Բայդենը խնդիրների եւ հնարավորությունների է բախվում Մերձավոր Արեւելքում

Թրամփի վարչակազմը աջակցում է քաղաքական փոփոխություններին, որոնց վաղուց էր ձգտում Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն` Մերձավոր Արեւելքում հիմք ստեղծելով, ինչը նորընտիր նախագահ Ջո Բայդենի համար խնդիրներ, ինչպես նաեւ հնարավորություններ կստեղծի, հայտնում է The Hill-ը:

Բայդենը պաշտոնը կստանձնի մի ժամանակահատվածում, երբ իսրայելցիներն ու պաղեստինցիներն ավելի շատ տարաձայնություններ ունեն երկու պետության ստեղծման շուրջ բանակցություններում, իսկ Պարսից ծոցի երկրները կարգավորում են Իսրայելի հետ հարաբերությունները, որպեսզի դիմակայեն Իրանի հետ դրա միջուկային ծրագրի շուրջ փոխգործակցության վերսկսման ԱՄՆ ջանքերին։

Պարզ չէ, թե ինչ դեր է ունենալու Մերձավոր Արեւելքի խաղաղության գործընթացը Բայդենի վարչակազմում, որը բախվելու է նաեւ COVID-19-ի եւ թուլացած տնտեսության հետ: Նրա արտաքին քաղաքական նպատակներն Ամերիկայի հարաբերությունների վերականգնում են ներառում արտասահմանյան դաշնակիցների հետ եւ առճակատում Չինաստանի հետ:

Սկզբում Իրանը, հավանաբար, ավելի մեծ խնդիր է լինելու: «Իրականությունն այն է, որ իսրայելա-պաղեստինյան հիմնախնդիրը Բայդենի վարչակազմի արտաքին քաղաքական գերխնդիրը չի լինելու Մերձավոր Արեւելքում. առաջնայինը կլինի Իրանը»,- ասել է Քարնեգի հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող Ահարոն Դեյվիդ Միլլերը:

«Ինչո՞ւ է դա առաջնահերթություն: Քանի որ սա միակ խնդիրն է ողջ տարածաշրջանում, որը կարող է լարվածություն եւ սրացում ստեղծել, որը ռազմական առճակատման կհանգեցնի ոչ միայն Իսրայելի եւ Իրանի, այլեւ պոտենցիալ կերպով ԱՄՆ-ի եւ Իրանի միջուկային խնդրի շուրջ»:

Իրանը խթանում է իր միջուկային ծրագիրը, եւ Բայդենի նոր թիմը ցանկանում է համագործակցել դաշնակիցների հետ ավելի ուժեղ միջազգային գործարքի շուրջ` Թեհրանի հավակնությունները զսպելու համար:

Բայդենը խոստացել է ԱՄՆ-ին վերադարձնել Իրանի միջուկային գործարքը, համաձայնագիր, որին դեմ են հանդես գալիս հանրապետականները եւ որը քննադատորեն է ընդունվում նաեւ Կոնգրեսի շատ դեմոկրատների կողմից: Պարսից ծոցի երկրները, որոնք Իսրայելի հետ պաշտոնական դիվանագիտական ​​հարաբերություններ են հաստատել Թրամփի վարչակազմի վերջին ամիսներին, Բայդենից պահանջում են չվերսկսել հարաբերությունները Թեհրանի հետ: Բայդենը դժվար թե հրաժարվի Թրամփի օրոք Իսրայելի հետ կապված քաղաքականության մեջ տեղի ունեցած մի շարք նշանակալի փոփոխություններից, ինչպիսիք են ԱՄՆ դեսպանատան տեղափոխումը Երուսաղեմ եւ Իսրայելի ինքնիշխանության ճանաչումը Գոլանի բարձունքների նկատմամբ: Բայց Բայդենը խոստացել է վերականգնել կապերը պաղեստինցիների հետ, ովքեր 2018 թվականին խզել էին հարաբերությունները Թրամփի հետ:

Նա հայտարարեց, որ կվերականգնի դիվանագիտական ​​հարաբերությունները Պաղեստինի ինքնավարության հետ եւ միլիոնավոր դոլարների օգնություն կտրամադրի Պաղեստինցի փախստականներին օգնող ՄԱԿ-ի գործակալությանը: Պաղեստինցիները նոր մեկնարկի են նախապատրաստվում` այս ամսվա սկզբին հայտարարելով, որ վերականգնում են կապերն Իսրայելի հետ:

Պաղեստինյան ինքնավարությունը վերջերս վերադարձրեց դեսպաններին Արաբական Միացյալ Էմիրություններ եւ Բահրեյն` նրանց հետ կանչելուց հետո, երբ այդ երկրները դիվանագիտական ​​հարաբերություններ հաստատեցին Իսրայելի հետ: «Նրանք լիովին պատրաստ են համագործակցել Բայդենի վարչակազմի հետ»,- ասել է Մերձավոր Արեւելքի քաղաքականության Վաշինգտոնի ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Գեյթ ալ-Օմարին: «Նրանք հասկանում են, որ Թրամփի վարչակազմը որոշակի խոչընդոտներ է ստեղծում, եւ նրանք փորձում են չեզոքացնել այդ խոչընդոտներից մի քանիսը»:

ԱՄՆ նախկին մի պաշտոնյա, ով նախընտրել է չհրապարակել իր անունը, ասել է, որ Բայդենի համար կարեւոր է արագ փոխարինել Իսրայելում ԱՄՆ դեսպան Դեյվիդ Ֆրիդմանին, որին պաշտոնյան «շատ բացասական գործոն» է անվանել դեպի խաղաղություն շարժվելու հեռանկարում եւ խնդիրների սրման մեջ տեղերում:

Թրամփի վարչակազմի օրոք քաղաքական փոփոխություններն ամրապնդեցին Նեթանյահուի դիրքերը: Չնայած Նեթանյահուն «կասեցրեց» Արեւմտյան ափին իսրայելական բնակավայրերի բռնակցման նախկինում գոյություն ունեցող ծրագրերը` ԱՄԷ-ի հետ դիվանագիտական ​​հարաբերություններ հաստատելու դիմաց, եւ Բահրեյնը, Թրամփի վարչակազմը եւ մասնավորապես Պոմպեոն օրինականացրեցին Իսրայելի ներկայությունն այնտեղ:

Պոմպեոն չեղարկել է Պետդեպարտամենտի որոշումը, որում բնակավայրերը անօրինական էին համարվում. Վերացվել են սահմանափակումները, որոնք Միացյալ Նահանգներին թույլ էին տալիս ներդրումներ կատարել իսրայելական բնակավայրերում գիտական ​​եւ հետազոտական ​​ծրագրերում, փոփոխվել է այս տարածաշրջաններից իսրայելական արտադրանքի մարկավորումը «արտադրված է Իսրայելում» պիտակով; Պոմպեոն ԱՄՆ առաջին բարձրաստիճան պաշտոնյան է, ով այցելել է իսրայելական բնակավայր:

Պոմպեոն հավանական հանրապետական ​​թեկնածու է համարվում 2024 թվականի նախագահական ընտրություններում, եւ նրա տեղն ԱՄՆ` Իսրայելի օգտին քաղաքականության փոփոխման ավանգարդում նրա քարոզարշավի հիմնական փաստարկը կդառնա:

Չնայած Նեթանյահուն հրապարակայնորեն գովել է Պոմպեոյի ծառայությունը Թրամփի վարչակազմում, վարչապետը դժվար թե կոշտ դիրքորոշում ընդունի Բայդենի նկատմամբ` նրա համեմատ, թե ինչպես էր նա հակադրվում նախագահ Օբամային բնակավայրերի եւ Իրանի հարցում:

«Օբամա-Նեթանյահու հարաբերությունները ռազմատենչ բնույթ էին կրում հիմնականում Նեթանյահուի պատճառով»,- ասել է Դենիել Կուրցերը, ով որպես Իսրայելում ԱՄՆ դեսպան էր աշխատում Բուշի վարչակազմում: «Արդյո՞ք Նեթանյահուն կցանկանար նույնպիսի հարաբերություններ ունենալ Բայդենի հետ: Կարծում եմ` պատասխանը բացասական է: Մենք գիտենք, որ Սենատում իր երկարամյա գործունեության ընթացքում Բայդենը շատ սերտ հարաբերություններ է ունեցել Իսրայելի, իսրայելցի առաջնորդների հետ, եւ դա պարզապես քաղաքական հարաբերություններ չէին, եւ նա հստակ հասկացրել է, որ Իսրայելն իր սրտում է, այլ ոչ թե միայն գլխում »: