Կոնֆլիկտ Ֆրանսիայի և Չինաստանի հետ. ինչ է հայտնի ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի և Ավստրալիայի AUKUS նոր պաշտպանական դաշինքի մասին. միջազգային մամուլի անդրադարձը

Ավստրալիան, Միացյալ Թագավորությունը և Միացյալ Նահանգները հայտարարել են Հնդկախաղաղօվկիանոսյան անվտանգության նոր դաշինքի՝ AUKUS-ի ստեղծման մասին: Ակնկալվում է, որ դաշինքը կընդլայնի պաշտպանական կարողությունների փոխանակումը: Դաշինքի հիմնական նպատակներն են հակազդել Չինաստանին և աջակցել Ավստրալիային միջուկային սուզանավերի ձեռքբերման գործում: Մի շարք պետություններ, երեք երկրների միավորման մասին հայտարարությունից հետո, արդեն դժգոհություն են հայտնել:

Բանն այն է, որ Ավստրալիայի համար պետք է սուզանավեր կառուցեր ֆրանսիական Naval Group ընկերությունը: France 24 հեռուստաալիքը նշում է, որ Naval Group-ը համաձայնել էր կառուցել 12 սովորական գրոհային սուզանավ, սակայն պատվերի իրականացումն արդեն մի քանի տարի հետ է մնացել ժամանակացույցից և արժողությամբ զգալի գերազանցում է Ավստրալիայի բյուջեն: Դեռ հունիսին նախագահ Էմանուել Մակրոնը գործարքին «լիարժեք և ամբողջական» հանձնառություն էր հայտնել: Այնուամենայնիվ, մոտավորապես նույն ժամանակահատվածում Ավստրալիայի պաշտպանության նախարարության բարձրաստիճան պաշտոնյան ասել էր, որ երկիրը ակտիվորեն դիտարկում է այլընտրանքային տարբերակները: AUKUS դաշինքի ստեղծման մասին հայտարարվելուց հետո ֆրանսիական կորպորացիայի ղեկավարությունը դժգոհություն հայտնեց. Ավստրալիայի հետ սուզանավերի կառուցման գործարքն արժեր 66 մլրդ դոլար:

Ֆրանսիայի ԱԳ նախարար Ժան-Իվ Լե Դրիանը France Info ռադիոկայանի եթերում սուզանավերի կառուցման վերաբերյալ Naval Group-ի հետ պայմանագիրը խզելու Ավստրալիայի որոշումը «թիկունքից դանակով հարված» է անվանել:

Նա ընդգծել է, որ Փարիզը վստահության հարաբերություններ է հաստատել Կանբերայի հետ: Սակայն այժմ, ըստ քաղաքական գործչի, դրանք խարխլվել են:

«Եվ այսօր ես զայրացած եմ՝ դառնության մեծ զգացումով՝ կապված այս պայմանագրի դադարեցման հետ: Դաշնակիցներն այդպես չեն վարվում», - ասել է Լե Դրիանը: Նախարարն ընդգծել է, որ պարզաբանումներ է սպասում ավստրալական և ամերիկյան կողմերից:

«Մենք պայմանագիր ունենք, և Ավստրալիան պետք է ասի, թե ինչպես է դուրս գալու դրանից: Բացատրություններ են անհրաժեշտ», - ասել է նա: Լե Դրիանը նաև նշել է, որ իրեն անհանգստացնում է այս իրավիճակում Վաշինգտոնի պահվածքը:

«Այս միակողմանի, կոպիտ, անկանխատեսելի որոշումը շատ նման է պարոն Թրամփի արածին»,-հավելել է նա:

Washington Post-ի սյունակագիր Դեյվիդ Իգնատիուսը նշում է, որ AUKUS նախագիծը ենթադրում է մասնակից երկրների ավելի խոր համագործակցություն նոր ռազմական տեխնոլոգիաների լայն շրջանակի վերաբերյալ, ներառյալ արհեստական բանականությունը, քվանտային հաշվարկը, գերձայնային հրթիռները, կիբեր զենքերը և նոր սուզանավային համակարգերը: Իգնատիուսի կարծիքով՝ Բայդենը հույս ունի, որ այս եռակողմ տեխնոլոգիական դաշինքը կարող է թափ տալ ԱՄՆ-ի երբեմն մեկուսացված և դանդաղ աճող պաշտպանական ոլորտը:

Մինչդեռ Չինաստանն ԱՄՆ-ից առաջ է «միջուկային աննախադեպ արդիականացման» և օդում, ցամաքում, ծովում և տիեզերքում սպառազինությունների նոր համակարգերի մշակմամբ:

The Guardian-ը գրում է, որ AUKUS դաշինքի հիմնական ուշադրությունն անվտանգությունն է: Դա տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ արևմտյան շատ մայրաքաղաքներ վերանայում են Չինաստանի հետ իրենց հարաբերությունները: Չնայած համաձայնագրում Չինաստանի մասին որևէ հիշատակություն չկա, փորձագետները նշում են, որ այս համաձայնագիրը «պատասխան է Պեկինի էքսպանսիոնիզմի և ագրեսիայի Հարավչինական ծովում և Թայվանի դեմ»:

«Այս քայլը Պեկինին ցույց է տալիս, որ ԱՄՆ-ն օգտագործում է իր ամբողջ ազդեցությունը՝ նոր պատնեշներ ստեղծելու, տարածաշրջանում Չինաստանի հավակնություններին հակազդելու և Չինաստանին զսպելու համար», - ասում է Փենսիլվանիայի համալսարանի չինացի փորձագետ Նեյսուն Մահբուբին:

Չիկագոյի համալսարանի չինական արտաքին քաղաքականության փորձագետ Դալի Յանը համակարծիք է.«Պեկինի տեսանկյունից այս եռակողմ նախաձեռնությունը ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ ձևավորվող ևս մեկ կոալիցիա է: Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում չինական դիվանագիտական համայնքը քրտնաջան աշխատել է, որպեսզի նման բան տեղի չունենա»,-ասել է փորձագետը:

«Եթե AUKUS հաջողություն ունենա, նախաձեռնությունը կարող է ձևավորել Հնդկախաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի անվտանգության հնարավոր ապագա ռազմավարությունը, քանի որ Բայդենը համախմբում է դաշնակիցներին և գործընկերներին`«21-րդ դարի սպառնալիքները» հաղթահարելու համար»,-ասել է Լոնդոնի Արևելագիտության և աֆրիկյան հետազոտությունների դպրոցի փորձագետ Յուկա Կոբայաշին:

Նոր դաշինքի հայտարարումից մի քանի օր առաջ Բայդենը և Չինաստանի ղեկավար Սի Ծինփինը վերջին յոթ ամսվա ընթացքում առաջին անգամ հեռախոսազրույց են անցկացրել: Ինչպես գրում է Financial Times-ը, ԱՄՆ նախագահն առաջարկել է անձամբ հանդիպել, սակայն Չինաստանի ղեկավարը չի արձագանքել: