Ընդլայնված կոլեգիայի նիստ՝ ՀՀ քննչական կոմիտեում (լուսանկարներ)

ՀՀ քննչական կոմիտեում այսօր տեղի է ունեցել կոլեգիայի ընդլայնված նիստ, որը ղեկավարել է ՀՀ ՔԿ նախագահ Աղվան Հովսեփյանը։

Կոլեգիան քննարկել է 2017 թվականին կատարված աշխատանքները, վերլուծել հանցավորության վիճակը, շարժընթացը, բացահայտումների ուղղությամբ կատարված աշխատանքները, ձեռք բերումներն ու թերացումները։ Ըստ ոլորտների կատարված աշխատանքները ներկայացրել են ՀՀ ՔԿ նախագահի տեղակալներ Արամ Թամազյանը, Հայկ Գրիգորյանը, Վահագն Հարությունյանը և Արթուր Ղամբարյանը։

Հանրապետությունում 2017 թվականին գրանցվել է 20.284 հանցագործություն՝ 2016 թվականի 18.764 դեպքի դիմաց։ Այսինքն՝ նկատելի է հանցագործությունների աճ՝ շուրջ 8,1 տոկոսով, ինչը հիմնականում պայմանավորված է ճանապարհային երթևեկության և տրանսպորտային միջոցների շահագործման կանոնների խախտման, գողության դեպքերի աճով։

ՀՀ քննչական կոմիտեի վարույթում քննվել է հանրապետությունում 2017 թվականին արձանագրված հանցագործությունների դեպքերի առթիվ հարուցված քրեական գործերի 90,7 տոկոսը, իսկ մնացած դեպքերի առթիվ հարուցված քրեական գործերը՝ 9,3 տոկոսը, քննվել են ՀՔԾ-ի, ԱԱԾ-ի քննչական վարչության և Պետական եկամուտների կոմիտեի քննչական վարչության վարույթներում։

ՀՀ ՔԿ ստորաբաժանումների վարույթում քննված քրեական գործերով օպերատիվ-հետախուզական մարմինների հետ համատեղ ձեռնարկված մեծածավալ և համագործակցված գործողությունների արդյունքում հաջողվել է ապահովել բազմաթիվ ծանր և բազմադրվագ հանցագործությունների բացահայտումը։ 2017 թ. ընթացքում ընդհանուր հանցագործությունների բացահայտման ցուցանիշն աճել է 4.8 %-ով՝ կազմելով 83.3%՝ 2016թ-ի 78.5%-ի դիմաց, որից ծանր հանցագործությունները՝ 60%՝ 2016թ.-ի 54.2%-ի դիմաց: Քննված քրեական գործերից ավարտվել է 8280-ը։ Մեղադրական եզրակացությամբ դատախազներին ուղարկած քրեական գործերից լրացուցիչ նախաքննության է վերադարձվել ՔԿ վարույթների 0,4 տոկոսը։

Չնայած ՔԿ քննիչների զգալի ծանրաբեռնվածությանը՝ հետևողական քայլեր են ձեռնարկվել՝ ՀՀ քննչական կոմիտեի վարույթում քննվող քրեական գործերով քննության որակը և արդյունավետությունը բարձրացնելու ուղղությամբ: Իրավասու այլ մարմիններից քրեական գործերով անհրաժեշտ ապացույցների ձեռք բերման, դրանք սեղմ ժամկետներում ստուգելու ուղղությամբ ներդրված կառուցակարգերի, քննությունը ճիշտ պլանավորելու, ճիշտ կազմակերպելու արդյունքում կրճատվել են նախաքննության ժամկետները։

Այսպես՝ 2017 թվականի ընթացքում մինչև երկու ամիս ժամկետում ավարտվել է 4243 քրեական գործ՝ 2016թ. 4016-ի դիմաց։ Միաժամանակ նվազել է 1 տարի քննվող քրեական գործերի թիվը. 2018թ. հունվարի 1-ի դրությամբ նման գործերի թիվը կազմել է 153՝ նախորդ տարվա 232-ի դիմաց։

Քննության համար առաջնային խնդիրներից են շարունակում մնալ քրեական գործով էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները պարզելու նպատակով նշանակվող փորձաքննությունների կատարման ժամկետները, երբեմն նաև՝ որակը։

Զեկուցվեց, որ դատահոգեբանական և դատահոգեբուժական փորձաքննությունների կազմակերպման արդյունավետությունը բարձրացնելու ուղղությամբ գործուն մեխանիզմներ արդեն ձեռնարկվել են։

ՀՀ քննչական կոմիտեի և Մ.Հերացու անվան Երևանի պետական բժշկական համալսարանի ու Խ.Աբովյանի անվան հայկական պետական մանկավարժական համալսարանի հետ ձեռք բերված պայմանավորվածության համաձայն՝ ՀՀ ՔԿ նախագահի՝ 20.09.2016թ. թիվ 51-Լ և 01.03.2017թ. թիվ 30-Լ հրամանների հիման վրա՝ դատահոգեբանական փորձաքննությունների կատարումը հանձնարարվել է նաև վերոնշյալ կազմակերպությունների հոգեբան-մասնագետներին։

Բացի այդ, ՀՀ առողջապահության նախարարության, Երևանի պետական բժշկական համալսարանի հետ համագործակցաբար ԵՊԲՀ-ում կազմակերպվել է «Սյունիքի մարզային նյարդահոգեբուժական դիսպանսեր» ՓԲ և «Լոռու մարզային հոգենյարդաբանական դիսպանսեր» ՊՓԲ ընկերությունների հոգեբույժների մասնագիտացման դասընթացներ՝ դատական հոգեբուժության գծով, որի արդյունքներով վերոնշյալ կազմակերպությունների հոգեբույժներն անցել են համապատասխան վերապատրաստում և այսուհետ մարզերում կիրականացնեն նաև դատահոգեբուժական ամբուլատոր փորձաքննություններ։ Ձեռնարկված այս միջոցառումներն էապես թեթևացրել են նշված ուղղություններով Երևանում գործող փորձագիտական կենտրոնների ծանրաբեռնվածությունը։

Սակայն մի շարք այլ նեղ մասնագիտական հարցադրումները պարզելու համար նշանակվող փորձաքննությունների կատարման ընթացքը շարունակում է մտահոգիչ մնալ։ Դեպքեր են արձանագրվել, երբ փորձագետներն ամիսներ տևած փորձաքննությունների արդյունքում ուղղակի ձեռնպահ են մնացել պատասխանել քննիչի կողմից բարձրացված հարցրերին, և նշանակվել են լրացուցիչ նոր փորձաքննություններ։ Արդյունքում, ինչպես նշեց ՀՀ ՔԿ նախագահ Աղվան Հովսեփյանը, ոչ միայն խախտվում են նախաքննության ժամկետները, նաև հնարավոր չի լինում պարզել քրեական գործով էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները, որպիսի պայմաններում քննիչը չի կարողանում տալ համապատասխան քրեաիրավական գնահատական։

«Նախաքննության ընթացքում օրենքով սահմանված կարգով սահմանափակվում են վարույթի մասնակիցների որոշ իրավունքներ և ժամկետների ձգձգումներն ուղղակիորեն վտանգում են մարդու իրավունքների պաշտպանությունը, բացասաբար ազդում նախաքննության որակի և արդյունավետության վրա: Դեպքեր են եղել, երբ քննիչը մի քանի անգամ նշանակել է փորձաքննություն՝ դրանց կատարումը հանձնարարելով տարբեր փորձագիտական կենտրոնների, քանի որ փորձագետները հարցերին չէին տալիս պատասխաններ։ Մինչդեռ պետությունը զգալի ռեսուրսներ է ծախսում փորձաքննությունների կատարման համար»,- ասաց Ա.Հովսեփյանը և հանձնարարեց կազմակերպել առանձին քննարկում՝ փորձագիտական կենտրոնների ղեկավարների մասնակցությամբ։

Կոլեգիայի անդամները փաստեցին, որ նախորդ տարվա ընթացքում կատարվել են մեծածավալ աշխատանքներ՝ ինչպես քննության որակը, այնպես էլ քննիչների մասնագիտական պատրաստվածությունը, կարգապահությունը բարձրացնելու ուղղությամբ։ ՀՀ ՔԿ նախագահ Աղվան Հովսեփյանն ընդգծեց, որ դրական ձեռքբերումների հետ մեկտեղ գրանցվել են նաև թերացումներ, բացահայտվել դեպքեր, որոնք ստվերում են կատարված աշխատանքը, բարեխիղճ աշխատակիցների աշխատանքը։

«Կառույցի ձևավորման առաջին իսկ օրերից մշտապես հայտարարել եմ, որ յուրաքանչյուրի վարքագիծը, յուրաքանչյուրի կերպարը դա մի մասն է Քննչական կոմիտեի ընդհանրական կերպարի, ընդհանրական վարքագծի, ընդհանրական բարոյականության: Մենք մշտապես գնահատել ենք դրական աշխատանքը, խրախուսել: Ամեն ինչ անում ենք՝ նյութատեխնիկական բազան, քննիչների ֆինանսական իրավիճակը բարելավելու ուղղությամբ և շարունակելու ենք դա կատարել: Խստագույնս հանձնարարվել է՝ գեթ մեկ օր չուշացնել՝ ծառայողների՝ օրենքով հասանելիք կոչումների շնորհումը և ժամանակին ստացել ու ստանում եք ձեր հասանելիք կոչումները։ Բայց, ցավոք, առանձին ծառայողների կողմից գրանցվեցին դեպքեր, որոնք ուղղակի վնասում են մեր արժանապատվությունը։ Վերջին դեպքերի հետ կապված չեմ կարծում, թե կգտնվի ձեզանից որևէ մեկը, որ գլուխը գոնե մի փոքր չկախեր, որովհետև այդ երևույթները մեր արժանապատվությանն են վնաս բերել, մեր ընդհանուր կերպարին: Նման երևույթներն ուղղակի անթույլատրելի, անընդունելի և անհանդուրժելի են։

Ունենք այնքան կամք, որ դրականը ներկայացնելուց բացի, տեսնենք նաև բացասականը ու ոչ միայն խոսենք այդ մասին, այլ նաև համապատասխան քայլեր ձեռնարկենք, ինչպես այդ դեպքում։ Եթե չեք բավարարելու ներկայացված պահանջներին, եթե ինքներդ ձեզ չեք համարելու կոլեկտիվի անդամ, եթե ինչ-որ բան եք անելու, որ ստվեր պետք է գցի մեր ընդհանուր կերպարի վրա, ավելի լավ է թողեք հեռանաք, մենք փոխարինող կգտնենք»,- հայտարարել է Ա.Հովսեփյանը։

Նախորդ տարվա ընթացքում ՀՀ Քննչական կոմիտեն հետևողական աշխատանքներ է կատարել նաև պրակտիկայից բխող մի շարք քրեադատավարական հարցերին օրենսդրական կարգավորումներ տալու ուղղությամբ։ Մշակվել և օրենքով սահմանված կարգով շրջանառվել է ՀՀ օրենքների 29 նախագիծ, որոնց մեծ մասը ներկայացվել է ՀՀ Ազգային ժողով: ՀՀ Ազգային ժողովի կողմից ՀՀ օրենքների նախագծերից ընդունվել են «Հայաստանի Հանրապետության քննչական կոմիտեի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը, որով էական փոփոխություններ են կատարվել ՀՀ քննչական կոմիտեի համակարգում, «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» օրենքի նախագիծը՝ ընտանիքի և երեխաների շահերի դեմ ուղղված հանցագործությունների շրջանակն ընդլայնելու վերաբերյալ: ՀՀ Ազգային ժողովում քննարկվում են «Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» ՀՀ օրենքների նախագիծը՝ ընթերակաների ինստիտուտի վերանայման վերաբերյալ, նախագծերի փաթեթ՝ դեպքի վայրի պահպանության պարտականությունը հետաքննության մարմինների վերապահելու վերաբերյալ, ինչպես նաև՝ «Արդարադատության ակադեմիայի մասին» ՀՀ օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» ՀՀ օրենքի նախագիծը: ՀՀ արդարադատության նախարարություն է ներկայացվել փորձանմուշները հարկադրաբար վերցնելու իրավական ընթացակարգն ապահովող համապատասխան օրենքում լրացում և փոփոխություն կատարելու մասին նախագիծ: Մշակվել և շրջանառվել են նաև «Հայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» (անտառահատումների համար պատիժը խստացնող) և այլ օրենքների նախագծեր:

Իսկ 2018 թվականի հունվարի 1-ին գործարկվել է կոմիտեի կողմից նախաձեռնված՝ «Էլեկտրոնային նախաքննություն» ծրագիրը, որը կբարելավի նաև վիճակագրական տվյալների հավաքագրումն ու մշակումը։ Զգալի աշխատանքներ են տարվել նաև ներքին (ներգերատեսչական) շրջանառության վիճակագրական հաշվետվությունների ձևերի կատարելագործման ուղղությամբ. ներդրվել են անչափահաս տուժողների մասնակցությամբ, ընտանեկան բռնության, ինչպես նաև՝ կոռուպցիոն բնույթի հանցագործությունների գործերով հաշվետվության ձևեր: