Transparency International. կոռուպցիայի մակարդակն աշխարհում մնում է նույն մակարդակի վրա. ՀՀ-ում ևս կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը 2021-ին նախորդ տարվա համեմատ մնացել է անփոփոխ

Transparency International կազմակերպությունը երկուշաբթի հրապարակել է իր 2021 թվականի Կոռուպցիայի ընկալման ինդեքսը՝ ցույց տալով, որ կոռուպցիայի մակարդակն ամբողջ աշխարհում մնում է անփոփոխ, ընդ որում երկրների 86 տոկոսը վերջին 10 տարում գրեթե որեւէ դինամիկա չի ցուցաբերում, հայտնում է «Ամերիկայի ձայն»-ը:

Իր զեկույցում կազմակերպությունը նշում է նաեւ, որ այն երկրները, որտեղ կանոնավոր կերպով ոտնահարվում են քաղաքացիական ազատությունները, ինդեքսում ցածր տեղ են զբաղեցնում։

«Քանի որ իրավունքները եւ ազատությունները թուլանում են, իսկ ժողովրդավարությունը անկում է ապրում, ավտորիտարիզմը մեծ տեղ է գրավում, ինչը թույլ է տալիս կոռուպցիային էլ ավելի ծաղկել»,- նշվում է հաղորդագրության մեջ։

Transparency International-ը կոչ է անում կառավարություններին գործել կոռուպցիայի դեմ պայքարելու եւ մարդու իրավունքները պաշտպանելու իրենց պարտավորությունների համաձայն, ինչպես նաեւ խրախուսել մարդկանց ամբողջ աշխարհում միավորել ուժերը եւ պահանջել փոփոխություններ:

2021 թվականի վերջին կոռուպցիայի ամենացածր մակարդակ ունեցող երկրների վարկանիշը գլխավորում են Դանիան, Նոր Զելանդիան եւ Ֆինլանդիան, իսկ ինդեքսում վերջին հորիզոնականները զբաղեցնում են Սիրիան, Սոմալին եւ Հարավային Սուդանը։

Վերջին տասնամյակի ընթացքում իրենց ցուցանիշները բարելաված երկրների թվում հեղինակները նշում են Հայաստանը, Բելառուսը, Մոլդովան, Ուզբեկստանը եւ Ուկրաինան։

Ինչպես նշվում է զեկույցում, Ռուսաստանը պահպանում է ցածր ցուցանիշներ (100-ից 29 բալ)։

ՌԴ-ում «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքում կատարված փոփոխությունները ընդլայնեցին դրա շրջանակը լրագրողների եւ ակտիվիստների վրա, ովքեր բացահայտում են կառավարությունում կոռուպցիան: Կառավարությունը նաեւ օգտագործել է COVID-19 համաճարակը վերահսկողությունն էլ ավելի խստացնելու եւ բողոքի ցույցերն արգելելու համար։

Բելառուսի վարկանիշը նախորդ տարվա համեմատ նվազել է 6 կետով։ 2020-ի կեղծված նախագահական ընտրությունների դեմ բողոքի դաժան ճնշումից հետո կառավարությունը սահմանափակել է խոսքի եւ խաղաղ հավաքների ազատությունը, խաթարել է ժողովրդավարական հակակշիռները եւ ճնշել ընդդիմությանը։

Զեկույցում նշվում է նաեւ Ղազախստանում վառելիքի գների աճի, կոռուպցիայի եւ անհավասարության դեմ վերջին բողոքի ցույցերը: Երկրում հակակոռուպցիոն նոր օրենսդրություն է ընդունվել, իշխանությունները աղմկահարույց հետաքննություններ են անցկացնում, սակայն նախկին նախագահ Նուրսուլթան Նազարբաեւի ընտանիքի հասցեին կոռուպցիայի մեղադրանքները մնում են առանց ուշադրության։ «Բողոքի ցույցերը ցույց են տալիս, որ անհրաժեշտ է պայքարել կոռուպցիայի դեմ այնպիսի բարձր ռիսկային ոլորտներում, ինչպիսիք են նավթը եւ գազը: Մյուս հրատապ առաջնահերթություններն են իրավապահ եւ դատական ​​համակարգում կոռուպցիայի վերացումը, ինչպես նաեւ քաղաքացիական հասարակության գոյության համար պայմանների ստեղծումը»,- նշում են հեղինակները։

Արեւելյան Եվրոպայի եւ Կենտրոնական Ասիայի երկրների շարքում վերջին տեղերը զբաղեցնում են Թուրքմենստանը, Տաջիկստանը եւ Ղրղզստանը։

Հայաստանում կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը 2021-ին նախորդ տարվա համեմատ մնացել է անփոփոխ (49 միավոր), իսկ ստանդարտ սխալի չափը հավասար է 3.76-ի (2020-ին այն հավասար էր 3.50-ի): Ինչպես և անցյալ տարի, Հայաստանի գրանցած արդյունքն ավելի բարձր է ԿԸՀ համաշխարհային միջինից, որը հավասար է 43-ի։

2021թ․-ի ԿԸՀ-ի Հայաստանի հաշվարկի համար օգտագործված տվյալների աղբյուրների մասին տե՛ս սույն փաթեթի «2021 թ. Կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը հաշվարկելու համար օգտագործված աղբյուրները» նյութը։ Հարկ է նշել, որ Հայաստանի ԿԸՀ-ն հաշվարկելու համար օգտագործվել են այն նույն աղբյուրները, ինչ նախորդ՝ 2020 թվականին։ Այդ աղբյուրներն են Բերթելսմանի հիմնադրամի 2022 թ. տրանսֆորմացիոն համաթիվը (BF (TI)), Ֆրիդոմ Հաուսի Անցումային փուլում գտնվող պետություններ 2021թ. զեկույցի Կոռուպցիա ենթահամաթիվը (FH), Գլոբալ Ինսայթի Երկրի ռիսկայնության 2020թ. վարկանիշը (GI), Փոլիթիքլ Ռիսքս Սերվիսիզ Ինթերնեշնլի Երկրի ռիսկայնության 2021թ. Ուղեցույցը (PRS), Ժողովրդավարության բազմազանության ծրագրի 2021 թ-ի հրապարակումը (VDEM) և Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի Ընկերությունների գործադիր տնօրենների կարծիքի ամենամյա հարցման 2020թ. հրապարակումը (WEF): Գծապատկեր 1-ում ներկայացված են Հայաստանի ԿԸՀ արժեքները 2012թ․-ից մինչև 2021թ. ընկած ժամանակահատվածում:

180 երկիր ներառող ԿԸՀ դասակարգման 2021 թ. աղյուսակում Հայաստանը Հորդանանի, Հունաստանի և Նամիբիայի հետ կիսում է 58-ից 61-րդ տեղերը (2020 թ.-ին Հայատանը նույնքան միավորով 180 երկրների շարքում կիսում էր 60-ից 62-րդ տեղերը):

Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլի տարածաշրջանային բաժանմամբ՝ Հայաստանը, ինչպես և նախկինում, ներառված է Արևելյան Եվրոպա –Կենտրոնական Ասիա տարածաշրջանի մեջ: Աղյուսակ 1-ում բերված է Արևելյան Եվրոպա –Կենտրոնական Ասիա տարածաշրջանի 2021թ. ԿԸՀ դասակարգման աղյուսակը:

Ինչպես երևում է աղյուսակից, տարածաշրջանի19 երկրների շարքում Հայաստանը, ինչպես նախորդ տարի, զբաղեցնում է 2-րդ տեղը: Այս տարածաշրջանում Հայաստանը, զիջում է միայն իր հարևան Վրաստանին, որի ԿԸՀ 2021թ. արժեքն է 55 (համաշխարհային դասակարգման աղյուսակում կիսում է 45-ից 48-րդ տեղերը):

Նախորդ տարվա պես՝ Հայաստանը, բացի Վրաստանից, առաջ է իր մյուս երեք հարևաններից՝ Թուրքիայից (38 միավոր` 96-ից 101-րդ տեղեր), Ադրբեջանից (30 միավոր` 128-ից135-րդ տեղեր) և Իրանից (25 միավոր` 150-ից 153-րդ տեղեր): Գծապատկեր 2-ում ներկայացված են Հայաստանի և հարևան երկրների ԿԸՀ 2012-2021 թթ. արժեքները:

Ինչպես և 2020 թվականին, ԵԱՏՄ անդամ մյուս բոլոր երկրների ԿԸՀ արժեքները շարունակում են ցածր մնալ Հայաստանի ԿԸՀ արժեքից: Մասնավորապես՝ Բելառուսի 2021 թ. ԿԸՀ արժեքը 41 միավոր է (82-ից 84-րդ տեղեր), Ռուսաստանինը՝ 29 (136-ից 139-րդ տեղեր), Ղրղզստանինը՝ 27 (144-ից 146-րդ տեղեր), իսկ Ղազախստանինը` 37 միավոր (102-ից 104-րդ տեղեր): Գծապատկեր 3-ում բերված են Հայաստանի և ԵԱՏՄ մյուս երկրների ԿԸՀ 2012-2019 թթ. արժեքները: