Եթե Ղարաբաղի հարցով չզբաղվեն՝ այն կարող է պայթել․ հրթիռային պատերազմի հավանականություն կա

«[Ղարաբաղը] մոռացված պատերազմ է, ոչ ոք դրա մասին չի հիշում։ Դուք «տապակվում եք սեփական յուղի մեջ»։ Բոլորն էլ ունեն բազում տարբեր խնդիրներ։ Իսկ Ադրբեջանի և Հայաստանի խնդիրը, ըստ էության, Ադրբեջանի և Հայաստանի խնդիրն է։ Երբ հանդիպում ես եվրոպացի կամ ամերիկացի ինչ-որ դիվանագետի կամ պաշտոնյայի և ասում՝ վտանգ կա, որ ուր որ է՝ կարող է պայթել Լեռնային Ղարաբաղը կամ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, նա զարմացած նայում է՝ «իսկ ինչո՞ւ»․․․ Ոչ ոքի հետաքրքիր չէ։ Լրիվ մոռացված պատերազմ է։ Դրա վրա ուշադրություն են դարձնում միայն այն ժամանակ, երբ մարտեր են լինում։ Այդ ժամանակ արդեն բոլորը սկսում են միաձայն բացականչել՝ «կա՛նգ առեք, կա՛նգ առեք, կա՛նգ առեք ․․․»։ Կրակը դադարեցնում են՝ կրկին ոչ ոք չի փորձում լուծել խնդիրը»։

«Առաջին լրատվական»-ը զրուցել է ռուսաստանցի ռազմական փորձագետ Պավել Ֆելգենհաուերի հետ։

Ստորև ներկայացնում ենք հատված այդ հարցազրույցից:

– Պարոն Ֆելգենհաուեր, ընդհանուր ի՞նչ գնահատական կտաք վերջին օրերի հայ-ադրբեջանական սահմանային բախումներին։ Այս լոկալ բախումները կարո՞ղ են վերաճել ավելի լայնածավալ ռազմական գործողությունների։ Ինչպես Դուք էիք ասել «Ռոսբալտին» տված հարցազրույցում՝ «եթե ոչինչ չարվի՝ [պատերազմը] հաստատ կպայթի»։ Որքանո՞վ է այսօր մեծ լայնածավալ պատերազմի վտանգը։

– Կարող է, իհարկե, վերաճել։ Բայց կարող է և ոչ։ Որքան ես եմ հասկանում՝ ո՛չ Հայաստանի, ո՛չ էլ Ադրբեջանի ղեկավարությունը մեծ պատերազմ չեն ուզում։ Բայց հանրության տրամադրությունները Ադրբեջանում լրիվ ուրիշ են։

– Այո՛, դա շատ կարևոր գործոն է այս պարագայում, այդպես չէ՞։

– Այո՛։ Այնպես որ, գուցե Ադրբեջանի ղեկավարությունը պատերազմ չի ուզում, բայց հանրային ճնշումը շատ մեծ է, և կա էսկալացիայի (գործողությունների անընդհատ և աստիճանական ծավալում) հավանականություն։ Սահմանի այդ հատվածում կրկին կրակում են։ Երեկ կրակում էին, այսօր՝ ոչ, կարծես թե։ Բայց էսկալացիայի հավանականություն կա, և ինչպես այդ հարցազրույցում եմ ասել՝ եթե հարցը չի լուծվում քաղաքական ճանապարհով, ապա, վաղ թե ուշ, կոնֆլիկտը պայթելու է։ Եվ վտանգը մեծ է։ Թուրքիան, կարծես թե, շատ ջանասիրաբար կուզենար աջակցել Ադրբեջանին։ Մոսկվան աշխատում է հավասարակշռություն պահպանել և ուղղակիորեն չսատարել կողմերից ո՛չ մեկին, ո՛չ մյուսին։ Բայց առայժմ, իհարկե, մեծ պատերազմին դեռ շատ կա։ Այսօրվա վիճակը դրանից հեռու է, քանի որ մեծ պատերազմը մոբիլիզացիա (զորահավաք) է պահանջում։ Առանց զորահավաքի դա անհնար է։

– Ներկայիս բախումների մակարդակը ինչպե՞ս կարելի է բնութագրել կամ անվանել։

– Լավն այն է, որ այնտեղ կողմերից ոչ ոք չի փորձել իսկապես լուրջ հարձակում ձեռնարկել, շփման գիծը ինչպիսին եղել է, այնպես էլ մնացել է։ Այսինքն՝ դրանք փոխհրաձգություններ են, ընդհարումներ, փոքր բախումներ շփման գծում։ Դա լավ է։ Կարող էր ավելի վատ լինել։ Բայց սկզբունքորեն հնարավոր է, որ այդ բախումները տարածվեն շփման գծի այլ հատվածների վրա, հետո հասնեն Ղարաբաղ, և այնտեղ կարող է նաև սկսվել հարձակողական գործողություն։

Այո՛, կա հավանականություն այն բանի, որ ինչպես արդեն ասել են՝ սկսվի հրթիռային պատերազմ։ Երկու կողմերն էլ ունեն օպերատիվ-մարտավարական հրթիռներ, այդ թվում՝ ժամանակակից և բարձր ճշգրտության։ Ադրբեջանը ավելի շատ ունի, Հայաստանը՝ ավելի քիչ։

– Իսկ ի՞նչ ունի Ադրբեջանը։ Մենք ունենք «Իսկանդեր» համակարգեր, որից Ադրբեջանը չունի։ Ինչի՞ց ավելի շատ ունեն ադրբեջանցիները։

– Նրանք ունեն իսրայելական հրթիռներ, որոնք «Իսկանդերներից» վատը չեն, միգուցե ավելի լավն են։

– Նկատի ունեք LORA համալիրնե՞րը։

– Այո՛։ LORA-ի հրթիռների հեռահարությունը նույնքան է, որքան «Իսկանդերի» հրթիռներինը, իսկ ճշգրտությունը գուցե ավելի բարձր լինի։ Բայց նրանք առնվազն 50 հատ ունեն դրանից։ Այնպես որ, կարող է սկսվել հրթիռային պատերազմ։ Կողմերի կեցվածքն, իհարկե, այնպիսին չէ, որ հեռահար հարվածներ հասցնեն։ Երկու կողմերն էլ ունեն հակաօդային պաշտպանության (ՀՕՊ) համակարգեր, Հայաստանն ունի 4 կործանիչ (Սու-30ՍՄ), Ադրբեջանն ունի ՄԻԳ-29 կործանիչներ։ Բայց ընդհանուր առմամբ Ադրբեջանն ունի տեխնիկական զգալի առավելություն։ Իսկ թե որքանո՞վ նրանք կկարողանան օգտագործել դա՝ այլ հարց է։ Ադրբեջանը պայմանագիր ունի Հարավային Կորեայի հետ, հիմա սկսել է Հարավային Կորեայից սպառազինություն գնել, մասնավորապես՝ 3-րդ սերնդի հակատանկային համալիրներ։ Բացի այդ, ունեն նաև իսրայելական արտադրության 3-րդ սերնդի հակատանկային համալիրներ։ Իսկ Հայաստանը չունի, քանի որ 3-րդ սերնդի հակատանկային համալիրներ չունի նույնիսկ Ռուսաստանը։ Ադրբեջանցիները նաև գնել են հարավկորեական 100 միավոր տանկ։ Գնել են, բայց դեռ չեն ստացել։ Իսկ ընդհանրապես Ադրբեջանն ունի նաև մոտ 100 միավոր Տ-90 տանկեր, Հայաստանը՝ մոտ 10 միավոր կամ փոքր-քիչ ավելի։ Իհարկե, Հայաստանը ունի մեծ քանակությամբ Տ-72 տանկեր, Ադրբեջանն էլ ունի մոտավորապես նույն քանակությամբ, բայց Ադրբեջանի Տ-72 տանկերը մոդեռնիզացվել են իսրայելցիների կողմից։

Առավել մանրամասն` սկզբնաղբյուրում: