Կորոնավիրուսը և պղնձի հանքաքարի ու խտանյութի արտահանումը

Լեռնահանքարդյունահանման ոլորտը (բաց քարհանքերի մշակման հետ միասին) համարում են Հայաստանի արդյունաբերության լոկոմոտիվը։ Արդյունաբերական արտադրանքի ընդհանուր ծավալի մեջ դրա մասնաբաժինը հունվարին մեկ տարվա ընթացքում աճել է 4,3 տոկոսային կետով եւ հասել է 23,1 տոկոսի։ Այսինքն, հասել է մոտ 1/5 մասի։ Սակայն ծագում է ոչ պակաս կարեւոր հարց՝ կարելի՞ է արդյոք այդ տեղաշարժերը որակել որպես միանշանակ դրական։

Սովորաբար հումքային կախվածությամբ երկրների թվին են դասում նրանց, որոնց արտահանման ավելի քան 60 տոկոսը բաժին է ընկնում հումքին։ Նշված հումքի մասնաբաժինը արտահանման ընդհանուր ծավալի մեջ մեկ տարվա ընթացքում ավելացել է 2 տոկոսային կետով եւ հասել է 23,8 տոկոսի։ Այսինքն, արտահանման մոտ քառորդ մասը ապահովվել է միայն մեկ ապրանքով, այն էլ՝ հումքային։

Արտահանման մեջ անհամաչափությունը պղնձի հանքաքարի ու խտանյութի մասով (նույնիսկ հումքի այլ տեսակները հաշվի չառնելով) կարելի է պոտենցիալ վտանգավոր համարել։ Չէ՞ որ համաշխարհային շուկայում անբարենպաստ տեղաշարժերի դեպքում հումքի արտահանումը համարվում է ավելի խոցելի, քան պատրաստի արտադրանքինը։ Այս տեսակետից շատ ավելի շահավետ է արտահանել պղնձից պատրաստի արտադրանք, քան դրա հանքաքարն ու խտանյութը։ Սակայն մեզ մոտ գերակշռում է հենց հումքը։

Վերջին տարիների ընթացքում պղնձի համաշխարհային գները նվազման միտում են դրսեւորել, ինչն անդրադարձել է նաեւ նրա հումքի գների վրա։ Անցյալ տարում պղնձի հանքաքարի ու խտանյութի միջին մաքսային գինը, նախորդ տարվա հետ համեմատած, նվազել է մոտ 10 տոկոսով։ Սակայն հանքաքարի դուրսբերման կտրուկ աճի (մոտ 1/3-ով, 425,8 հազար տոննայից մինչեւ 562,0 հազար տոննա) հաշվին հաջողվել է արտահանման արժեքային ծավալը 19 տոկոսով բարձրացնել։

Ինչպես հայտնի է, համաշխարհային տնտեսության համար հայտնվել է նոր բացասական գործոն՝ COVID-19 կորոնավիրուսը։ Չինաստանում, որտեղ ծագել է այն, արդեն վնասներն են հաշվում։ Չինացի մասնագետների գնահատականով՝ կորոնավիրուսից տնտեսական վնասը առաջին եռամսյակում հասնում է 60 մլրդ դոլարի։ Չինաստանի մասշտաբներով դա, իհարկե, աղետալի անկում չէ։ Սակայն ապագան անհայտ է, եւ արդեն կան հոռետեսական սցենարներ։ Միաժամանակ, աշխարհում մեծությամբ երկրորդ տնտեսության աճի տեմպերի հնարավոր դանդաղումը անխուսափելիորեն շղթայական ռեակցիա կառաջացնի մյուս երկրներում եւ կանդրադառնա համաշխարհային բորսաների վրա։

Ներկայում համաշխարհային շուկայում հումքի մի շարք տեսակների գների անկում է դիտարկվում։ Օրինակ, Brent էտալոնային ապրանքանիշի նավթի ֆյուչերսային գները մարտի 7-ի դրությամբ իջել են մինչեւ 45,54 դոլարի՝ մեկ բարելի համար (տեղի ժամանակով 12։00-ին)։ Նվազում են նաեւ պղնձի գները, ինչը համարժեք կանդրադառնա դրա հանքաքարի ու խտանյութի գների վրա։ Հիշեցնենք, որ տարվա սկզբից պղնձի համաշխարհային գների անցյալ ամենաբարձր մակարդակը (Մետաղների լոնդոնյան բորսայում) գրանցվել էր հունվարի 14-ին՝ 6317 դոլար՝ տոննայի համար։ Մարտի 7-ի դրությամբ գներն արդեն զգալիորեն իջել են՝ 5630 դոլար՝ տոննայի համար։