Մարտի 1–ի սպանությունների ֆոնը բացահայտված է. Նիկոլ Փաշինյան

Ճիշտ է՝ Մարտի 1–ին կրակողները բացահայտված չեն, բայց սպանությունները, այն ֆոնը, որում տեղի է ունեցել դա, բացահայտված է։ Այս մասին այսօր՝ մարտի 1–ին, Հանրապետության հրապարակում հրավիրված հանրահավաքին ասաց վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։

«Արդեն 13 տարի մարտի 1-ին Հայաստանում հանրային միջոցառումներ են տեղի ունենում։ 2008 թվականի մարտի 1-յան իրադարձություններից հետո այդ հավաքները տեղի են ունենում այդ իրադարձությունները նշանավորելու՝ 10 զոհերի հիշատակը հարգելու նպատակով։ 2021 թվականի մարտի 1-ը սակայն դիմավորում ենք բոլորովին այլ իրավիճակում։ Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի ծանր հետևանքները, մեր հազարավոր զոհերի փաստը, մեր անհետ կորածների առկայությունը, մեր բազմաթիվ եղբայրների ու քույրերի գերեվարված լինելու հանգամանքը, բռնության շարունակական քարոզը, Զինված ուժերն ու դատական համակարգը քաղաքական գործընթացների մեջ ներքաշելու փորձերը մեր առաջ դրել են նորանոր մարտահրավերներ։ Այդ մարտահրավերներն ունեն անվտանգային, արտաքին քաղաքական, տարածաշրջանային, ներքաղաքական բնույթ, այդ մարտահրավերների կառավարումից է կախված մեր երկրի և ժողովրդի ապագան։

Հիմա արդեն հասել ենք մի կետի, որ սպառում ենք սխալվելու մեր հնարավորությունները։ Մեր անկախության 31 տարում մենք թույլ ենք տվել բոլոր հնարավոր սխալները, բոլոր սխալները, որ հնարավոր էր տեսականորեն և գործնականորեն։ Վերջին 2 տարի 10 ամսում նույնպես մենք թույլ ենք տվել բոլոր հնարավոր սխալները, խոսքը մեր Կառավարության մասին է, խոսքն անձամբ իմ մասին է։ Ուզում եմ բոլորիցդ, Հայաստանի Հանրապետության բոլոր քաղաքացիներից, սփյուռքահայերից, Արցախի Հանրապետության բոլոր քաղաքացիներից ներողություն խնդրել իմ թույլ տված բոլոր սխալների համար։ Ես շատ եմ մտածել, թե որտեղ եմ սխալվել։ Այդպիսի կոնկրետ դեպքեր, իհարկե, կարելի է թվարկել, բայց ավելի կարևոր է, թե ինչու ենք մենք սխալվել, ինչու է սխալվել մեր քաղաքական թիմը։ Որքան էլ տարօրինակ թվա, մեր սխալների մեծագույն պատճառներից մեկը մեր սիրված լինելն է եղել որպես իշխանություն, մենք այնքան սիրված ենք եղել, որ ձգտելով արդարացնել ժողովրդական այդ սերը, և մեր սերը ժողովրդի ու հայրենիքի նկատմամբ, ցանկացել ենք ամեն ինչ անել ճշգրիտ և կատարյալ, և կատարելության փնտրտուքը շատ դեպքերում բերել է անգործության, երբեմն իրադրության բերումով անխուսափելի է եղել ընտրությունը՝ վատի և վատթարագույնի միջև, բայց մենք հրաժարվել ենք կատարել այդ ընտրությունը՝ մտածելով ժողովուրդը մեզ իշխանության չի բերել, որ մենք իր առաջ դնենք վատը կամ վատթարագույնը։ Ժողովուրդը մեզ իշխանության է բերել, որ մենք իր համար ընտրություն ձևավորենք լավի ու լավագույնի միջև, ու մինչ մենք ջանքեր ենք գործադրել՝ ստեղծել ընտրություն լավի ու լավագույնի միջև, պարզվել է, որ վատի ու վատագույնի ներկայությունն այնքան արմատացած ու խորն է, որ ընտրությունն անբեկանելի և անշրջելի է, լավագույն ընտրությունը պիտի լիներ վատի ընտրությունը։

Այնուամենայնիվ, սխալներ, դժբախտաբար, գործել է ոչ միայն մեր իշխանությունը ու որպես ՀՀ վարչապետ, որպես երկրի ղեկավար ուզում եմ մեր ժողովրդից ներողություն խնդրել երրորդ հանրապետության բոլոր իշխանությունների բոլոր սխալների համար։ Բայց սա չեմ ուզում հնչի որպես ափսոսանք, այլ ուզում եմ, որ հնչի որպես նշան մեր հաստատակամության, որ մենք՝ ՀՀ քաղաքացիներս, երբեք չենք հանձնվի՝ հանուն ազատ և երջանիկ Հայաստանի մղվող մեր պայքարում»,– ասաց Փաշինյանը։

Փաշինյանի խոսքով՝ բացի սխալներից, իրենք ունեցել են նաև նվաճումներ։

«Այդ կարևոր նվաճումներից մեկը, որ մենք ունենք, ժողովրդի իշխանությունն է, ժողովրդի կողմից իշխանություն ձևավորելու իրավունքը և այն բոլոր ճգնաժամերը, որ մենք ունենք, պիտի լուծվեն ոչ թե ժողովրդի սահմանադրական իշխանության հաշվին, այլ ընդհակառակը, ժողովրդի իշխանության վերահաստատմամբ։ Իշխանություն ձևավորելու ժողովրդի իրավունքը ոչնչով չպետք է վտանգվի։ Հայաստանի Հանրապետությունում միայն ժողովուրդը պետք է որոշի՝ ով լինի իշխանություն, և ոչ չլինի իշխանություն։ Մեր ընթացիկ ճգնաժամի առանցքը հենց սա է՝ ժողովրդի իշխանությունն իր ձեռքին ուզում են խլել, մենք հրապարակում հավաքվել ենք ասելու, որ դա թույլ չենք տալու»,– ասաց նա։

Փաշինյանի խոսքով՝ 2008 թվականի մարտի 1-ը ժողովրդի իշխանության համար մղվող այդ պայքարի մի կարևոր հանգրվան էր. «2008 թվականի մարտի 1-ին Հայաստանի այն ժամանակվա կառավարողները բանակը հանեցին ժողովրդի դեմ, Հայաստանի քաղաքացիներին գնդակահարելու որոշում կայացրին։ Կարևոր է արձանագրել, որ այս գործով կան մեղադրվող անձինք, որոնք այսօր կանգնած են դատարանի առաջ ու պիտի արձանագրեմ, որ «Մարտի 1-ի» գործն, ըստ էության, իմ գնահատմամբ, բացահայտված է։ Շատերը հարց են տալիս՝ ինչպես կարելի է բացահայտված համարել «Մարտի 1-ի» գործը, երբ սպանությունները բացահայտված չեն, իմ կարծիքն ու անձնական գնահատականն այն է, որ ճիշտ է, կրակողները բացահայտված չեն, բայց սպանությունները, այն ֆոնը, որում տեղի է ունեցել դա, բացահայտված է։

Դա ակնհայտ կերևա գործի դատաքննության արդյունքում։ Այս հանգամանքները պատշաճ իրավական գործընթացների շրջանակում պետք է ուսումնասիրվեն ու գնահատվեն դատարանի կողմից։ Այս համոզմունքն է պատճառը, որ բոլոր հնարավոր և անհնար միջոցները «Մարտի 1-ի» գործով մեղադրվող անձանց պաշտպանական թիմի կողմից գործադրվում են, որ դատավարությունն անընդհատ ձգձգվի, ունենալով մի նպատակ, որպեսզի գործի ապացույցները չհետազոտվեն, այսինքն՝ չբացահայտվի, հրապարակային չդառնան բազմաթիվ նրբություններ և ճշմարտություններ։ Նրանք, ակնհայտորեն, ժամանակ են ձգում։ Ինչի՞ համար են ձգում այդ ժամանակը, որովհետև ոմանք հույս ունեն, որ ինչպես նախկինում բռնազավթել են ժողովրդին պատկանող իշխանությունը, հիմա էլ հույս ունեն, որ այդ բռնազավթմանը կհասնեն։ Իսկ «Մարտի 1-ի» գործի բացահայտված ճշմարտության առանցքային դրույթն այն է, որ 2008 թվականի իշխանությունները բանակը հանել են ժողովրդի դեմ, բանակն օգտագործել են սեփական ժողովրդի կամարտահայտումը թույլ չտալու համար, այս համատեքստում է, որ տեղի են ունեցել սպանություններ։

Սպանությունների հեղինակները կոնկրետ անուն-ազգանունով մարդկանց չեն թիրախավորել, այլ թիրախավորել են ՀՀ քաղաքացուն, որ նրա մտքով անգամ չանցնի իշխանություն ունենալ Հայաստանում։ Սպանություն կատարողները մինչև օրս բացահայտված չեն նաև այն պատճառով, որ հենց «Մարտի 1-ի» իրադարձություններից անմիջապես հետո քննչական մարմինները դեպքի վայրից հավաքել են կրակված պարկուճները, և դրանք փոխարինել այլ տեղերում, այլ անձանց կողմից կրակված փամփուշտներով։ Այն ժամանակ գործող իշխանությունը հոգ է տարել, որ սպանությունների և այլ ապօրինի գործողությունների պոտենցիալ ապացույցներն անհետանան, ոչնչանան։ Ինչո՞ւ, այս հարցերի պատասխանները դեռևս կստանա «Մարտի 1-ի» գործով դատաքննության փուլում»։