Քաղաքացին «Արդշինբանկից» վերցրել է 22 հազար 920 դոլարին համարժեք վարկ՝ տարեկան 18.6 % տոկոսադրույքով, վճարել է 10 հազար 147 դոլար, սակայն այժմ պարտք է շուրջ 62 հազար դոլար

«Հրապարակի» խմբագրություն է դիմել քաղաքացի Նարինե Հովհաննիսյանը՝ բողոքելով բանկային համակարգից։ Նա 2015 թվականին «Արդշինբանկից» վերցրել է 22 հազար 920 դոլարին համարժեք վարկ՝ տարեկան 18.6 տոկոս տոկոսադրույքով, վճարել է 10 հազար 147 դոլար, սակայն այժմ պարտք է շուրջ 62 հազար դոլար։

Բանն այն է, որ պայմանագրում եղել է կետ, ըստ որի՝ վճարումներն ուշացնելու դեպքում տոկոսադրույքը 18.6 տոկոսից դառնում է 30 տոկոս։ Հովհաննիսյանը պնդում է, որ իրականում բանկը վարկը տվել է հենց 30 տոկոսով, քանի որ վարկի տրամադրման սկզբնաժամկետից կիրառվել է պայմանագրի 6.2 կետում նախատեսված տոկոսադրույքը՝ 30 տոկոսը, ինչը գերազանցում է ՀՀ կենտրոնական բանկի սահմանած բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքի կրկնապատիկը՝ 24 տոկոս տարեկան տոկոսադրույքը։ Հովհաննիսյանի կարծիքով՝ սա վաշխառություն է, և ինքը դիմել է ոստիկանություն, որպեսզի քրեական գործ հարուցվի։ Ոստիկանությունում մերժել են քրեական գործի հարուցումը, ուստի Հովհաննիսյանը 2020 թ․ մարտին բողոք է ներկայացրել Կենտրոն և Նորք Մարաշ վարչական շրջանների դատախազ Ջանազյանին, սակայն այդ բողոքը ևս չի բավարարվել՝ հանցակազմի բացակայության հիմքով։

Հովհաննիսյանը մեզ հետ զրույցում պնդեց, որ առնվազն 2 դրվագով առկա է վաշխառության հատկանիշներ․ պարտքով դրամի կամ տեսակային հատկանիշով որոշվող գույքի տրամադրում, և այդ դրամի կամ գույքի համար ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից սահմանած բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքի կրկնապատկիը գերազանցող չափով տոկոսների ստացում։

Ըստ Հովհաննիսյանի՝ Վարույթն իրականացնող մարմնի այն հետևությունը, որ տրամադրված վարկը 18.6 տոկոսի փոխարեն 30 տոկոսով հաշվարկելը հանդիսանում է պատասխանատվության միջոց, իրավական տրամաբանության սահմաններից դուրս է, քանի որ պայմանագրում նախատեսված են և հաշվարկվել են առանձին պատասխանատվության միջոցներ։

Ըստ Հովհաննիսյանի, տուժանքի և դրա տարատեսակ անվանումների հասկացությունն ու շրջանակը սահմանված է ՀՀ քաղաքացիական օրեսգրքով և այնտեղ տոկոսի մասին հիշատակում չկա։ Հովհաննիսյանի կարծիքով՝ վարույթն իրականացնող մարմինը իր իրավական ընկալումներով է մեկնաբանել պայմանագրում տեղ գտած եզրույթներն ու բառակապակցությունները՝ առանց ՀՀ օրենսդրության համապատասխան իրավական ակտերի օգնությանը դիմելու։ Քաղաքացու խոսքով՝ եթե նույնիսկ համարենք, որ վարույթն իրականացնող մարմինը ճիշտ է վարվել և կենտրոնական բանկի սահմանած հաշվարկային դրույքի կրկնապատիկը գերազանցող չափով տոկոս ստանալու հատկանիշ առկա չէ, ապա չպետք է մոռանալ, որ Քրեական օրենսգիրքը նախատեսում է վաշխառության 2 դրսևորում, որոնցից մյուսով վաշխառություն է համարվում նաև անձի հետ նրա համար ծայրահեղ ոչ ձեռնտու պայմաններում այլ գործարք կատարելը, որից օգտվել է մյուս կողմը։

Թեմայի առնչությամբ մենք պարզաբանում խնդրեցինք Գլխավոր դատախազությունից՝ հարցնելով, թե ինչո՞ւ է մերժվել քրեական գործի հարուցումը, Գլխավոր դատախազությունից պատասխանեցին՝ հարցը քաղաքացիաիրավական դաշտում է․

«Նարինե Հովհաննիսյանի ներկայացուցիչ, փաստաբան Արման Սարգսյանի կողմից 2020թ. փետրվարի 13-ին ՀՀ ոստիկանության Կենտրոնական բաժնում տրված հաղորդման հիման վրա նախապատրաստված նյութերը և քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին հետաքննիչի որոշման դեմ դատախազություն ներկայացված բողոքը ուսումնասիրվել են քրեաիրավարական, քաղաքացիաիրավական նորմերի համակարգային վերլուծությամբ, ՀՀ վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո: Արդյունքում փաստվել է կողմերի միջև քաղաքացիաիրավական հարաբերությունների առկայությունը: Մասնավորապես պարզվել է, որ վիճարկվող պայմանագրում որպես վարկի անվանական տարեկան տոկոսադրույք սահմանվել է տարեկան 18,6 տոկոս, այլ ոչ տարեկան 30 տոկոս: Պայմանագրի համաձայն՝ տարեկան 30 տոկոս տոկոսադրույքի կիրառումը հանդիսանում է տուժանք, որի սահմանման կարգը, չափը կարգավորվում են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 369-372-րդ հոդվածի դրույթներով և տուժանքի համար տարեկան տոկոսադրույքի առավելագույն չափը սահմանված է հիշյալ օրենսգրքի 372-րդ հոդվածով, ոչ թե 411-րդ հոդվածով:

Ընդ որում՝ վերոնշյալի վերաբերյալ իրավական դիրքորոշում է հայտնել «Հայաստանի բանկերի միության ֆինանսական արբիտրաժ՚ հիմնարկի արբիտրաժային տրիբունալը՝ «Արդշինբանկ» ՓԲԸ-ի կողմից ներկայացված՝ Նարինե Հովհաննիսյանից գումարի բռնագանձման և բռնագանձումը գրավի առարկայի վրա տարածելու պահանջով հայցի քննության արդյունքում, համաձայն որի հայցվորի՝ այսինքն բանկի պահանջները բխումն են կողմերի միջև կնքված պայմանագրերից, ՀՀ քաղաքացական օրենսգրքի 881-րդ, 887-րդ հոդվածների բովանդակությունից: Այսինքն, նախապատրաստված նյութերով պարզվել է, որ բացակայում են ՀՀ քրեական օրենսգրքի 213-րդ, 214-րդ հոդվածներով քրեական գործ հարուցելու հիմքերը, Վարկառուի և «Արդշինբանկ» ՓԲԸ-ի միջև առկա վիճելի հարաբերությունները կրում են քաղաքացիաիրավական բնույթ և ենթակա են լուծման մասնավոր իրավունքի տիրույթում: Ելնելով դրանից՝ դատախազն իր որոշմամբ մերժել է Նարինե Հովհաննիսյանի ներկայացուցիչ, փաստաբան Ա. Սարգսյանի հաղորդման առթիվ նախապատրաստված նյութերով քրեական գործ հարուցելը մերժելու մասին հետաքննիչի որոշման դեմ ներկայացրած Ա.Սարգսյանի բողոքը և հաստատել քրեական գործ հարուցելը մերժելու օրինականությունը»,- ասված է գլխավոր դատախազության պարզաբանման մեջ։