեվարված քաղաքացիական անձինք, և այդ խնդիրն անհրաժեշտ է հնարավորինս շուտ կարգավորել։

Նիկոլ Փաշինյան - Բայց մենք, մասնավորապես, գտնում ենք, որ մեր համատեղ հայտարարության կոնկրետ 8-րդ կետը, ցավոք, ամբողջությամբ չի իրականացվում, ես հույս ունեմ, որ մեզ կհաջողվի սեղմ ժամկետներում գալ կոնկրետ որոշման:

Որ ռազմագերիների վերադարձի խնդիրը պետք է լուծվի և դա պիտի արվի հակառակ Բաքվի պնդումների, թե հայ ռազմագերիների մի մասին ադրբեջանական զինված ուժերը գերեվարել են արդեն նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո, ակնհայտ է։ Այս պահին առնվազն ռուսական կողմը, Լավրովի պնդմամբ, բանակցում է Բաքվի հետ՝ փորձելով վերջինին բերել կառուցողական դաշտ։ Վերջին օրերին հարցը քննարկվել է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի և Հայաստանի վարչապետի ու Ադրբեջանի նախագահի հեռախոսազրույցներում, ինչպես նաև Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հետ՝ Լավրովի զրույցներում:

Սերգեյ Լավրով - Եթե չլինեին խաղաղապահներ, ապա այդ խնդիրն ավելի դժվար կլիներ լուծել, բայց խաղաղապահները դրանով զբաղվում են։ Ռուսական զորակազմի հրամանատար Ռուստամ Մուրադովը շարունակում է կապի մեջ մնալ հայ և ադրբեջանցի գործընկերների հետ: Այժմ մեր զինվորականները հայկական և ադրբեջանական ԶՈւ-երի հետ համեմատում են ցուցակները:

Նիկոլ Փաշինյան (հունվարի 11) - Ես հույս ունեմ՝ կարող ենք առաջ գնալ և ընդգծեմ՝ մեզ համար կարևորագույնը շարունակում են մնալ հումանիտար հարցերը՝ ռազմագերիների փոխանակումը, որ ամրագրված է եռակողմ հայտարարության մեջ

Ենթադրվում է, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների առաջիկա այցը տարածաշրջան նպատակ է ունենալու քննարկման առնել այս երեք հիմնաքարային խնդիրները, այն է՝ ռազմագերիների վերադարձ, Արցախի հետագա կարգավիճակի շուրջ բանակցությունների վերսկսում և կոմունիկացիաների ապաշրջափակում։ Ասենք՝ այս վերջին կետը, նույնպես որպես ենթադրություն, ուղղակիորեն փոխկապակցված է առաջին երկուսի հետ։

Համենայնդեպս, հայկական կողմը բազմիցս նշել է, որ տրանսպորտային միջանցքների ապաշրջափակումը թեև կարող է տնտեսապես շահավետ լինել, սակայն չի կարող լիարժեք աշխատել, եթե պայմանավորվածությունների իրականացմանը հասնելու համար չեն արվել առարկայական, շոշափելի քայլեր:

Թեև, ընդհանուր առմամբ, կարելի է արձանագրել, որ նոյեմբերի 9-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարության կետերն ինչ-որ չափով կարծես թե արդյունավետ իրականացվում են:

Աղբյուրը՝ 1Lurer.am