Վիտալի Բալասանյան. «Մյունխենում տեղի ունեցածը խիստ անհանգստացնող է. Ալիևը չպետք է այդքան լկտիանար»
Արցախի ԱԽ նախկին քարտուղար, ԱՀ նախագահի թեկնածու Վիտալի Բալասանյանը NEWS.am-ի հետ զրույցում անդրադարձել է Արցախում նախգահական ընտրություններին, բանակցային գործընթացին և մի շարք այլ հարցերի:
Պարո՛ն Բալասանյան, Արցախում նախագահական ընտրությունները գործնականում մեկնարկել են։ Ո՞րն է Ձեր գնահատականը։
Այս ընտրություններն աննախադեպ են մի քանի առումներով։ Գրանցվել է 14 թեկնածու, ինչը փոքրիկ Արցախի համար մեծ թիվ է։ Նախագահական ընտրությունները զուգահեռվելու են խորհրդարանականի հետ, ինչը ևս աննախադեպ է։
Այս ընտրություններն աչքի են ընկնում նաև իրենց կոմերցիոն բաղադրիչով։ Թեկնածուներից ոմանք բառիս բուն և փոխաբերական իմաստով անթաքույց առևտրի մեջ են մտել միմյանց ու այլոց հետ։ Մեկն ունեցած կամ մտացածին ձայներն է վաճառքի հանել, մյուսը փորձում է գնել ընտրողի արժանապատվությունը։ Երրորդը մանր ծառայություններ է առաջարկում՝ համեստ վճարի դիմաց։ Զգացվում է նաև արտաքին ազդեցության գործակալների ակտիվացումը։ Փորձ է արվում հեղափոխական ցնցումները, ատելության մթնոլորտը, հանրությանը պառակտելու քաղաքականությունը ներմուծել Արցախ, ինչն անթույլատրելի է, և ես ամեն ինչ անելու եմ, որ սևի ու սպիտակի բաժանումը չպառակտի Արցախը։
Մենք թեժ փուլում ենք։ Ներքին թշնամանքի մթնոլորտը կարող է սպառնալ մեր անվտանգությանը։ Արտաքին գործակալական ցանցին չպետք է թույլ տրվի Արցախը խաղահարթակ դարձնել։ Դրա համար Արցախին ինքնուրույն և բացառապես արցախցիների քվեով առաջնային մանդատ ստացած նախագահ է պետք, այլ ոչ թե խամաճիկ։
Օգտվելով առիթից՝ բոլոր թեկնածուներին ու կուսակցություններին կոչ եմ անում վարել կոշտ, բայց կոռեկտ պայքար։ Մենք կարող ենք բանավիճել շատ հարցերում ու դա նորմալ է, բայց մեր վեճը չպետք է Արցախի անվտանգության նվազման գին արժենա։ Մենք շատ թանկ ենք վճարել հաղթանակի ու ինքնիշխան լինելու համար։ Չարժե, հետևապես, փորձել հաղթանակը վաճառել և վաճառվել որպես քաղաքական գործիչ ու մարդ։
Հենց այդ չվաճառելու ուղե՞րձն է պարունակում Ձեր կարգախոսը՝ «Հաղթանակը չի՛ վաճառվում»։ Մի քիչ շատ չէ՞ պաթոսը։
Մենք նաև հանդես ենք գալիս «Հանուն Արցախի» կարգախոսով։ Մերժում ենք քաղաքականության առևտրականացումը՝ լինի դա ձայները գնելու կամ անսկզբունքային, գաղափարական հենք չունեցող դաշինքներ կազմելու տեսքով։
Ինչ վերաբերում է Ձեր նշած մյուս կարգախոսին, ապա այն ոչ թե պաթոսով է լցված, այլ շատ գործնական նշանակություն ունի և բխում է ստեղծված իրավիճակից։
Ես երբեք գեղարվեստական ձևակերպումներով աչքի չեմ ընկել: Ինքս ինձ պետական գործիչ եմ համարում ու չեմ սիրում որոշ քաղաքական գործիչների ոճով լղոզված գնահատականներ հնչեցնել։ Ես զինվորական եմ և այդպիսին էլ միշտ կմնամ: Կյանքն է ստիպում զինվորականին նախագահի թեկնածու առաջադրվել, նախ որպեսզի պատերազմական գոտում գտնվող մեր ժողովուրդն այլընտրանք ունենա, բացի այդ՝ կարողանա սեփական ձայնը լսելի դարձնել։ Ես կաշկանդված չեմ ներսի ու դրսի հետ ստվերային պայմանավորվածություններով։ Կարող եմ ազատ և ուղիղ ասել այն, ինչ մտածում եմ ու ինչ կուզենար ասել արցախցին։
Նման կարգախոս ընտրելը կյանքի թելադրանք է։ Հայաստանյան միջամտություն նախագահական ընտրություններին նախկինում էլ նկատվել է, բայց հիմա բովանդակային առումով լրիվ այլ կարգի միջամտություն է։ Դրականի հետ մեկտեղ Արցախ են ներթափանցել նաև հայաստանյան իրողություններին բնորոշ կեղտոտ տեխնոլոգիաները՝ փողից մինչև պառակտման քարոզ։ Ես համոզված եմ, որ մեր ժողովրդի մեծ մասն այս ամենը շատ լավ հասկանում է, գիտակցում է դրա բացասական կողմը և իր գնահատականն ընտրություններում տալու է:
Ի՞նչ նկատի ունեք։
Նկատի ունեմ այն, որ եթե ինչ որ երևույթներ Հայաստանում հանդուրժվում էր, ապա մեզ մոտ դա չպետք է ընդունվի: Ռազմաճակատի գիծը գտնվում է ընդամենը մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա: Եվ այս պայմաններում մարդիկ հասկանում են, որ ընտրություններն առևտուր չեն, որ սրան–նրան ձայն վաճառես կամ բանակին թիկունքից թուլացնես: Ընտրություններից հետո, մարդիկ ո՞նց են իրար աչքերի մեջ նայելու։
Ես համոզված եմ, որ պատերազմը հաղթած արցախցին չի վաճառի իր ձայնը։ Քանզի, եթե նա իր ձայնը վաճառի, վաղը կարող է կանգնել բառիս բուն իմաստով վտանգի առաջ: Ես վստահ եմ, որ մեր ընտրողի համար իր ապագան, պատիվը, Հաղթանակը և Հայրենիքը վաճառքի ենթակա չեն:
Անվտանգության ապահովումից զատ, ո՞րն է այս ընտրարշավում ձեր գլխավոր ասելիքն ու ծրագիրը։ Ինչո՞վ եք Դուք տարբերվում մյուսներից և ո՞ր խնդիրն եք կարևորում, որ պետք է զբաղվի Արցախի վաղվա ղեկավարությունը:
Ես առանց ձևականությունների և դիվանագիտական լեքսիկոնի եմ ուզում պատասխանել ձեր հարցին։ Թեև 14 թեկնածու կա, բայց լինենք անկեղծ՝ գլխավոր հավակնորդները 2-3 են։ Թող անհամեստություն չլինի, ինքս գլխավոր հավակնորդների մեջ եմ։ Մյուսներից տարբերվում եմ նրանով, որ, կրկնեմ, որևէ առևտրային հարաբերության մեջ չեմ մտել ո՛չ ներսի, ո՛չ դրսի (տվյալ դեպքում նկատի ունեմ ՀՀ իշխանություններին) հետ։ Այսինքն՝ ի տարբերություն մյուսների, ինքնուրույն եմ և կաշկանդված չեմ դրածոյի բարդույթով կամ գաղտնի պայմանավորվածություններով։
Հաջորդը։ Արցախը պատերազմից հետո հետզհետե զարգացում է ապրել: Տնտեսությունը հզորացել է, մեր բանակն արդիականացվել է: Սակայն կան շատ անելիքներ։ Դրա հետ մեկտեղ մի կարևոր բացթողում է եղել: Երկիրը զարգացել է, սակայն դրանից օգտվել է հասարակության փոքրաթիվ մասը: Երկրում արդարության պակասը միշտ զգացվել է: Այդ իսկ պատճառով էլ մարդկանց մի մասն արտագաղթել է։
Ես երբեք ոչ մի կոռուպցիոն սխեմայի մեջ չեմ մտել, թեև կարող էի։ Եթե մյուսները խոստանում են «մաքուր» լինել պետական գանձարանի հետ, ապա ես իմ ապրած կյանքով եմ ապացուցել, որ գանձագողությունն իմը չէ, անձնական հարստություն դիզելու մոլուցքն իմը չէ։
Ես իմ գլխավոր առաքելությունը տեսնում եմ Արցախում արդարության զգացումը շարքային մարդկանց մոտ վերականգնելը։ Ինչպես որ պատերազմի ժամանակ ենք հավասար կիսել խրամատը, հացն ու մահը, հրամանատարն ու զինվորը, ուս–ուսի կռվել ենք, այնպես էլ պետք է քաղաքացիական կյանքում օլիգարխիկ սխեմաներ չկազմենք։ Մյուս կողմից էլ՝ «կռված մարդու» կարգավիճակը չշահարկենք ու այն չդարձնենք ապօրինություններ անելու իրավունք։
Մեր թիմը մշակել է սոցիալական ծրագրերի ու տնտեսական զարգացման փաթեթ, որտեղ մեծ տեղ է հատկացված ներդրումներին, նոր աշխատատեղերի ստեղծմանը, զինծառայողների սոցիալական երաշխիքների ավելացմանը, նպաստների ու թոշակների ավելացմանը: Առանց արդարության հաստատման հատկապես մշտական պատերազմի սպառնալիքի տակ գտնվող երկիրն ապագա չի կարող ունենալ: Ես համոզված եմ, որ սա Արցախի գլխավոր խնդիրն է, որը պետք է լուծվի: Հանուն արժանապատիվ և բարեկեցիկ Արցախի մղվող պայքարի գլխավոր նախապայմանն արդարության հաստատումն է։
Արդարության դեֆիցիտը սու՞ր է Արցախում։
Այո՛։ Միջազգայնորեն չճանաչված Արցախի համար արդարության հաստատումը տնտեսության մեջ, դատաիրավական համակարգում և իշխանություն–քաղաքացի հարաբերություններում կրկնակի կարևորություն ունի։ Այն ուղղակիորեն առնչվում է անվտանգությանը։ Մարդիկ հեռանում են նաև արդարության պակասից։ Երկիրը հարուստ ու ամուր է իր քաղաքացիներով։ Անարդար միջավայրում դժվար է հայրենիքի պաշտպանություն ապահովել։
Առավել մանրամասն՝ սկզբնաղբյուրում: