Լավրովի աստանայական գովքը. Իրանը չպետք է թույլ տա

Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի հոկտեմբերի 14-ի հարցազրույցը Հայաստանում բնականաբար արժանացավ էական ուշադրության՝ հաշվի առնելով այն հանգամանքները, որ շոշափեց Լավրովը բանակցային գործընթացի պատմության, ինչպես նաև հրադադարի պահպանման մեխանիզմի վերաբերյալ իր հայտարարություններով: Դրանց անդրադարձել ենք և դեռ կլինի անդրադառնալու առիթ ու անհրաժեշտություն: Այժմ, սակայն, խոսենք Լավրովի խոսքում եղած մեկ այլ բովանդակության մասին, որը մեր հանրային ուշադրության շրջանակում զբաղեցրեց քիչ տեղ, մինչդեռ այն բավականին էական է՝ որպես ռազմաքաղաքական ռեգիոնալ իրողությունների կարևոր շերտ:

Լավրովը խոսեց Թուրքիայի հետ գործակցության Աստանայի ձևաչափի մասին, որի մասնակից են Իրանը, ՌԴ-ն և Թուրքիան: Ձևաչափը վերաբերում է Սիրիային, սակայն հասկանալի է, որ դրանում ներառված երեք երկրները քննարկում են նաև իրենց կենսական հետաքրքրություն դիտարկվող այլ գոտիների և հարցերի առնչվող թեմաներ ու խնդիրներ: Մեծ հաշվով, այն, ինչ տեղի է ունենում, կամ ինչ սանձազերծել է Թուրքիան Արցախում, արժե և պետք է դիտարկել նաև Աստանայի ձևաչափի պրիզմայով, որովհետև դրա մի մասնակից Թուրքիան ահաբեկիչներ է ներբեռնել ռեգիոն և ուղղել Արցախի դեմ, իսկ մյուս երկու մասնակից Ռուսաստանն ու Իրանը էական և լուրջ մտահոգություն են արտահայտում այդ առնչությամբ:

Եվ ահա այդ ֆոնին էլ ՌԴ արտգործնախարարը դրվատանքով է խոսում Աստանայի ձևաչափի մասին՝ ասելով, թե անգամ Ասադը, որ Թուրքիայի հետ հակադրության մեջ է, լոյալ է վերաբերվել Աստանայի ձևաչափին: Ի՞նչ էր ակնարկում ՌԴ արտգործնախարարը՝ Աստանայի ձևաչափի, այսպես ասած, ֆորմալ տարածում նաև կովկասյան իրադրության և, մասնավորապես, արցախյան գոտո՞ւ վրա: Մոսկվան այդ առաջարկով փորձում է ժամանակ շահել և Թուրքիային բերել հրադադարի շուրջ համաձայնությա՞ն, թե՞ դա Թուրքիայի առաջարկն է, և Մոսկվան այժմ դրան տալիս է ոչ ֆորմալ հավանություն՝ ֆորմալ իմաստով շեշտելով Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափը:

Բանն այն է, որ Թուրքիայի արտգործնախարար Չավուշօղլուն օրեր առաջ հայտարարել էր, որ Մոսկվային առաջարկել են աշխատել ինչպես Սիրիայում, բայց ՌԴ-ն մերժում է: Հիմա Լավրովը դրվատանքի խոսք է ասում՝ «ինչպես Սիրիայում աշխատանքի» մասին: Այստեղ անշուշտ էական է Իրանի վերաբերմունքը՝ հաշվի առնելով այն, որ Իրանը Աստանայի ձևաչափի առումով էլ պարբերաբար ակնարկել է, որ նկատում է, դրանով հանդերձ, ռուս-թուրքական «սեպարատ» աշխատանք: Կասկած չկա, որ նույնը լինելու է այն դեպքում, երբ այդ ձևաչափը փորձեն տարածել նաև Կովկասի վրա: Դա լինելու է Իրանը խաղից դուրս թողնելու մի հնարք, ինչին առանձնապես չի ընդդիմանա ոչ ոք, և ինչը, Իրանից բացի, թերևս կհարվածի մեկ էլ հայկական շահերին:

Թեհրանը չպետք է թույլ տա Աստանայի ձևաչափի տարածում Կովկասում: Ավելին, Իրանը թերևս պետք է դնի այդ ձևաչափի շրջանակում Թուրքիայի վարքագծի խնդիրը, եթե իսկապես անհանգստացած է ահաբեկիչների հանգամանքով: Եվ Մոսկվան էլ այդ հանգամանքով իրապես անհանգստացած լինելու դեպքում պետք է միանա Իրանին: