Արա Այվազյանի հարցազրույցը՝ «ՌԻԱ Նովոստի»-ին. Արցախը ոչ մի պարագայում չի կարող գտնվել Ադրբեջանի իրավազորության տակ

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության էությունը Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի հարցն է: Այս մասին «ՌԻԱ Նովոստի»-ի հետ հարցազրույցում ասել է Հայաստանի ԱԳ նախարար Արա Այվազյանը:

«Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունն ուղղված է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում հրադադարի եւ ռազմական գործողությունների դադարեցմանը, ինչպես նաեւ Արցախում ռուս խաղաղապահների տեղակայմանը: Այս հայտարարությունն, ըստ էության, ուրվագծում է դրա ընդունման պահին առկա իրավիճակը՝ այն ըմբռնումով, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության վերջնական քաղաքական կարգավորման հարցը լուծված չէ։ Ելնում ենք նրանից, որ բացառապես բանակցությունների միջոցով կարելի է հասնել այնպիսի լուծման, որը հաշվի կառնի բոլորի իրավունքները եւ խաղաղություն ու կայունություն կբերի Հարավային Կովկաս։ Եվ նման կարգավորման հիմքում պետք է առաջին հերթին ընկած լինի Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) կարգավիճակի որոշումը։

Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության էությունը Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի հարցն է: Այդ իրավունքը չի կարող ճնշվել կամ սառեցվել ուժի միջոցով: Հայաստանը հանդես է եկել եւ շարունակելու է հանդես գալ Արցախի ժողովրդի ինքնորոշման եւ անվտանգության իրավունքի ճանաչման դիրքերից: Որեւէ կարգավիճակով եւ որեւէ պայմաններում Արցախը չի կարող գտնվել Ադրբեջանի իրավասության ներքո: Վերջին ագրեսիան եւս մեկ անգամ հաստատեց, որ Արցախն Ադրբեջանի կազմում կնշանակի Արցախ՝ առանց հայերի։ Մենք բոլորս հիշում ենք 80-ականների վերջին եւ 90-ականների սկզբին կազմակերպված էթնիկ զտումները Ադրբեջանի խոշոր քաղաքներում, որոնք անմիջական կապ չունեին Լեռնային Ղարաբաղի հետ։ Փետրվարի 27-ին լրանում է Ադրբեջանի իշխանությունների մասնակցությամբ Սումգայիթ քաղաքի հայ բնակչության կոտորածի 33-րդ տարելիցը։ Սումգայիթում տեղի ունեցած իրադարձությունները եւ դրան հաջորդած Բաքվի ջարդերը, որոնք տեղի էին ունենում «փառք Սումգայիթի հերոսներին» կարգախոսների ներքո, ինչպես նաեւ ռազմական հանցագործություններն ու զանգվածային վայրագությունները, որոնք իրականացվել են 44-օրյա պատերազմի ժամանակ ադրբեջանական բանակի կողմից Արցախի օկուպացված տարածքներում, մասնավորապես Հադրութի շրջանում, ակնառու վկայությունն են այն իրողության, որ միայն ինքնորոշման իրավունքի իրացումը կարող է ապահովել հայ բնակչության կյանքն ու անվտանգությունն իր իսկ պատմական հայրենիքում:

Կարգավորման ձեւաչափի վերաբերյալ մենք բազմիցս հայտարարել ենք, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունը միջազգային մանդատ ունեցող միակ ձեւաչափն է, որի շրջանակներում պետք է ձեռք բերվի հակամարտության վերջնական քաղաքական լուծումը։ Այս առնչությամբ մեր դիրքորոշումն անփոփոխ է. խաղաղ կարգավորման առանցքային հարցերն այսօրվա դրությամբ լուծված չեն։ Դա լիովին համընկնում է ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների տեսակետի հետ, որը հստակ ամրագրված էր նաեւ 2020 թ. դեկտեմբերի 3-ի հայտարարության մեջ։

Արցախի դեմ ագրեսիան, որպես հակամարտության լուծման մեթոդ ուժի կիրառումը մարտահրավեր են ողջ միջազգային հանրությանը, որոնք նաեւ խաթարում են ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդի մշտական անդամ հանդիսացող համանախագահ երկրների միջնորդական ջանքերը ու հեղինակությունը: Մենք իրապես հույս ունենք, որ համանախագահները գործնականում կհաստատեն իրենց մանդատը եւ արդյունավետորեն կգլխավորեն խաղաղ գործընթացը։

Ինչ վերաբերում է Հայաստանի կողմից Արցախի՝ որպես անկախ պետության ճանաչմանը, ապա Երեւանը հավատարիմ է մնում բանակցային գործընթացին։ Այսօրվա դրությամբ մեր օրակարգում դրված է հենց խաղաղ կարգավորման գործընթացի վերսկսման հարցը, որի արդյունքում հնարավոր կլինի ապահովել մեր տարածաշրջանում երկարաժամկետ անվտանգություն եւ կայունություն»,- «ՌԻԱ Նովոստի»-ի հետ զրույցում ասել է Հայաստանի ԱԳ նախարարը: