Իրանը շտապել է Թրամփին «թաղելու» հարցում. Коммерсантъ

Ռուսական «Կոմերսանտ» թերթում հրապարակված հոդվածում հեղիանակ Մարիաննա Բելենկայան անդրադառնում է Իրանի դիրքորոշմանն ԱՄՆ-ի նորընտիր իշխանության հնարավոր քաղաքականությանը, ինչպես նաև իրանա-ամերիկյան հարաբերությունների հեռանկարին:

Հոդվածի հեղինակը նշում է, որ Իրանի իշխանությունները նրանց թվում էին, ովքեր բառացիորեն հաշվում էին Դոնալդ Թրամփի պաշտոնավարման ժամկետի ավարտը մնացած վայրկյանները: Ի վերջո, Թեհրանն իր պատժամիջոցների ցուցակում է ավելացրել հեռացող ամերիկյան վարչակազմի բոլոր հիմնական անդամներին, ինչպես նաև, օգտվելով Վաշինգտոնում առկա անցումային շրջանից, ցույց է տվել իր զենքի ուժը ՝ տարեսկզբից ի վեր իրականացնելով չորրորդ զորավարժությունները: Միևնույն ժամանակ, ԱՄՆ-ի նոր նախագահ Ջո Բայդենի խումբը, երդմնակալությունից առաջ անգամ, նախանշել է Իրանի հետ հարաբերությունների իր տեսլականը:

«Այսօր բռնակալ Թրամփի քաղաքական կարիերան և չար իշխանությունն ավարտվեցին, և Իրանի վրա նրա «առավելագույն ճնշման» քաղաքականությունը լիովին ձախողվեց: Թրամփը, որպես քաղաքական գործիչ, մահացել է, բայց միջուկային գործարքը դեռ կենդանի է», - չորեքշաբթի օրը կառավարության նիստի ժամանակ ասել է Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին: Նա նաև հավելել է, որ այժմ գնդակը գտնվում է ԱՄՆ-ի դաշտում, և եթե Վաշինգտոնը վերադառնա Իրանի միջուկային համաձայնագրին (Համատեղ համապարփակ գործողությունների ծրագիր/ JCPOA), որը ստորագրվել է 2015 թվականին` ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի հինգ մշտական անդամների և Գերմանիայի կողմից, ապա իրանական կողմը նույնպես լիովին կվերադառնա իր պարտավորությունների կատարմանը:

Հոդվածագիրը հիշեցրել է, որ 2018 թվականին, Միացյալ Նահանգների` համաձայնագրից դուրս գալուց և Թեհրանի դեմ ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների վերականգնումից հետո, իրանցիները նույնպես հրաժարվել են համաձայնագրի շրջանակներում ստանձնած իրենց պարտավորությունների մի մասից: Իսկ 2020 թվականի դեկտեմբերին Իրանի խորհրդարանը ընդունել է օրենքի նախագիծ, որով կառավարությունը պարտավորվում է ավելացնել ուրանի հարստացման մակարդակը և երկու ամսվա ընթացքում հրաժարվել Ատոմային էներգիայի միջազգային գործակալության (ԱԷՄԳ/ IAEA) հետ ձեռք բերված լրացուցիչ արձանագրության կիրառումից:

«Այսօր մենք ակնկալում ենք, որ ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմը կվերադառնա օրենքի գերակայությանը և կկատարի իր պարտավորությունները, և հաջորդ չորս տարիներին, եթե կարողանա, կվերացնի նախորդ չորս տարիների բոլոր սև կետերը», - ասել է նախագահ Ռոհանին:

Բելենկայան նշում է, որ նախօրեին, Ջո Բայդենի պաշտոնական երդմնակալության նախորդ օրը, Թեհրանն իր պատժամիջոցների ցուցակում է ներառել, Դոնալդ Թրամփի գլխավորած, ԱՄՆ-ի հեռացող վարչակազմի բոլոր հիմնական դերակատարներին: Իրանի պատժամիջոցները տարածվել են պետքարտուղար Մայք Պոմպեոյի, պաշտպանության նախկին նախարար Մարկ Էսպերի, Պենտագոնի ղեկավար Քրիստոֆեր Միլլերի, ֆինանսների նախարար Սթիվեն Մնուչինի, ԿՀՎ-ի ղեկավար Ջինա Հասպելի, Ազգային անվտանգության հարցերով Թրամփի նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնի, Իրանի հարցով ԱՄՆ-ի նախկին հատուկ բանագնաց Բրայան Հուքի, ներկայիս հատուկ բանագնաց Էլիոտ Աբրամսի և ԱՄՆ-ի ֆինանսների նախարարության արտաքին ակտիվների վերահսկման վարչության պետ Անդրեա Գակիի վրա: Ըստ Իրանի Իսլամական Հանրապետության արտգործնախարարության մամուլի խոսնակ Սաիդ Խատիբզադեի՝ վերոնշյալ անձիք մեղավոր են մի շարք կետերում, որոնցից են Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի (Ղոդս) նախկին հրամանատար, գեներալ-մայոր Ղասեմ Սոլեյմանիի սպանությունը, ահաբեկչական խմբավորումների ֆինանսավորումը, զինումը և ուսուցումը, Իրանի միջուկային ծրագրի գլխավոր մասնագետ, ֆիզիկոս Մոհսեն Ֆախրիզադեի սպանության գործում Իսրայելին ցուցաբերած աջակցությունը և Իրանի դեմ անօրինական ու միակողմանի պատժամիջոցների կիրառումը:

Հոդվածագրի խոսքով, ի տարբերություն Իրանի նկատմամբ կիրառված ԱՄՆ-ի պատժամիջոցների, Թեհրանի գործողությունները գործնական հետևանքներ չեն ունենա, հատկապես որ իրանցիներն, առնվազն առաջիկա չորս տարիների ընթացքում, ստիպված չեն լինի գործ ունենալ սև ցուցակում հայտնված անձանց հետ: Այնուամենայնիվ, իրանական կողմը չի հերքել իր համար այդքան շատ խնդիրներ ստեղծած Թրամփի վարչակազմին հրաժեշտ տալու հաճույքը:

«Թե ինչպես կզարգանան հարաբերությունները պաշտոնական Թեհրանի և ԱՄՆ-ի նոր վարչակազմի միջև` Բայդենի վարչակազմի արտաքին քաղաքական օրակարգի ամենաինտրիգային հարցերից մեկն է», - գրել է հոդվածի հեղինակ Մարիաննա Բելենկայան:

Երեքշաբթի օրը, ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի թեկնածու Էնթոնի Բլինկենը, ելույթ ունենալով Սենատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում, ասել էր, որ Միացյալ Նահանգների` Իրանի միջուկային համաձայնագրին վերադառնալու մասին որոշումը շուտ չի կայացվի` հավելելով, որ ԱՄՆ-ն կվերադառնա միջուկային համաձայնագրին այն բանից հետո, երբ Իրանը վերստանձնի համաձայնագրով իրեն վերապահված պարտավորությունները և նշել, որ Միացյալ Նահանգները կողմ է համաձայնագրի ընդլայնմանը և այս հարցում հաշվի է առնել ԱՄՆ-ի դաշնակիցների դիրքորոշումները:

«Համաձայնագրին վերադառնալը, Մերձավոր Արևելքում հնարավոր քաղաքականության շրջանակներում, Բայդենի համար հիմնական օրակարգ կլինի` առնվազն սկզբնական շրջանում, չնայած Իրանի և ԱՄՆ-ի միջև հավանական հակասություններն արդեն իսկ տեսանելի են », - ասել է ԱԷՄԳ միջազգային գործընթացների վերլուծության լաբորատորիայի ավագ հետազոտող Մաքսիմ Սուչկովը:

Միևնույն ժամանակ, Թեհրանը շարունակում է դեմ լինել միջուկային համաձայնագրի փոփոխությանը և պնդում է, որ համաձայնագրի շրջանակներում ստանձնած պարտավորություններին վերադառնալու միակ պայմանը ԱՄՆ-ի կողմից Իրանի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցների չեղարկումն է:

Եզրափակելով իր հոդվածը`Մարիաննա Բելենկայան նշել է, որ առկա լարվածության ֆոնին, Իրանի կողմից արդեն չորորդ անգամ իրականացվող զորավարժություններն ուժի ցուցադրման նպատակ են հետապնդում: Ավելի վաղ, նույն նպատակը հետապնդելով, ամերիկյան երկու ռմբակոծիչներ թռիչք էին կատարել դեպի Մերձավոր Արևելք, ինչն ԱՄՆ-ի կենտրոնական հրամանատարության ղեկավար, գեներալ Ֆրենկ Մըքքենզիի խոսքով՝ «պարզ և հետևողական ուղերձ է ինչպես ընկերներին, այնպես էլ հնարավոր թշնամիներին»: