Le Monde. Կյանքը կորոնավիրուսից «հետո»

«Հետո»-ն կլինի: Մենք կվերադառնանք մարզադաշտեր, սրճարաններ, կինոթատրոններ եւ երաժշտական փառատոններ՝ 1960-ականների նոստալգիայի համար: Կսեղմվենք միմյանց: Մենք կվերադառնանք հարեւան գարեջրի բարի վաճառասեղանի մոտ եւ առանց դիմակների կշրջենք թանգարաններով: Մեզ երաշխավորում են մի տեսակ հավաքական խրախճանք, խնջույք մինչեւ լուսաբաց, տնտեսական «բում»՝ տեխնոլոգիական պայթյունի ֆոնին: Մի՞թե, ինչպես մեզ ասում են, Covid-ից հետո, ինչպես պատերազմից հետո, իռացիոնալ առատություն լինի, գրում է Le Monde-ի մեկնաբան Ալեն Ֆրաշոնը:

Արեւմտյան տնտեսությունները նախկինի պես դատարկված են անընդհատ փոփոխվող Covid-19 վիրուսից, բայց օդում արդեն լավատեսության ակնարկ կա: The Economist բրիտանական շաբաթաթերթի այս շաբաթվա վերնագրում հարց է տրվում. «Աղաղակող 2020՞»։ Մենք կլինենք տնտեսական աճի եւ գեղարվեստական նորացման շրջանի շեմին: Այս ամենը կաջակցվի բացառիկ տեխնոլոգիական ստեղծագործումով: Վիրուսի դարաշրջանում ապրելը մեծապես մեծացրել է թվային դաշտը: Պատվաստանյութի մշակման արդյունավետությունը մեկ տարուց պակաս ժամանակահատվածում կարող է վկայել նորարարության կենսունակության մասին: Արեւմտյան երկրների մեծ մասում հետազոտությունների եւ զարգացման բյուջեներն աճում են, ասվում է հոդվածում, որի թարգմանությունը մեջբերում է «Ինոպրեսա»-ն:

«Հիմքեր կան հուսալու, որ նորարարության նոր ալիքը շուտով կկարողանա հետ դարձնել տնտեսության անկման դինամիզմը»,- գրում է The Economist-ը: Մենք դասեր ենք քաղել անցյալից: SARS-CoV-2 ճգնաժամն ավելի մեծ է, քան Ուոլ Սթրիթի ճգնաժամը 2008 թվականին: Այս անգամ, դեմոկրատ Ջո Բայդենը, գրեթե 2 տրիլիոն դոլար հատկացումներով չի խնայի բյուջետային խթանը: Նա ավելի շատ ռուզվելտական է, քան օբամայական:

«2021 թվականին իրավիճակը լրջորեն կբարելավվի»,- The New York Times- ին ասել է տնտեսագետ Փոլ Քրուգմանը: Տնտեսագիտության ոլորտում Նոբելյան դափնեկիրը նախագահ Բայդենին տալիս է չորս խորհուրդ՝ դաշնային պետության ամբողջական ազդեցությունը ի սպաս դնել տնտեսությանը, չանհանգստանալ պետական պարտքի մասին (տոկոսադրույքները կմնան ցածր), չանհանգստանալ ինֆլյացիայի վերադարձի մասին (ինչը չի սպառնա), չփնտրել փոխզիջում հանրապետական ընդդիմության հետ (իր բնույթով հակված է առարկությունների):

Եվրամիությունն ունի տնտեսական քաղաքականության նույն դոկտրինը, ինչ Լոնդոնը: Covid-19-ը թաղել է խիստբյուջետային տնտեսությունը: Մենք ուզում ենք հավատալ, որ տոկոսադրույքները կմնան ցածր, ինչը թույլ կտա մեզ լրացուցիչ պետական պարտք ստանալ՝ առանց պետական ֆինանսները ծանրաբեռնելու: Մենք ինֆլյացիան դուրս ենք մղել մոտակա հորիզոններից: Տնտեսական քաղաքականությունը որոշում են դրական սպասումները, նշում է մեկնաբանը: «Կենտրոնական բանկերն ու գանձապետարանները գործում են նույն կերպ. «Առաջ, եւ ավելի վատ տորպեդոների համար»,- ասում է Քրուգմանը՝ փոխառելով նավի անվախ հրամանատարի բառապաշարը»։

«Խնդիրը քաղաքական կլինի»,- ասում է Տնտեսական համագործակցության եւ զարգացման կազմակերպության գլխավոր տնտեսագետ Լոուրենս Բունը: Հասարակական կարծիքը ընդվզելու է հարկաբյուջետային նոր խնայողության կամ հարկերի բարձրացման դեմ, եթե կառավարությունները ցանկանում են շատ արագ վերադառնալ նախահամաճարակային պակասուրդի կամ պարտքի մակարդակի, ասում է նա:

Այսօրվա մակրոտնտեսական վոլյունտարիզմը կա՛մ անիմաստ կլիներ, կա՛մ էլ ոչ երկարաժամկետ, եթե նրա միակ հեռանկարը դառնար վերադարձը երեկվա օրվան՝ ապրելու «ինչպես նախկինում»: Covid-19-ը կասկածի տակ է դնում մեր հարաբերություններն այլ տեսակների հետ: Սա շատ ավելին է, քան գլոբալ տաքացման դեմ պայքարը, որը սովորաբար ներառվում է ֆինանսական խթանիչ միջոցառումների մեջ: Մի տեսակից մյուսը փոխանցվող հիվանդությունն ընդգծում է այն աշխարհի յուրահատկությունը, որին մենք պատկանում ենք

Էրիկ Օրսեննան այդ մասին վառ ու պերճախոս գրում է իր վերջին՝ «Խոզեր, ճանապարհորդություն դեպի ողջերի երկիր» գրքում (Fayard / Stock, 2020): Ֆրանսիայի ակադեմիայի անդամ, բայց ավելի շատ հանրագիտարանների հոգեւոր որդի լինելով՝ Օրսեննան ուսումնասիրել է մարդու եւ scrofa domesticus-ի` տնային խոզերի երկարատեւ բարեկամության պատմությունն ու աշխարհագրությունը, որը գենետիկորեն մարդուն ամենամոտ կենդանիներից մեկն է, առանց որի մարդը խղճուկ վիճակում կլիներ:

«Չի կարելի մեկի տարածքը չարաշահել առանց վտանգի ենթարկելու մյուսներին: (...) Սրանից բխում է, որ «չղջիկներին արմատախիլ անելը,- նկատում է Օրսեննան,- նշանակում է ընդմիշտ զրկել իրեն բնության ամենամեծ առեղծվածներից մեկը բացահայտելու հնարավորությունից, որպեսզի նմանակել նրանց՝ սա նրանց իմունաբանական հանճարեղությունն է, առանց որեւէ խնդրի ապրելու նրանց կարողությունը՝ ունենալով 40 ամենասարսափելի վիրուսները»։ Ավելի լավ է պաշտպանել նրանց: «Հետո»-ն կգա, բայց նա ստիպված կլինի մի փոքր մոտենալ բնությանը: