COVID-19 պանդեմիա. աշխարհը սննդի դեֆիցիտի կբախվի

Եթե ռուսական հացահատիկի մեկ տոննայի արժեքն այժմ Urals ռուսական նավթի մեկ տոննայի գնից ավելի բարձր է, ապա հումքի եւ պարենի համաշխարհային շուկաները շատ լուրջ ապակայունացված են: Նավթի գների անկումը, դրա պատճառներն ու հետեւանքներն անմիջապես մեծ ուշադրություն են գրավել, հատկապես` արտահանող երկրներում, այդ թվում` Ռուսաստանում եւ Ղազախստանում: Իսկ համաշխարհային գյուղատնտեսական շուկայում առկա միտումների նկատմամբ հանրային հետաքրքրությունը շատ ավելի քիչ է, թերեւս` մինչ այժմ, գրում է DW-ն:

ԵՄ գյուղատնտեսությունը տուժում է կարանտինային միջոցառումներից

Իհարկե, ամենուր շատ է խոսվում մակարոնեղենի եւ դրա ռուսական տարբերակի` հնդկաձավարի մատակարարումների ընդհատումների մասին: Բայց մինչ այս դա կապում էին կորոնավիրուսի պանդեմիայի բռնկման եւ դրանից բխող կարանտինային միջոցառումներով պայմանավորված պահանջարկի պայթյունի հետ: Սակայն COVID-19-ը գլոբալ տնտեսությունը խորը ռեցեսիայի մեջ է հրում, եւ չարժե հույս ունենալ, որ սկսվող համաշխարհային ճգնաժամը հարված կհասցնի ծառայությունների եւ արդյունաբերության ոլորտներին, բայց խնայի գյուղատնտեսությունը, նույնիսկ եթե նավթի գների անկման պատճառով վառելիքը որոշակի հենք դառնա ֆերմերների համար:

Պանդեմիայի եւ դրա դեմ պայքարի հետեւանքները կարող են շատ բազմազան լինել` ինչպես գյուղմթերքի արտադրողների, այնպես էլ սպառողների համար: Գերմանիայում, օրինակ, գերմանացիների սիրված ծնեբեկի բերքի զգալի մասը կարող է մեռնել` սեզոնային գյուղատնտեսական աշխատողների համար սահմանների փակման պատճառով, դժվարություններ են սպասվում նաեւ ելակի հետ կապված, խաղողի այգիներում եւս աշխատողների պակաս կա: Այս ամենը լուրջ վնաս կհասցնի առանձին տնտեսություններին, սակայն մակրոտնտեսական տեսանկյունից դա այդքան էլ մտահոգիչ չէ: «Հիմնական մթերքների մատակարարումը վտանգված չէ, սակայն ինչ վերաբերում է բանջարեղենին եւ մրգերին, ապա կարող է առանձին մշակաբույսերի դեֆիցիտ առաջանալ: Դրանց պակասը կազդի գների վրա»,- ապրիլի 1-ին dpa լրատվական գործակալությանը տված հարցազրույցում նախազգուշացրել է Գերմանական գյուղացիական միության (DBV) ղեկավար Յոահիմ Ռուկվիդը:

Շատ ավելի լուրջ է իրավիճակը Իտալիայում: Այնտեղ չափազանց խիստ կարանտինի պատճառով ընդհանրապես պարզ չէ, թե ինչ է լինելու գարնանային դաշտային աշխատանքների եւ մթերքի արտադրության հետ: Նման իրավիճակում է նաեւ սննդամթերքի եւ հատկապես մրգերի մյուս խոշոր եվրոպական մատակարարը` Իսպանիան, որտեղ խստացված կարանտինը երկարաձգվել է առնվազն մինչեւ ապրիլի կես` ինչպես Իտալիայում: Ծանր համաճարակաբանական իրավիճակ է նաեւ Ֆրանսիայում, իսկ այն ցորենի շուկայում աշխարհի վեց առաջատարներից մեկն է:

Արտահանման սահմանափակումներ. Ասիայում` բրնձի, Ռուսաստանում` հացահատկի

Ասիական երկրները վախենում են բրնձի պակասից: Թաիլանդում գների բարձրացումը հասել է ամենաբարձր մակարդակի վերջին վեց տարվա ընթացքում, Վիետնամի Կառավարությունը մարտի 25-ին ժամանակավորապես արգելել է դրա արտահանումը` բնակչությանը մատակարարելու եւ պահուստներ կուտակելու համար: Չինաստանում արդեն իսկ արտերկիր մատակարարումների սահմանափակումներ են գործում: Համաշխարհային շուկա բրնձի խոշորագույն մատակարարների ցանկում այս երկրները համապատասխանաբար զբաղեցնում են երկրորդ, երրորդ եւ հինգերորդ տեղերը: Իր հերթին, Ռուսաստանը` ցորենի աշխարհի խոշորագույն մատակարարը, ապրիլի 1-ից սահմանափակումներ է մտցրել ցորենի, տարեկանի, գարու եւ եգիպտացորենի` Եվրասիական տնտեսական միության (ԵԱՏՄ) սահմաններից դուրս արտահանման համար: Քվոտաները կգործեն դեռ երեք ամիս: Միեւնույն ժամանակ, ցորենի արտահանումը սահմանափակել է նաեւ Ղազախստանը: Իսկ մարտի 22-ին այս երկրի գյուղատնտեսության նախարարությունը արտահանման համար արգելված գյուղատնտեսական ապրանքների մի ամբողջ ցանկ էր հրապարակել: Ցանկում, մասնավորապես, ընգրկված են հնդկաձավարը, շաքարը, կարտոֆիլը, գազարը, ճակնդեղը, արեւածաղկի ձեթը:

Մեղավոր է ոչ միայն կորոնավիրուսը

Իհարկե, արտահանման այս բոլոր սահմանափակումները ներդրվում են ոչ միայն եւ ոչ այդքան ուղղակիորեն COVID-19-ի պատճառով: Այդպես, Ռուսաստանի որոշումը, առաջին հերթին, թելադրված է նրանով, որ ռուբլու արժեզրկման պատճառով արտերկրում հացահատիկի վաճառքը հատկապես եկամտաբեր էր դարձել, մանավանդ, որ դրա համաշխարհային գներն աճել են, եւ դա, ի վերջո, կարող էր դրա դեֆիցիտի հանգեցնել ներքին շուկայում: Ռուսաստանի գյուղատնտեսության նախարար Դմիտրի Պատրուշեւը ուղիղ կերպով հայտարարել է, որ դա արվել է «բնակչության համար ալրաղացային, ձավարային, հացագործական եւ մսակաթնային ոլորտների վերջնական արտադրանքի սպառողական գների բարձրացումը կանխելու նպատակով»: Իհարկե, ռուբլու արժեզրկումը նավթի գների փլուզման արդյունք է, իսկ դա էներգակրի այս տեսակի պահանջարկի կտրուկ անկման արդյունք է` կորոնավիրուսի պանդեմիայի եւ դրա դեմ պայքարի արմատական ​​մեթոդների պատճառով:

Մասնագիտացված գերմանական Agrarheute պորտալի պարզաբանմամբ՝ Վիետնամի իշխանությունների՝ բրնձի պաշարները մեծացնելու մտադրությունն, իր հերթին, զգալիորեն կապված է վատ բերքատվության մտավախությամբ, որը կարող է առաջանալ յուրահատուկ բնական երեւույթի հետեւանքով՝ ծովի աղի ջրերի անսովոր խոր թափանցմամբ Մեկոնգ գետի դելտա, ինչը սպառնում է բրնձի դաշտերի ոռոգման համակարգին:

Սննդամթերքի գնաճը հղի է սոցիալական կոնֆլիկտներով

Այս կամ այն երկրի դրդապատճառները, սակայն, մեծ հաշվով այնքան էլ կարեւոր չեն: Կարեւոր է փաստը՝ իրավիճակը, երբ կորոնավիրուսի պատճառով մոլորակի տարբեր հատվածներում տնտեսական իրավիճակը կտրուկ վատթարանում է, պարենամթերքի խոշոր մատակարարները կրճատում են կամ ընդհանրապես դադարեցնում որոշակի սննդամեթերքի մատակարարումը համաշխարհային շուկա: Կամ հակառակը՝ հավասարակշռությունից հանում են դրա առանձին հատվածներ՝ ցուցադրելով մթերքի որոշակի տեսակների պահանջարկի հանկարծակի կտրուկ աճ: Ինչպես Չինաստանը, որտեղ փետրվարին, անցյալ տարվա փետրվարի համեմատությամբ, խոզի մսի գինը աճեց ամբողջ 135 տոկոսով:

Եվ այստեղ կրկին արդեն էական չէ, գները մեծ հաշվով բարձրացել են, ասենք, կորոնավիրուսի փոխանցողներ վայրի կենդանիներ ուտելու վախի՞ց, թե՞, այնուամենայնիվ, Չինաստանն արդեն ավելի քան մեկ տարի առաջ ընդգրկած Խոզի աֆրիկական ժանտախտի համաճարակի պատճառով, որը երկրում գլխաքանակին, ինչպես նշում է Stern ամսագիրը, վիթխարի վնաս հասցրեց: Էականն այլ բան է. 1,5 միլիարդ բնակչությամբ վճարունակ պետությունը կարող է դառնալ «փոշեկուլ», որը ներծծում է համաշխարհային շուկայում հայտնվող խոզաբուծական ցանկացած արտադրանք:

Առանձին երկրների պարենային անվտանգությունը սպառնալիքի տակ է

Ագրարային արտադրանքի համաշխարհային շուկայի հաշվեկշռի ցանկացած այդպիսի խախտում հանգեցնում է ոչ թե ուղղակի գնաճի՝ կա՛մ գլոբալ, կա՛մ տարածաշրջանային: Այն կարող է խախտել մատակարարման սովորական շղթաները եւ դառնալ առանձին երկրների պարենային անվտանգության իրական սպառնալիք, հատկապես այն երկրների, որոնք մեծապես կախված են սննդամթերքի ներմուծումից: Առավել եւս, որ այս ամենին կարող են ավելանալ նաեւ տարբեր բնական համաղետները. գլոբալ կլիմայի փոփոխությունը՝ հաճախակիացող երաշտներով եւ ջրհեղեղներով չի դադարել բացասաբար անդրադառնալ ագրարային հատվածի վրա միայն այն պատճառով, որ հանրային ուշադրությունը հիմա ամբողջությամբ ուղղված է կորոնավիրուսին:

Հարուստ երկրներում սնունդի թանկացումը հանգեցնում է կենսամակարդակի եւ որակի անկման: Աղքատ երկրներում այն բնակչության բավականին լայն շերտերի համար որոշակի սովորական մթերքների սուր դեֆիցիտ է առաջացնում եւ անգամ անմատչելի դառնում: Իսկ սա հղի է մասշտաբային սոցիալ-քաղաքական ցնցումներով:

Չմոռանանք, որ մեծ թվով մասնագետների կարծիքով՝ 2010 թվականի վերջին Հյուսիսային Աֆրիկայում եւ Մերձավոր Արեւելքում բռնկված «Արաբական գարուն» անունը ստացած հեղափոխությունների եւ ըմբոստությունների շարքի խոր պատճառներից մեկը 2007-2008 թվականներին պարենամթերքի համաշխարհային գների բարձրացումն էր: Ռուսաստանն, ի դեպ, այդ ժամանակ ավելի քան կես տարի դադարեցրեց ցորենի արտահանումը: Այդ իրադարձությունների հետեւանքները մինչ օրս զգացվում են արաբական տարածաշրջանի սահմաններից հեռու: Եվրամիության համար դրանք շրջվեցին իր չափերով աննախընթաց փախստականների խնդրով, Ռուսաստանի համար՝ երկու պատերազմներում մասնակցությամբ. Սիրիայում պաշտոնապես եւ Լիբիայում ոչ պաշտոնապես: