«Ստեփանակերտի օդանավակայանի վերաշահագործման հարցը հրատապ է». Ինչ հնարավորություն ունի օդակայանը

«Ստեփանակետրի օդանավակայանի վերաշահագործման հարցը իսկապես հրատապ է, և այդ գործընթացները ներկայումս գնում են»,- «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասել է Արցախի նախագահի խորհրդական Դավիթ Բաբայանը։ Նրա խոսքով՝ օդանավակայանի վերաշահագործման հետ կապված հարցը նշված է նույնիսկ «խաղաղության պայմանագրում»։

«Սա համարվում է կարևոր տնտեսական, մարդասիրական գործոն կամ նախաձեռնություն, որպեսզի տարածաշրջանում տնտեսական, սոցիալական բազմաթիվ հարցեր լուծվեն։ Վերաշահագործման հարցը կա նաև պատերազմը կանգնեցրած եռակողմ պայմանագրում։ Այնտեղ նշված կետերից մեկը նաև կոմունիկացիաների ապաշրջափակումն է, նշված է նաև Ստեփանակերտի օդանավակայանի հարցը։ Հետևաբար շահագործման հարցը համաձայնեցված է կողմերի միջև»,- ասաց Բաբայանը։

Մեր հարցին՝ ժամկետներ կա՞ն, Բաբայանը պատասխանեց. «Սեղմ ժամկետներում պետք է շահագործման հանձնվի»։

Նշենք, որ ռուսական փորձագիտական շրջանակները Ստեփանակերտի օդանավակայանի շահագործումը դիտարկում են որպեես ռուս խաղաղապահների տեղաշարժման կարևոր միջոց։ Ռազմական վերլուծաբան Ալեքսանդր Խրոլենկոն, անդրադառնալով Ստեփանակերտի օդանավակայանի շահագործմանը, նշել է՝ քանի որ ռուսական խաղաղապահ առաքելությունը Լեռնային Ղարաբաղում առանձնանում է բարդագույն լոգիստիկայով, ապա Ստեփանակերտի օդանավակայանի վերականգնումն ու արդիականացումը թույլ կտան ընդունել Ռուսաստանի ՌՏՈՒ ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռները և նոր գործողությունների հնարավորություն կտան, զորախմբի մատակարարման հետ կապված բազում խնդիրներ կլուծեն։

Դավիթ Բաբայանը սրանում խնդիր չի տեսնում. «Օդանավակայանը տարբեր ուղղությունների համար է ծառայելու։ Այո, նաև կծառայի խաղաղապահների համար։ Իսկ ինչո՞ւ չպետք է ծառայի նաև այդ տեսակետից։ Թող օդակայանը լինի կարևոր ռազմական, տնտեսական, մարդասիրական հանգույց, շատ լավ է։ Ինչո՞ւ չպետք է այդպես լինի, եթե դա կնպաստի խաղաղության և կայունության ամրապնդմանը, սարսափելի հարվածից հետո Արցախի սոցիալ-տնտեսական վիճակի վերակենդանացմանը։ Պետք է դրա համար ամեն ինչ անել, և որևէ անգամ շահարկման առարկա չդարձնենք դա։ Մենք չենք էլ շահարկելու այդ թեման»,- ընդգծեց Դավիթ Բաբայանը։

Հիշեցնենք, որ Ստեփանակերտի օդանավակայանը կառուցվել է 1974 թվականին: 90-ականների սկզբին՝ ղարաբաղյան հակամարտության տարիներին, օդանավակայանը ծառայում էր ռազմական կարիքների համար: Հետո այն չի շահագործվել: Վերակառուցումից հետո՝ արդեն 2012-ին, օդանավակայանը տեխնիկապես պատրաստ էր շահագործման, սակայն Բաքուն զգուշացրել էր, որ թռիչքները դեպի Ստեփանակերտ կդիտարկի որպես Ադրբեջանի օդային տարածքի խախտում, և չէր բացառել, որ կստիպի ինքնաթիռներին վայրէջք կատարել: Այնուհետև 2013-ին այդ ժամանակ ՀՀ նախագահի թեկնածու Սերժ Սարգսյանը հայտարարեց, որ պատրաստ է լինել Ստեփանակերտի օդանավակայան թռչող ինքնաթիռի առաջին ուղևորների թվում: Սարգսյանը հավաստիացրել էր, որ օդանավակայանն անպայման շահագործվելու է, և այդտեղ որևէ կասկած լինել չի կարող: Նրա խոսքով՝ խնդիրները միայն տեխնիկական հարցերով էին պայմանավորված: Սակայն Ստեփանակերտի օդանավակայանն այդպես էլ չշահագործվեց։

Քաղաքացիական ավիացիայի նախկին ղեկավար Շահեն Պետրոսյանը «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով Ստեփանակերտի օդանավակայանի հնարավոր շահագործմանը, նշեց, որ իր կարծիքով՝ օդանավակայանի շահագործումը հնարավոր կլինի միայն այն ժամանակ, երբ խաղաղության պայմանագիր կնքվի Ադրբեջանի հետ։ Հակառակ դեպքում նրանք կշարունակեն թույլ չտալ թռիչքների իրականացում, եթե, իհարկե, ռուսական կողմը չմիջամտի խնդրին։ «Ստեփանակերտի օդանավակայանի շահագործումն առաջին հերթին քաղաքական հարց է։ Քանի որ այդ գոտում պատերազմական վիճակ է, օդային սահմանը փակ է։ Ադրբեջանը դեռ 92 թվականից միակողմանի փակել է օդային տարածքը Արցախի վրա։ Հետևաբար առաջին հերթին Ադրբեջանը պետք է ԻԿԱՕ-ին հայտարարի, որ բացում է այդ օդային տարածքը։ Իսկ դա, կրկնում եմ, կլինի, եթե խաղաղության պայմանագիր լինի, և այդ տարածքը չհամարվի ռազմական գործողությունների տարածք։ Կրկնում եմ՝ սա առաջին հերթին քաղաքական, հետո նոր տեխնիկական խնդիր է»,- ասաց մեր զրուցակիցը։

Բացի այս ամենից, Պետրոսյանի խոսքով, կարևոր է, թե ինչ վիճակում է օդանավակայանի թռիչքուղին, քանի որ բեռնատար օդանավեր չեն կարող վայրէջք կատարել այդ օդանավակայանում. «Իլ-76 օդանավեր այդ օդակայանում չեն կարող վայրէջք կատարել, փոքր կամ միջին կարգի օդանավեր միայն կարող են վայրէջք կատարել։ Իսկ, օրինակ, խաղաղապահների համար հիմնական բեռները բերում են հենց Իլ-76 օդանավերով, իսկ այդ օդանավակայանի թռիչքուղին այդքան երկարություն չունի այդ օդանավերի վայրէջքի համար։ Միգուցե թռիչքուղին երկարացնելու և բարեկարգելու դեպքում հնարավոր կլինի բեռնատար օդանավերի վայրէջքը»,- ասաց Պետրոսյանը։

Անդրադառնալով հարցին, թե թռիչքները որ ուղղություններվ կլինեն, Պետրոսյանը պատասխանեց, որ հնարավոր շահագործման դեպքում թռիչքները, բնականաբար, կլինեն Երևան-Ստեփանակերտ, դրանով կկրճատվի ճանապարհը, ավելի անվտանգ կլինի, եթե, իհարկե, խաղաղության պայմանագիր լինի։ Բայց ամեն դեպքում տոմսերը շատ թանկ կլինեն։