The Times․ Էրդողանը մարտահրավեր է նետում իր հին ընկեր ու մրցակից Պուտինին

«Նախագահ Էրդողանի կառավարության հաղթավարային նոր համալրումը ինչպես բարեկամության, այնպես էլ մրցակցության խորհրդանիշն է։ Ուբաթ Ուկրաինայի նախագահ Զելենսկին նրան շնորհեց պատվավոր մեդալ ի նշան երախտագիտության Կիեւին նրա անդավաճան աջակցության Ռուսաստանի հետ Ուկրաինայի հակամարտությունում։ «Թուրքիան չի ճանաչել եւ չի ճանաչում Ղրիմի անօրինական բռնազավթումը»,- հայտարարել էր Էրդողանը՝ պատվավոր մեդալն ընդունելով Ստամբուլ Զելենսկու այցի ժամանակ։ Ուժեղ խոսք է եւ այն բանի ամենաակնհայտ նշանը, որ Թուրքիայից հյուսիս մեկ այլ առաջնորդի՝ նախագահ Պուտինի հետ Էրդողանի հարաբերությունները, հնարավոր է, սառում են»,- նշում է The Times-ը։

«Անցած 5 տարուց հետո, որոնց ընթացքում Պուտինն իրենց համատեղ հակաարեւմտյան տրամադրություններն օգտագործել էր որպես Էրդողանի վրա ազդելու լծակ, որ Թուրքիային կտրի ՆԱՏՕ-ից եւ ԵՄ-ից, Մերձավոր Արեւելքից մինչեւ Կովկաս թատերաբեմերում սկսում է ի հայտ գալ նրանց մրցակցության լարվածությունը,- նշված է հոդվածում։ - Երկու տղամարդկանց միջեւ անձնական ընկերությունը եւ միջազգային հարաբերություններին նրանց ընդհանուր պրագմատիկ ու գործնական մոտեցումը մինչեւ հիմա քողարկում էին նրանց հակադիր դիրքորոշումները սիրիական, լիբիական եւ ղարաբաղյան հակամարտություններում, ինչպես նաեւ արեւելյան Միջերկրական ծովում Հունաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ վեճում, որում Ռուսաստանն աջակցություն է հայտնել Աթենքին։ Ավելին՝ այս հարաբերություններին հատուկ ուժերի անհավասարակշռությունը,- համաշխարհային ասպարեզում Պուտինը շատ ավելի ուժեղ առաջնորդ է,- նրանց միջեւ պահպանում էր յուրատեսակ տարածաշրջանային Pax Kremlina»։

«Սակայն Սեւ ծովում Թուրքիայի կողմից վերջերս ստորջրյա գազի հանքավայրի հայտնաբերումը, որը գնահատվում է 400 մլրդ խորանարդ մետր, հիմա, հավանաբար, խախտում է հավասարակշռությունը՝ Էրդողանին դրդելով մտերմանալ Ուկրաինայի հետ, որ տարածաշրջանում Ռուսաստանի ազդեցությունը զսպի»,- նշում է պարբերականը՝ հավելելով, որ «ռուսական գազի ներմուծումից Թուրքիայի կախվածությունը, որն Անկարայի դեմ Պուտինի գլխավոր առավելություններից մեկն է, արդեն նվազում է», իսկ «հաջորդ տարի պետք է երկարաձգվեն Ռուսաստանի հետ Թուրքիայի 5 գազային պայմանագրերից երկուսը, եւ Անկարան, հավանաբար, փորձելու է հասնել ավելի շահավետ պայմանների, քան նախորդ գործարքներն էին»։

«Թուրքիայի մոտ է հայտնվել նոր հաղթաթուղթ։ Ընթացիկ պայմանագրերում կետ կա, որը կոնկրետացնում է, թե Թուրքիան տարեկան որքան գազ է պարտավորվում ստանալ։ Սա նշանակում է, որ եթե անգամ նա չկարողանա գազ ներմուծել, միեւնոււյն է՝ դրա համար պետք է վճարի։ Հնարավոր է, որ Թուրքիան կփորձի այս կետը հանել»,- կարծում է Վիեննայում Հումանիտար գիտությունների ինստիտուտի Europe's Futures նախագծի գիտաշխատող եւ «Մրցակցող ուժ․ Ռուսաստանի ազդեցությունը Հարավարեւելյան Եվրոպայում» (Rival power: Russias influence in southeast Europe) գրքի հեղինակ Դիմիտար Բեչեւը։

«Ռուս-թուրքական հարաբերությունները նման են երկդիմի Յանուսին։ Դրանք ունեն նաեւ լուսավոր կողմ, բայց կա նաեւ մրցակցություն․․․ Պուտինը երբեմն ազարտային խաղացող է, ինչպես Ղրիմում եւ Դոնբասում։ Եվ հիմա Էրդողանը վարում է նույն խաղը՝ ներխուժելով Լեռնային Ղարաբաղ եւ ռուսներին դնելով կատարված փաստի առաջ։ Բայց չեմ կարծում, որ նրանց հարաբերություններում տեղի կունենա վատթարացում մինչեւ խզում»,- հայտարարել է նա։

«Ամառվանից Անկարայի կողմից Կիեւին աջակցությունը դառնում է ավելի բացահայտ»,- նշում է պարբերականը՝ հավելելով, որ «Ուկրաինան արդեն գնել է թուրքական արտադրության 6 ռազմական դրոն եւ քննարկում է եւս 48-ի գնման հնարավորությունը։ Ուրբաթ երկու երկրները ստորագրել են պաշտպանական համաձայնագիր, որը վերաբերում է սպառազինությունների արտադրությանը եւ ռազմավարական համագործակցությանը»։

«Մինչդեռ Պուտինը առաջնահերթ է համարում Էրդողանին իր կողքին պահելը՝ ՆԱՏՕ-ին եւ Վաշինգտոնին զայրացնելու համար, երկու առաջնորդների աճող գլոբալ ամբիցիաները կրկին բռնկում են հին մրցակցությունը, որն անտեսելն ավելի ու ավելի դժվարանում է: «Ռուսաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ վստահության լուրջ խնդիր կա, որը չի բխում երկու երկրների միջեւ ուղիղ հարաբերություններից: Ամեն ինչ սկսվել է Իդլիբից, շարունակվում է Լիբիայում, Լեռնային Ղարաբաղի շուրջ եւ Ուկրաինայի եւ Ղրիմի վերաբերյալ Էրդողանի վերջին հայտարարություններում»,- ասում է «Կապույտ երազանք» գրքի հեղինակ եւ միջազգային հարցերով վերլուծաբան Այդըն Սեզերը:

«Էրդողանն ու Պուտինը շատ առումներով նման են միմյանց. երկուսն էլ իրենց արտաքին քաղաքականությունը կառուցում են հակաարեւմտականության հիմքով եւ իրատեսորեն մոտենում միջազգային հարաբերություններին: Նման է նաեւ ընդդիմության հանդեպ նրանց մոտեցումը: Երկու առաջնորդների մոտ էլ կայսերական կարոտաբաղձություն կա…մենք եւս մեկ անգամ համոզվեցինք, որ երկու առաջնորդների միջեւ սերտ հարաբերությունները չեն կարող մշտական լինել, եթե նրանք չեն աջակցում ինստիտուցիոնալ կառույցներին»:

«Սակայն կան նախանշաններ, որ Ռուսաստանը շարունակում է ազդեցություն ունենալ Թուրքիայի վրա, ինչպես նաեւ հավանականություն, որ Ատլանտիկայից այն կողմ իրադարձությունները կարող են Էրդողանին գրավել դեպի Պուտինի կողմը: Վերջին հաշվով, Թուրքիայի քաղաքական կուրսը կարող է որոշվել նոյեմբերի 4-ին ԱՄՆ-ում նախագահական ընտրություններից հետո»,-նշում է պարբերականը:

«Նախագահ Թրամփը՝ եւս մեկ պոպուլիստական առաջնորդ, ում բնազդաբար ձգտում է Էրդողանը, գրեթե միայնակ հետ պահեց Ս-400-երի գնման համար Թուրքիայի դեմ պատժամիջոցները, ինչպես նաեւ թուրքական պետական Halkbank-ի դեմ քրեական գործը՝ կապված Իրանի դեմ պատժամիջոցները խախտելու հետ: Հաղթանակի դեպքում Ջո Բայդենը, հավանաբար, կիրականացնի եւ՛ մեկը, եւ՛ մյուսը՝ ի ուրախություն նրանց, ովքեր Վաշինգտոնում Թուրքիայի նկատմամբ կոշտ դիրքորոշում ունեն, սակայն այն հնարավոր արդյունքով, որ Էրդողանին կգրավեն դեպի Պուտինի կողմն այն պահին, երբ ԱՄՆ-ն հնարավորություն ունենա Անկարային կրկին գրավել դեպի Արեւմուտքի կողմը»,-եզրափակում է The Times-ը: