Մեր բոլոր ղեկավարներն ամեն քայլի ասում են, որ գիտությունն արժևորում են, բայց ԵՊՀ 450 գիտաշխատողի կրճատում են. Արամ Սահարյան

Կառավարության դեկտեմբերի 27-ի որոշման հետևանքով ԵՊՀ 450 աշխատակից կկորցնի իր աշխատանքը: 200 զուտ գիտաշխատողներ և 250-ից ավելի համատեղության կարգով աշխատողներ արդեն ծանուցումներ ստացել են, որ մարտի 31-ից ազատվելու են աշխատանքից:

Որոշման համաձայն՝ պետության կողմից տրամադրվող գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության բազային ֆինանսավորումը սահմանվել է որպես դրամաշնորհ և որոշվել է այսուհետև այն հատկացնել մրցութային ընթացակարգով:

«Թե ինչ են հասկանում այդ մրցույթի տակ կամ դա երբ պետք է լինի, ինչ ժամանակահատվածում, առայժմ անորոշ է: Այդ պայմաններում մարդկանց հետ պայմանագրեր չկնքել, երբ ոչ մի որոշակի բան չկա, դա նույն է, որ ասեն՝ դուք ուղղակի գնացեք»,- Tert.am-ի հետ զրույցում ասաց ԵՊՀ տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչ Արամ Սահարյանը:

«Գիտական և գիտատեխնիկական գործունեության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն՝ կա գիտական գործունեության ֆինանսավորման երեք տեսակ՝ ենթակառուցվածքի պահպանում և զարգացում, թեմատիկ ծրագրերի ֆինանսավորում և նպատակային ծրագրեր:

«Օրենքում նշվում են ֆինանսավորման ձևերը և նշվում է, որ մրցութային են թեմատիկը և նպատակայինը, բայց ենթակառուցվածքի պահպանման բազային ֆինանսավորումը մրցույթ չի ենթադրում: Միջգերատեսչական հանձնաժողով կա, որը քննարկում է բազային կառուցվածքի հարցը՝ նպատակահարմար է ֆինանսավորելը, թե ոչ: Եթե ինչ-որ պայմանի չի բավարարում, կարելի է ասել, որ մյուս տարվանից դուք չեք ֆինանսավորվելու, բայց այդպիսի բան չի եղել»,- ասաց Արամ Սահարյանը:

Նա չի կարծում, որ 2 ամսվա ընթացքում՝ մինչև մարտի 31-ը, կառավարությունը կկարողանա մշակել ենթակառուցվածքի պահպանման մրցույթի ձևը. «Դա շատ բարդ գործընթաց է:

Գիտեմ մրցույթ կազմակերպելն ինչ է, որովհետև ես մոտ 2 տարի աշխատել եմ Գիտության կոմիտեում՝ որպես գիտական քաղաքականության վարչության պետ և համակարգել եմ որոշ մրցույթների անցկացումը: Կարելի է մեկ շաբաթում էլ անցկացնել, բայց որակ պետք է լինի, իսկապես աշխատող մարդը պետք է ընտրվի: Կարծում եմ՝ վերևներում հստակ պատկերացում չկա, թե դա ինչպես է արվելու»,- նշեց նա:
Արամ Սահարյանի խոսքով՝ բազային ֆինանսավորման շրջանակում գիտաշխատողի աշխատավարձն առավելագույնը 80 հազար դրամ է, իսկ Ֆիզիկայի ֆակուլտետի ֆիզիկայի գիտահետազոտական ինստիտուտի տարեկան բազային ֆինանսավորումը 103 մլն դրամ է կազմում:

«Գիտությունը շատ արդյունավետ է Պետական համալսարանում: ՀՀ-ում գիտնականների թիվը 5000-ին մոտ է և, ԵՊՀ-ում 450 հոգին տալիս են ամբողջ գիտական արտադրանքի 1/3-ը: Սա նշանակում է, որ ԵՊՀ-ն շատ արդյունավետ է աշխատում, այդ իմաստով այս որոշումը ոչ մի քննադատության չի դիմանում: Առանց այդ էլ գիտության նկատմամբ վերաբերմունքը այսքան տարիների ընթացքում արհամարհական է եղել: Հետխորհրդային երկրների մասշտաբով ՀՀ-ում գիտության ֆինանսավորումն ամենացածրերից է՝ բյուջեի 0.27 տոկոսն էր 2 տարի առաջ, հիմա 0.25 %-ն է»,- ասաց ԵՊՀ տեսական ֆիզիկայի ամբիոնի վարիչը:

Որոշումը կայացնելուց առաջ ԵՊՀ գիտաշխատողների հետ որևէ քննարկում չի եղել, բայց այժմ քննարկումներ են ընթանում Կրթության և գիտության նախարարության և Ֆինանսների նախարարության միջև: Ընդ որում, բազային ֆինանսավորումը որպես դրամաշնորհ սահմանելու որոշումը կայացվել է Ֆինանսների նախարարության կողմից:

«Զարմանալի է, որ ֆինանսների նախարարությունն է որոշում, թե գիտության ֆինանսավորումն ինչպես պետք է լինի: Գիտության կոմիտեն այս որոշմանը բացասական եզրակացություն է տվել, բայց դա հաշվի չեն առել»,- հայտնեց Արամ Սահարյանը:

450 գիտաշխատողները նախապես հայտարարել էին փետրվարի 7-ին դեպի կառավարություն բողոքի երթ անցկացնելու մասին, սակայն դրա անցկացումը նաև կախված է նախարարությունների միջև ընթացող բանակցությունների արդյունքից:

«Եթե բանակցություններն արդյունք չտվեցին, այլ տարբերակ չկա, քան փողոցային պայքարն է: Միանգամից գալիս և ասում են՝ այս ամեն ինչը հավաքեք: Դա լաբորատորիա է, աշխատում է, ինչպես կարելի է: Եթե համալսարանը կրթական պրոցես է իրականացնում, գիտական բաղադրիչը չլինի, դա հնարավոր չէ: Մեր բոլոր ղեկավարները գիտությունն արժևորում են, հիմա էլ վարչապետը, նախագահն ամեն քայլի դա ասում են, բայց պետք է մի քիչ... Ռազմավարական ծրագրեր ենք ընդունում, բոլոր ծրագրերը նայեք, գրված է՝ մինչև այսինչ թիվը մենք գիտության ֆինանսավորումն ուզում ենք հասցնել այսինչ տոկոսի, բայց դեռ 0.25 տոկոս է, և տա Աստված, այդպես էլ մնա, նորից չկրճատեն: Չնայած, սա կրճատել է նշանակում, էլ ինչ կարող ես ասել»,- ասաց Արամ Սահարյանը: