44-օրյա պատերազմ. Իրական և պաշտոնական քրոնիկոն. Օր 23-րդ՝ Հոկտեմբերի 19

44-օրյա պատերազմից ուղիղ մեկ տարի անց, NEWS.am-ը ներկայացնում է այդ օրերի քրոնիկոնը՝ հնարավորություն տալով ավելի սթափ հայացքով գնահատել պատերազմի ընթացքն ու իրադարձությունները։

44-օրյա պատերազմ.

Օր 23-րդ՝ հոկտեմբերի 19

ՊՆ ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը կեսգիշերին գրեց․

«Ճակատագրական օրեր են, սա սովորական պատերազմ չէ։ Ամեն րոպեն կարևոր է քայլ անելու համար, վճռական քայլ անելու համար։ Ամեն մեկս անելիք ունենք այս պատերազմում։ Մենք դատապարտված են հաղթելու»։

Այն, որ պատերազմը սովորական չէր, հասկացել էին բոլոր ողջամիտ քաղաքացիները։ Քայլ անելու համար րոպեի կարեւորությունն ընդգծող Ա․Հովհաննիսյանը, ենթադրաբար, նկատի ուներ, որ ռազմաճակատին էլի են պետք կամավորներ, սակայն նրանցից արդեն մեծ թվով կային Արցախում, եւ ինչպես հետպատերազմյան բազմաթիվ պատմություններ էին վկայում, նրանց կազմակերպման, ուղղորդման, տեղաբաշխման խնդիրների լուծումը ամենացածր մակարդակի վրա էր, ինչու էր պետք նրանց թիվն էլ ավելի մեծացնել, մանավանդ, որ այս պատերազմը խրամատային պայքարում չէր անցնում, Ա․Հովհաննիսյանն ինքն էր մի քանի անգամ պնդում, թե 5-րդ սերնդի պատերազմ է, եւ եւս մի քանի հազար կամավորները դառնալու էին նույն Բայրաքթարի թիրախ։ «Հաղթելու դատապարտվածության» մասին ամենօրյա պնդումները լսողներն էլ մինչեւ հիմա նրանից չեն լսել հարցի պատասխանը՝ այդ դեպքում, ինչո՞ւ չհաղթեցինք։

ՀՀ Մարդու իրավունքնեորի պաշտպան Արման Թաթոյանը գրեց, որ ահազանգ է ստացել, որ Ադրբեջանի զինվորականները երկու օր առաջ հայ զինծառայողի են գլխատել: Օմբուդսմենը նշել է, որ հոկտեմբերի 16-ին ադրբեջանցի մի զինծառայող հայ զինվորականի հեռախոսահամարից զանգարահել է նրա եղբորը, ասել, թե սոցցանցի նրա էջում գլխատված եղբոր լուսանկարն է տեղադրելու, ինչն արվել է։ Հետո մի քանի այլ ադրբեջանցիներ են զանգահարել, ծաղրել։

«Սրանք վայրագ ու դաժան, ակնհայտ ահաբեկչական մեթոդներ են: Մարդու իրավունքների պաշտպանը արձանագրել է Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից խոշտանգման ու վայրագությունների այլ դեպքեր ևս։ Դրանք բոլորը փաստագրված են՝ անհրաժեշտ ձևակերպումներով ու ներկայացվում են միջազգային մարմիններին՝ ըստ իրավասության: Նման հանցավոր արարքներ կատարողները, դրանց համար պատասխանատուները պետք է ենթարկվեն անխուսափելի պատժի՝ միջազգային քրեական իրավունքի ողջ խստությամբ»:

Ինչպես հետպատերազմյան բոլոր ամիսներին ու հատկապես վերջին օրերին է համոզվում հայ հասարակությունը, Ադրբեջանն է ավելի ակտիվորեն տարատեսակ հարթակներում հնարավոր ու անհնարին մեղադրանքները հղում Հայաստանի հասցեին, ինչպես օրինակ դա արեց Ադրբեջանի նախագահ Ի․Ալիեւը ԱՊՀ գագաթնաժողովում, հոկտեմբերի 15-ին։

ՀՅԴ ԳՄ անդամ Իշխան Սաղաթելյանը Ֆեյսբուքում ահազանգեց, որ «օրվա պատասխանատուները ոչ սխալվելու իրավունք, ոչ էլ հապաղելու ժամանակ ունեն»։

«Նորից եմ կրկնում՝ հաղթանակի համար անհրաժեշտ է բեկում մտցնել ռազմական, քաղաքական և դիվանագիտական ճակատներում, իսկ դրա համար անհրաժեշտ է իրական համախմբում, ողջ հայ ժողովրդի ռեսուրսների արդյունավետ մեկտեղում և օգտագործում։ Իրականում ռազմաճակատում հրադադար չկա, պատերազմը նույն թափով շարունակվում է։ Վիճակը օրհասական է և ծայրահեղ մտահոգիչ, իսկ կորուստները` անդառնալի։ Բայց մենք այս պատերազմում չհաղթելու տարբերակ չունենք, քանի որ պատերազմի ելքով է որոշվելու Հայոց պետականության գոյության հարցը։ Այս հյուծող պատերազմում մեր ժողովուրդը սխրանքներ է գործում. հանուն ազատ, անկախ Արցախի, հանուն հայ ժողովրդի ապրելու իրավունքի՝ ճակատում կողք-կողքի զոհվում են հայր ու որդի, զույգ եղբայրներ...

Հասկացեք՝ մեր առաջարկ-պահանջի մեջ անձնական, քաղաքական կամ կուսակցական շահ չկա, սա պահի լրջության թելադրանքն է, սա է պահանջում մեր պետության և ժողովրդի շահը»։

Հիշեցնենք, որ 16 կուսակցություններին իշխանության օղակներն արձագանքեցին, թե այդ ուժերի կոչ-պահանջը հակասահմանադրական է։

Արծրուն Հովհաննիսյանը Ֆեյբսուքում գրեց, թե Սյունիքի մարզի համայնքապետերի հայտարարությունները որևէ խուճապի առիթ չպետք է լինեն, դրանք միտված են տարածաշրջանի անվտանգության ապահովմանը:

«Զորահավաքը ընթանում է բնականոն ընթացքով, զինվորագրվում են բոլոր զինապարտները: Բոլորս միասին հանգիստ ու վստահ, անվերապահորեն պետք է կատարենք մեր պարտքը»,- գրել էր նա:

Հիշեցնենք, որ Մեղրիի եւ Քաջարանի համայնքապետարանները գիշերը քաղաքացիներին կոչ էին արել զինվորագրվել։

Հայաստանի և Ֆրանսիայի ԱԳ նախարարները հեռախոսազրույցում քննարկել են հոկտեմբերի 17-ին հումանիտար զինադադարի շուրջ ձեռքբերված պայմանավորվածությունից հետո Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում տիրող իրավիճակը: Նախարար Մնացականյանն արձանագրել է, որ Ադրբեջանի ռազմական-քաղաքական ղեկավարությունը հերթական անգամ հրաժարվել է իրականացնել իր իսկ կողմից ստանձնած հանձնառությունը և շարունակում է լայնամասշտաբ ռազմական ագրեսիան Արցախի դեմ:

Արծրուն Հովհաննիսյանը հերթական հուզական գրառումն արեց․

«Մեր բոլոր օղակի սպաները լեյտենանտից մինչև գեներալ 18-20 տարեկան զինվորների կողքին ուս-ուսի տված միասին թշնամու տանկերն են կանգնացնում։ Կյանքի գնով են կանգնեցնում»։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը գրառում արեց պատերազմից խուսափելու հնարավորության կամ անհնարինության, պատերազմը հաղթանակով ավարտելու անհրաժեշտության մասին․

«1. Ինչի՞ համար է այս պատերազմը. Ղարաբաղի կարգավիճակի։

2. Կարո՞ղ էինք խուսափել այս պատերազմից. այո, եթե հանձնեինք տարածքները եւ համաձայնեինք Ղարաբաղի անորոշ կարգավիճակին, անորոշ ժամանակով, հետագա կարգավիճակի ճշգրտման մեխանիզմի բացակայության պայմաններում։

3. Կարո՞ղ էինք Ղարաբաղի ընդունելի կամ որեւէ կարգավիճակի հասնել բանակցային ճանապարհով. ոչ, որովհետեւ դրա վերջին հնարավորությունը սպառվել էր 2011 թվականին, Կազանում։

4. Կարո՞ղ ենք արդյոք կանգնեցնել այս պատերազմը. տեսականորեն այո՝ 2-րդ կետում նշված տարբերակի գուցե մի փոքր ավելի վատթար բանաձեւով։

5. Կարո՞ղ է արդյոք պատերազմը լուծել Ղարաբաղի կարգավիճակի հարցը. այո, եթե հաջողություններ գրանցենք պատերազմում։

6. Կարո՞ղ ենք արդյոք հաջողություններ գրանցել պատերազմում. այո, եթե այդ նպատակի շուրջ կենտրոնացնենք ազգային ներուժը եւ անկեղծորեն ու անձնազոհ կերպով բոլորս լծվենք այդ նպատակին»։

Նկատենք, որ ազգային ներուժը համախմբելու առաքելությունն ու պարտականությունը, սովորաբար, իշխանության ուսերին է։ Նաեւ զարմանալի է, որ օդային բացարձակ առավելություն ունեցող հակառակորդի դեմ մարտերում, մեծաթիվ զոհերով ու վիրավորներով օր-օրի մաշվող բանակով, վարչապետը դեռ ցանկանում է հավատալ, նաեւ հավատ ներշնչել, որ կարող ենք հաղթել, շեշտում զիջումների անհնարինությունը, ինչը առավելագույն չափերով նա արեց նոյեմբերի 9-ին։ Հիշեցնենք, որ, ինչպես հետո հայտնի դարձավ, եւ այդ մասին վկայեց ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը, հենց հոկտեմբերի 19-ին է հնարավոր եղել ավարտել պատերազմը, վստահաբար ավելի նվազ զիջումներով, քան նոյեմբերի 9-ին արեց ՀՀ վարչապետ Ն․Փաշինյանը՝ միանձնյա որոշմամբ։

Հարյուրավոր ամերիկահայեր նախագահ Դոնալդ Թրամփի բազմաթիվ աջակիցների հետ մեկտեղ հավաքվել էին Կալիֆորնիայի Նյուպորտ Բիչ քաղաքի փողոցներում`այդտեղ մասնավոր հանգանակության մասնակցելու նպատակով ժամանող Թրամփին իրենց բողոքի ձայնը հասցնելու նպատակով: Ամերիկահայերը բազմաթիվ եռագույններ ու պաստառներ են պարզել` փորձելով ուշադրություն հրավիրել Արցախում ընթացող պատերազմի վրա, եւ պահանջել դադարեցնել ֆինանսական աջակցության տրամադրումն ու զենքի վաճառքը Թուրքիային եւ Ադրբեջանին:

Պաստառներին գրված էր․ «Հայոց ցեղասպանությունը շարունակվում է», «Ճանաչիր Արցախը», «Դադարեցրեք Ադրբեջանի ռազմական հանցագործությունների ֆինանսավորումը», «Դադարեցրեք ադրբեջանցիների պատերազմը քաղաքացիական բնակչության դեմ»:

ԱՄՆ Նեւադա նահանգի Քերսոն քաղաքում անցկացրած հանրահավաքի ժամանակ նախագահ Թրամփը խոսել է նաեւ հայերի մասին․

«Հայերը լավ մարդիկ են, սիրում են իրենց երկիրը, ի դեպ, նաեւ հիանալի գործարարներ են: Երբ ես գալիս էի, ճանապարհին բազմաթիվ հայերի տեսա` գեղեցիկ դրոշներով կանգնած: Ես նախանձում եմ ձեր ոգուն, հայերը հզոր ոգի ունեն իրենց երկրի նկատմամբ: Կաշխատենք ինչ-որ ուղղություններով»,- ասել է Թրամփը` հանրավաքի բազմության մեջ նկատելով նաեւ հայկական դրոշներ պարզած ամերիկահայերին:

Մինչեւ այժմ հայտնի չէ, թե ինչ ուղղություններով էր խոստանում աշխատել Սպիտակ տան ղեկավարը։ Եթե ինչ-որ քայլեր արվեին, վստահաբար, դրանց մասին հայտնի կդառնար պաշտոնական աղբյուրներից։

Առավել մանրամասն՝ սկզբնաղբյուրում: