Հայաստանում սպասվում է գների, աղքատության մակարդակի եւ պետական պարտքի աճ. փորձագետ

Տնտեսության անկումն ունեցել է 12 տարում աննախադեպ ցուցանիշ, եւ չնայած իշխանությունները խոսում են 8 տոկոսի մասին, իրական անկումն ավելի մեծ է, իսկ փոքր եւ միջին բիզնեսի ոլորտում այն ընդհանրապես կազմել է 20-30 տոկոս: Այս մասին հունվարի 15-ին լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց ՀՅԴ տնտեսական հետազոտությունների բյուրոյի ղեկավար, տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը:

Նրա խոսքով՝ ինչ-որ ձեւով կարողացել են ջրի երեսին մնալ հանքարդյունաբերությունը եւ բանկային ոլորտը, որոնց միջոցով կատարվել են Կառավարության աջակցության ծրագրերը: «2019 թվականին աղքատության մակարդակը բարձրացել էր 3 տոկոսով, եւ այս միտումը կշարունակվի, քանի որ համապատասխան քաղաքականություն չի տարվում: 2021 թվականին սննդամթերքի առումով գնաճ կլինի, մասնավորապես՝ կթանկանան ալյուրը, բանջարեղենը, մրգերը, յուղերը, թռչնամիսը: Պատճառներից մեկը ԵՏՄ երկրներ ներմուծվող ավելի քան 700 անուն ապրանքների մաքսատուրքերի 1-4 տոկոսով բարձրացումն է: Մեկ այլ պատճառ է դրամի դեւալվացիան եւ պետության կողմից կանխատեսումների բացակայությունը: Վերջինը հանգեցնում է նրան, որ բիզնեսն իր համար անվտանգության բարձիկ ստեղծելով՝ ստիպված է իր ծախսերը հաշվարկել 1 դոլարի դիմաց 550 դրամ փոխարժեքով, մինչդեռ իրապես դոլարը հիմա արժե 525 դրամ: Եթե դրամի փոխարժեքն ընկնում է 7-8 տոկոսով, ապա հաշվարկները կատարվում են ելնելով 15 տոկոսանոց անկումից: Գնաճի է բերել նաեւ բիզնեսի համար գազի սակագների բարձրացումը: Էլեկտրաէներգիայի գների բարձրացումը կհանգեցնի արտադրության լրացուցիչ թանկացման: Այս ամենը նշանակում է անգամ ԵՏՄ շրջանակում հայկական արտադրության մրցունակության կորուստ, մենք Միության անդամ երկրների շարքում ունենք ամենաթանկ էներգակիրները: Պարենամթերքային խնդիրները բարդանում են նաեւ Ղարաբաղում գյուղատնտեսական հողերի կորստով, ինչպես նաեւ ՀԷԿ-երի տեսքով էլեկտրաէներգիայի էժան աղբյուրի կորստով, որոնք ապահովում էին ամբողջ պահանջարկի 5 տոկոսը: Դրանից բացի, զգալիորեն կկրճատվեն Ղարաբաղի բյուջեի եկամուտները՝ նաեւ հանքերի կորստի հետեւանքով»,- նշեց Պարսյանը:

Փորձագետի պարզաբանմամբ՝ երկրում ֆինանսական ծանր վիճակը պայմանավորված է նաեւ այն հանգամանքով, որ համավարակի բռնկման սկզբում Հայաստանի իշխանությունները 2-3 ամսում ծախսեցին արժեքավոր ռեսուրսը, որը հիմա է անհրաժեշտ, եւ որը հիմա հայթայթելու աղբյուր չկա, իսկ օտարերկրյա վարկատուները պահանջում են հարկել անգամ առողջապահության եւ կրթության ոլորտները: «Այս ֆոնին պետական պարտքը կմեծանա մինչեւ 7,5 մլրդ դոլարով: Հայաստանը ժամանակին բանկերին տալիս էր 1 մլրդ դոլար գումարի երաշխիքներ՝ Ղարաբաղում ծրագրերի ֆինանսավորման համար, այդ թվում՝ ՀԷԿ-երի նախագծերի կառուցման համար: Եթե բանկերը չկարողանան այս փողը վերադարձնել, ապա պետությունն է ստիպված լինելու կատարել իր պարտավորությունները, այսինքն՝ պարտքը կավելանա կոնկրետ այս գումարի չափով: Իսկ կապիտալ ծախսերի կրճատման դեպքում մենք կարգելակենք երկարաժամկետ զարգացումը, ինչը կդառնա դանդաղ գործող ական: Ճգնաժամի եւ ժամկետանց վարկերի աճի ֆոնին որոշ կազմակերպություններ կփորձեն օգտվել իրավիճակից եւ հարստանալ՝ էժան գներով գնելով գրավադրված անշարժ գույքը, որ երկարաժամկետ հեռանկարում ավելի թանկ վաճառեն: Խոսքը թանկարժեք անշարժ գույքի մասին է: Այսինքն՝ տեղի կունենա կապիտալի վերաբաշխում: Պետությունն առայժմ սրան պասիվ կերպով է հետեւում, ավելին՝ խոշոր կապիտալի համար շահութահարկը նվազեցնում է»,- շեշտեց նա:

Փորձագետի խոսքով՝ Հայաստանը պետք է անցնի դրամավարկային եւ հարկաբյուջետային քաղաքականության առաջընթաց համակարգի ներդրման: «Հարուստները պետք է ավելի շատ վճարեն: Հարկային մուտքերը կարելի է ապահովել բանկերի, դեպոզիտների, հանքարդյունաբերության, էներգետիկ ոլորտների միջոցով: Ընդհանրապես տնտեսական իրավիճակն առաջին հերթին կախված է քաղաքական կայունությունից, ուստի արտահերթ ընտրությունների մասին հայտարարությունները կարող են հանգեցնել նաեւ ներդրումների սառեցմանը»,- ամփոփեց Սուրեն Պարսյանը: