Խնդիրը բարդացել է, եթե միջազգային հանրությունը չկարողանա զսպել վիճակը, հակամարտությունը կդառնա անկառավարելի, Իսրայելը այս անգամ կարող է մեկընդմիշտ անեքսիայի ենթարկել Գազայի հատվածը. Ա. Գասպարյան

Իսրայելական դրոնները հիմա էլ Պաղեստինում են ավերածություններ անում: Տասնյակ զոհեր, հարյուրավոր վիրավորներ, քանդված ենթակառուցվածքներ: Իսրայելն ու իսլամիստական Համաս շարժումն էլի քարը քարի վրա չեն թողնում: Այս մասին «Երեկոյան լուրեր Աբրահամ Գասպարյանի հետ» հաղորդման ընթացքում ասել է Աբրահամ Գասպարյանը։

Գասպարյանը նշել է՝ տիպիկ նույն սցենարն է, ինչ հոկտեմբերին Արցախում՝ ադրբեջանցիների ձեռագրով և իսրայելական արտադրության դրոններով: «Իսրայելն ու Պաղեստինն էլ կռիվ-կռիվ չեն խաղում: Խնդիրը բարդացել է ու եթե միջազգային հանրությունը չկարողանա զսպել վիճակը, հակամարտությունը նորից կթեժանա, կդառնա անկառավարելի: Նախ հասկանանք պաղեստինյան Գազայի անկլավի և իսրայելական պետության միջև նորից ծայր առած պատերազմական գործողությունների տեղանքը: Եթե վիճակը չվերահսկվի, Իսրայելը հնարավոր է այս անգամ մեկընդմիշտ անեքսիայի ենթարկի Գազայի հատվածը, հակառակ փաստին, որ այդպիսի քայլով էսկալացիայի կտանի վիճակն ու տնտեսապես ձեռնտու չի լինի իրեն, բայցև հնարավոր է կրկնի 1967-ի սցենարը, երբ Արևելյան Երուսաղեմը, Հորդանանի Արևմտյան ափը, Եգիպտոսի Սինայի թերակղզին, Սիրիայի Գոլանի բարձունքները միացրեց իրեն և ինքնիշխանությունը տարածեց այդ տարածքների վրա, օրենքով էլ ամրագրեց, թեև միջազգային հայտնի կազմակերպությունները, ՄԱԿ-ից մինչև քաղաքական ծանրակշիռ կառույցներ, տասնյակ բանաձևերով Թել Ավիվին կոչ են արել՝ վերադառնալ ստատուս քվոյին, հետ քաշվել մինչև 1967-ի բնագծերը, սակայն Իսրայելում ոչ ոք բանի տեղ չի դրել միջազգային հանրությանը»,- մանրամասնել է Գասպարյանը:

Ըստ նրա՝ այստեղ խնդիրն ավելի շատ կրոնական-քաղաքակրթական պատերազմի դաշտում է, որի շուրջ էլ արաբներն ու իսրայելցիները պայքարում են՝ ինչ ստեղծվել է Իսրայել պետությունը, որն էլ աչք ունի մուսուլմանների սրբազան աղոթավայրի տարածքի վրա և փորձում է այն զավթել: «Հիմա՝ Քոդսի կամ Երուսաղեմի օրվա՝ եթե կարելի է ասել արարողակարգային միջոցառումներից մեկի՝ հավաքական աղոթքի ժամանակ, տեղի ունեցավ միջադեպ, որն էլ վերաճեց պատերազմի: Դրան գումարվեց պաղեստինցի բնիկների ունեզրկման վերաբերյալ իսրայելական դատարանի որոշումը, ինչն էլ, բնականաբար, պիտի հանգեցներ բախումների: Իսրայելցի ոստիկաններն ու հատուկջոկատայինները հարձակվեցին աղոթող հավատացյալների վրա և նրանց քշեցին մզկիթի բակից՝ ոտնահարելով նրանց խղճի ու կրոնական համոզմունքների, ավելի պարզ՝ նրանց աղոթելու իրավունքը»,- ասել է նա և հավելել, որ հակամարտության վերաակտիվացումն ունի ավելի խորքային պատճառներ:

«Իսրայելի կառավարությունը ցանկանում է իրականացնել իր վաղեմի երազանքը՝ Երուսաղեմը դարձնել պետության մայրաքաղաք, ինչին դեմ է գրեթե ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհը՝ շատ լավ հասկանալով, որ դա կլինի ոչ թե համաշխարհային 3-րդ, այլ՝ 4-րդ ու հավերժական պատերազմների պատճառը, քանի որ Երուսաղեմը աբրահամյան կրոնների մայրաքաղաքն է և այնտեղ միայն հրեաները չեն, որ ունեն կրոնական իրավունքներ: Այդ քաղաքը հավասարապես պատկանում է 1,5 մլրդ քրիստոնեայի և 1,5 միլիարդ մուսուլմանի, իսկ հրեաներն ընդամենը՝ 10 միլիոն են հենց Իսրայելում: Հիմա Իսրայելը կամաց-կամաց փոխում է Երուսաղեմի կադաստրային ու ժողովրդագրական պատկերը...սա թող լինի կոչնակ Հայաստանում՝ ականջին լափշա կախող տգետների համար, որոնք Արցախը թողեցին Ադրբեջանի գիրկը, մի հատ էլ Շուշին դժգույն ու դժբախտ քաղաք անվանեցին...նույն ձեռագիրն է...մեկը՝ Երուսաղեմում, մյուսը՝ թուրքի արածն Արցախում:

Իսկ ի՞նչ է անում Իսրայելը՝ 7 տասնամյակ առաջ՝ պետություն հռչակելուն նախորդած քաղաքականությունն է վեարտադրում, Երուսաղեմից քշում է բնկի արաբներին՝ իրենց տնից ու փողոցից, անունը դնում է՝ օրենքից դուրս, բայց մարգինալ խմբերին, չվերահսկվող խմբավորումների զինյալ անդամներին քսի է տալիս արաբական թաղամասերի բնակիչների վրա, հանում ու դուրս շպրտում մարդկանց իրենց բնակավայրից: Նպատակը մեկն է՝ հրեական դոմինանտություն հաստատել Երուսաղեմի արաբական կամ արևելյան հատվածի նկատմամբ»,- նշել է Գասպարյանը:

Բանախոսն անդրադարձել է նաև այն հարցին, թե ինչի՞ մասին է վկայում Իսրայելի այս պահվածքը, կամ ի՞նչ փոփոխություն կատարվեց աշխարհում, որ Իսրայելին տվեց առիթ՝ նման հակամարդկային պահվածքի. «Առաջին՝ Սպիտակ տան նոր ղեկավարը նույն ջերմեռանդությամբ ու փութաջանությամբ չի սպասարկում Իսրայելի շահերը: Ջո Բայդենի վարչակազմը ավելի հավասարակշռված քաղաքականության կոնցեպտներ է կարծես որդեգրել և այնքան էլ համամիտ չէ, կամ տրամադրված չէ շարունակել իրավանախորդի՝ Դոնալդ Թրամփի ակնհայտ իսրայելամետ ու հրեամետ քաղաքականությունը: Խոսքը, կհիշեք, Դարի գործարք անվանումն ստացած քաղաքական արկածախնդրության մասին էր, որտեղ մեծ հաշվով Վաշինգտոնը մտադիր էր արաբաիսրայելական հակամարտությունը կարգավորել պարզ սկզբունքով՝ հրեաներին ամեն ինչ, արաբներին՝ գրեթե ոչինչ:

Հիմա Բայդենը Թրամփի քաղաքականության շարունակողը չէ: Եվ սա նոր խնդրահարույց հանգամանք է Թել Ավիվ-Վաշինգտոն մոտեցումներում և հարաբերություններում: Եթե կհիշեք անցած սեպտեմբերին, երբ Թրամփը դեռ նախագահ էր, նախապատրաստել էր ամեն ինչ, որպեսզի Իսրայելի գործերը Մերձավոր Արևելքում հեշտ ընթանան և այդ պետությունը չհանդիպի արաբական դիվանագիտական բոյկոտին կամ դիմադրությանը: 2020-ի սեպտեմբերին Էմիրություններն ու Բահրեյնը դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատեցին Իսրայելի հետ և մտան մեծ առևտրի մեջ: Այս հանգամանքը կարևոր եմ համարում, քանի որ հիմա պաղեստինցիների նկատմամբ արաբական երկրների համերաշխությունը կամ աջակցությունը ակնկալվածից ավելի թույլ է:

2-րդ պատճառն այս ամենի ներքին իսրայելական է: Նաթանյահուն կորցնում է վարչապետի պաշտոնը: 2 տարում Իսրայելը գնաց խորհրդարանի 4 ընտրության...կառավարությունները ձևավորվում էին և արագ փլուզվում: Երուսաղեմի հարցը, պաղեստինյան հակամարտության խաղարկումը կամ խաղաթուղթը էական նշանակություն ունի խորհրդարանի ընտրության արդյունքը կանխորոշելու գործում: Ասել կուզի՝ ով ճիշտ ներկայացրեց Երուսաղեմի փաթեթը կամ ճիշտ խաղաց այդ թղթով, նա էլ ձայներ կհավաքի և կերկարացնի իր կյանքը Իսրայելի քաղաքական իշխանությունում: Սա Իսրայելի դեպքում: Պաղեստինցիների համար նույնպես ընտրական տարի է: Գազայի հատվածում և Արևմտյան ափում, այսինքն՝ Պաղեստինի ինքնավարության տարածքում 14-ամյա ընդհատումից հետո առաջին անգամ տեղի է ունենալու Պաղեստինի խորհրդարանի ընտրություն: Իսրայելն ամեն ինչ անելու է, որպեսզի խոչընդոտի այդ ընտրությունը:

Պարզապես հիշեցնեմ՝ 2006-ի ընտրությունից հետո Համաս իսլամիստական շարժումը՝ ձայների մեծամասնությամբ իշխանության եկավ Պաղեստինի խորհրդարանում, ինչն էլ, բնականաբար, պիտի մերժեր Իսրայելը, քանի որ Համաս-ի քաղաքական գաղափարաբանությունը հենված է Իսրայել պետության վերացման վրա»,- մանրամասնել է Գասպարյանը: