Երևան, 29.Մարտ.2024, 00:00 |
Այսօր աշխատանքից ազատվելու դիմում եմ ներկայաց... «Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդա... «Երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» և «Կիրակի երե... «Գագիկ Ծառուկյան» հիմնադրամը փրկեց այս տարվա ... Տարադրամի փոխարժեքները այսօրվա դրությամբ Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության... Վերացվել է կաթնամթերքի արտադրության գործունեո... Հայաստանի և Ադրբեջանի խորհրդարանների ղեկավարն... Լևոն Քոչարյանի անունից կեղծ հայտարարություննե... Ի՞նչ եղանակ է սպասվում առաջիկա օրերին Աստղագուշակ՝ մարտի 29-ի համար Լանջազատ գյուղի ոլորանների մոտակայքում քարաթա... «Իրավունք». Փաշինյանը փակագծերը չի բացում. Ար... Դեսպան Գալստյանն ու Ռումինիայի ԱԳՆ պետքարտուղ... Էլեկտրաէներգիայի անջատման հասցեները մարտի 29-... Ապարան-Քուչակ ավտոճանապարհին բախվել են «VAZ»-... Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և... «Հրապարակ». Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում ... «Իրավունք». Ո՞ր դեղերը չեն մտնի էլեկտրոնային ... «Ժողովուրդ». Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հա... «Ժողովուրդ». Գյումրիում Նիկոլ Փաշինյանին շատ ... «Հրապարակ». Ոսկեպարցիներն անհամբեր սպասում են... Ղազախստանի դեսպանատունը խորհուրդ է տվել լքել ... ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ․ Լարսը բ... «Ժողովուրդ». Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասո... «Իրավունք». Նիկոլ Փաշինյանի նյարդերը տեղի են ... «Ժողովուրդ». Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ... «Հրապարակ». Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞... «Հրապարակ». Իշխան Սաղաթելյանի հոր նկատմամբ դա... Դեղերը, վիտամինները պետք է պահվեն երեխաների հ... Վրաստանի լեռնադահուկային հանգստավայրում ձնահյ... «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գազայում սովը կարող է դիտվել որպես պատերազմի ... Վերացվել է հանրային սննդի օբյեկտի արտադրական ... Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգա... Վրաստանից ժամանած պատվիրակությունն այցելել է ... Սուրբ Աստվածամայր» ԲԿ-ն շուտով կունենա անհետա... Երևանում և Գողթանիկ գյուղում կատարված խուզարկ... ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալի... Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության ... Որոշում եմ կայացրել այս պահին չհավակնել ԲԴԽ դ... Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործո... Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունք... Օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվե... ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստում քննարկվել են եվրոպ... ՀՀ-ին 92,3 մլն եվրոյի վարկ և 16 մլն դոլարի դր... Պապիկյանն այցելել է «Բաղրամյան» զորավարժարան,... «Հայաստանում որևէ մեկն օրենքով իրավունք չունի... ԿԳՄՍ փոխնախարարը Գվինեայի դեսպանին է ներկայաց... «Ռուսաստանը մեզ խաբեց և փորձեց ներքաշել նոր պ... Բաղանիսցիները զայրացած են. վրդովված են իշխանո... ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի նվիրատվություն կտա Ճապո... Պապիկյանն այցելել է «Բաղրամյան» զորավարժարան,... Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան... Երևանի նոր գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացվա... Հետախուզվում էր ՌԴ-ում մահվան ելքով վթարի մեղ... Ընտանիքիս անդամներին հետապնդելով՝ փորձում են ... Մայր Աթոռում կատարվեց Ոտնլվայի կարգը (լուսանկ... Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ վարորդները տեղափոխվ... ՏԿԵ նախարարությունում տեղի է ունեցել ՀՀ ՔՏՀԱ ... Ֆրանսիայում Սուրբ Զատիկին ընդառաջ կխստացվի հս... Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ անչափահասների մաս... Եվրոպական խորհրդի քաղաքական եւ անվտանգության ... Արթուր Աբրահամի հոր հոգեհանգիստը տեղի կունենա... Թուրքիայի ընդդիմությունը մտադիր է պատասխան հա... Հայաստանն այսօր գտնվում է բարդ, պատմական ժամա... Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան ու «Merce... «Տղաները շատ լավ էին»․ Աղվան Վարդանյանն այցել... Կերկարաձգվեն ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց կեն... Ստացվում է՝ «ժողովրդավարության բաստիոնի» կառա... Այրվել է անասնակեր Հայաստանի եւ Վրաստանի խորհրդարանների գիտությա... Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց Հիսու... Կառավարությունը գումար է հատկացրել Սերգեյ Փար... Ռուբինյանի և Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակութ... Ոչ ոք չի ասում, որ Արցախի կառավարության լիազո... Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա... 228 մլն դոլար՝ Բալթյան երկրներին 2024 թ. պաշտ... Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մ... ՄԻԵԴ-ն ընդունել է Արթուր Դանիելյանի և Արմեն Ա... Փաշինյանի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ... Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարությունն... Ժաննա Անդրեասյանն ու Ֆրանսիայի դեսպանը այցելե... Հերթական աջակցությունը` Լիբանանում գործող 16 ... Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մե... Որակի հարցում զիջում չի լինելու. շինարարներին... Իսրայելը հայտնել է Լիբանանից հրթիռների արձակմ... Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն ... ՀՀ կառավարությունը մարդասիրական օգնություն է ... Բուլղարիայում տեղի կունենան արտահերթ խորհրդար... Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Միկոյ... Ադրբեջանի ՄԻՊ-ը հանդիպել է Ստեփանակերտում մնա... Անցած 1 օրում հանրապետությունում արձանագրվել ... Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Տարածքների հանձնումը զուտ կամային որոշում է․ ... Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի չափազանց վտան... 2024 թվականին խմելու ջրի սակագինը սպառողների ... Ավարտվել է Հրազդան քաղաքի 64–ամյա բնակչի սպան... Էկոնոմիկայի նախարարը շվեյցարացի գործընկերոջ հ... ԱՄՆ-ն համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ, թ...

Ջուլֆայում պատմական հայկական հուշարձանները ոչնչացվել են․ Ոմանք դա «մշակութային ցեղասպանություն» են անվանում․ LATimes

Դարեր շարունակ Ջուլֆայի սուրբ խաչքարերը՝ 16-րդ դարի հսկայական եւ հարուստ զարդանախշերով հուշաքարերը, կանգնած են եղել Արաքսի ափերին՝ զգոնությամբ պահպանելով աշխարհի խոշորագույն միջնադարյան հայկական գերեզմանոցը։ Երկրաշարժերը, պատերազմներն ու վանդալիզմը նոսրացրել են նրանց շարքերը, բայց 20-րդ դարի կեսերին հազարավոր խաչքարեր դեռեւս կանգուն էին, գրում է LATimes-ը։

Մինչդեռ այսօր Ջուլֆայում՝ Ադրբեջանի հեռավոր նախիջեւանյան տարածարջանում չկա ոչ մի խաչքար։ Չնայած դրանց պաշտպանության վերաբերյալ ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի 2000 թվականի հանձնարարությանը, Hyperallergic ամսագրում այս տարի հրապարակված վկայությունները ցույց են տալիս, որ հուշարձանները թաքուն եւ պարբերաբար ոչնչացվել են՝ Նախիջեւանում հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման Ադրբեջանի վարած քաղաքականության շրջանակներում։


Հոդվածում նշվում է, որ ավերածությունների մասշտաբներն ապշեցնում են․ 89 միջնադարյան եկեղեցիներ, 5840 խաչքար եւ 22 000 տապանաքար։ Նշված հոդվածի համահեղինակ 33-ամյա Սիմոն Մաղաքյանը 1997-2006 թվականներին Ադրբեջանում եկեղեցիների եւ հուշարձանների ոչնչացումն անվանել է «XXI դարի մշակութային ցեղասպանություն»։

Ակտիվիստների խոսքերով, 2003 եւ 2009 թվականների արբանյակային լուսանկարները վկայում են Ջուլֆայում աշխարհի ամենամեծ միջնադարյան հայկական գերեզմանոցի ոչնչացման մասին։

Մաղաքյանը ցույց է տալիս «առաջ եւ հետո» լուսանկարների սլայդներ, արբանակային լուսանկարներ, ադրբեջանական արխիվային փաստաթղթեր ու տեսագրություններ՝ ադրբեջանական բանակի կողմից հայկական սրբավայրերի ու արտեֆակների ոչնչացման ապացույցներ։

Ի տարբերություն «Իսլամական պետության» եւ թալիբների, որոնք նպաստել են պատմական ավերակների ու հուշարձանների ոչնչացմանը, ադրբեջանական պաշտոնյաները հերքում են, որ հայկական գերեզմանոցներն ու եկեղեցիները, որոնց մասին խոսվում է, երբեւէ գոյություն են ունեցել։

«Դա ավելի վատ է, քան այն ինչ անում էր «Իսլամական պետությունը»,- ասում է Մաղաքյանը,- «Ինչպե՞ս կարող էր աշխարհը անտեսել դա։ Ինչպե՞ս Ադրբեջանը անպատիժ մնաց։ Եւ եթե ես չպատմեմ այս պատմությունը, ապա ո՞վ դա կանի։ Ես երբեք չեմ ների ինձ, եթե աշխարհը չիմանա մեր ժամանակների ամենամեծ մշակութային ցեղասպանության մասին»։

Նախիջեւանը մեկուսացված տարածաշրջան է, որը վերահսկվում է Ադրբեջանի կողմից, սակայն առանձնացված է այս երկրի մնացած մասից, որը շրջապատված է Հայաստանով, Իրանով եւ Թուրքիայով։ Պատմականորեն հայկական Նախիջեւանի տարածքը այսօր բնակեցված է առավելապես ադրբեջանցի թուրքերով։ Մաղաքյանն այն բնութագրեց որպես «նախկին Խորհրդային Միության Հյուսիսային Կորեա», որին ակնդետ հետեւում էին եւ խստորեն վերահսկում։ Մասնավորապես, Ջուլֆան դժվարամատչելի է, այն տեղակայված է Նախիջեւանի եւ Իրանի միջեւ հարավային ռազմականացված սահմանի երկայնքով։

Մաղաքյանների ընտանիքը տեղափոխվել է Միացյալ Նահանգներ, երբ Սիմոնը 16 տարեկան էր։ Երեք տարի անց, 2005թ․, Մաղաքյանը սովորելիս է եղել քոլեջում, երբ պատահաբար աչքով է ընկել ռուսական տեղեկատվական գործակալության թղթակցությունն այն մասին, թե ինչպես են ադրբեջանական զիվորները Ջուլֆայում մուրճով ջարդում խաչքարերն ու թափում դրանք Արաքսի մեջ (Տեսանյութը նկարահանել էր Նշան Թոփուզյանը՝ հայ եպիսկոպոս, որն ապրում էր սահմանի այն կողմում՝ Իրանում):

Սառա Պիկմանը, որը նույնպես հոդվածի համահեղինակն է, համարյա նույն ժամանակ տեսել է Թոփուզյանի տեսագրությունը։ Այժմ նա պատմական գիտությունների թեկնածու է Ելի համալսարանում, իսկ այն ժամանակ նա հնագետ ուսանող էր Չիկագոյի համալսարանում եւ որոշել էր Ջուլֆայի ոչնչացված խաչքարերի պատմությունը հրապարակել «Հնագիտություն» ամսագրում։

Մաղաքյանը հոդվածը կարդալուց հետո կապվել է Պիկմանի հետ, եւ նրանք սկսել են միասին աշխատել, որպեսզի հավաքեն եւ ներկայացնեն ականատեսների վկայությունները, պատմական լուսանկարները եւ այլ ապացույցներ։ 2006թ․ նրանք դրամ են հավաքել «առաջ եւ հետո» արբանյակային լուսանկարների գնման համար եւ նկարահանել են կարճ փաստագրական «Արաքսի նոր արցունքները» ֆիլմը։

Մոտ 20 խաչքարեր, որոնք խորհրդային տարիներին հանվել են Ջուլֆայից, պահպանվում են աշխարհով մեկ թանգարանների հավաքածուներում, այդ թվում՝ Նյու Յորքի «Մետրոպոլիտեն» արվեստների թանգարանում (Թանգարանը խաչքարերն անցյալ տարի ներառել էր «Հայաստան» հայտնի ցուցահանդեսում)։

Մաղաքյանը ոչ միայն անտրտունջ տարածում է մշակութային այդ կորստի մասին տեղեկատվությունը։ Այժմ նա ՄԱԿ Անվտանգության խորհրդին համոզում է Նախիջեւանում Ադրբեջանի գործողությունների հետաքննություն սկսել։

Նրա խոսքերով, իր գլխավոր նպատակը պարզապես ստիպելն է, որ աշխարհը վկայի մշակութային ցեղասպանության ակտի մասին։

դիտվել է 630 անգամ
Այսօր աշխատանքից ազատվելու դիմում եմ ներկայաց... «Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդա... «Երեկոն Վլադիմիր Սոլովյովի հետ» և «Կիրակի երե... «Գագիկ Ծառուկյան» հիմնադրամը փրկեց այս տարվա ... Տարադրամի փոխարժեքները այսօրվա դրությամբ Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության... Վերացվել է կաթնամթերքի արտադրության գործունեո... Հայաստանի և Ադրբեջանի խորհրդարանների ղեկավարն... Լևոն Քոչարյանի անունից կեղծ հայտարարություննե... Ի՞նչ եղանակ է սպասվում առաջիկա օրերին Աստղագուշակ՝ մարտի 29-ի համար Լանջազատ գյուղի ոլորանների մոտակայքում քարաթա... «Իրավունք». Փաշինյանը փակագծերը չի բացում. Ար... Դեսպան Գալստյանն ու Ռումինիայի ԱԳՆ պետքարտուղ... Էլեկտրաէներգիայի անջատման հասցեները մարտի 29-... Ապարան-Քուչակ ավտոճանապարհին բախվել են «VAZ»-... Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և... «Հրապարակ». Նիկոլ Փաշինյանը ոչինչ չի խնայում ... «Իրավունք». Ո՞ր դեղերը չեն մտնի էլեկտրոնային ... «Ժողովուրդ». Բաղմանյանի մեղավորությունը չի հա... «Ժողովուրդ». Գյումրիում Նիկոլ Փաշինյանին շատ ... «Հրապարակ». Ոսկեպարցիներն անհամբեր սպասում են... Ղազախստանի դեսպանատունը խորհուրդ է տվել լքել ... ՀՀ տարածքում կան փակ ավտոճանապարհներ․ Լարսը բ... «Ժողովուրդ». Նոր դիվանագիտական սկանդալ է հասո... «Իրավունք». Նիկոլ Փաշինյանի նյարդերը տեղի են ... «Ժողովուրդ». Ովքե՞ր են ընդգրկված լինելու Հայկ... «Հրապարակ». Դիանա Գալոյանը նոր պաշտոն կստանա՞... «Հրապարակ». Իշխան Սաղաթելյանի հոր նկատմամբ դա... Դեղերը, վիտամինները պետք է պահվեն երեխաների հ... Վրաստանի լեռնադահուկային հանգստավայրում ձնահյ... «ՎԱԶ-21214»-ի 31-ամյա վարորդը մահացել է Գազայում սովը կարող է դիտվել որպես պատերազմի ... Վերացվել է հանրային սննդի օբյեկտի արտադրական ... Հանրակրթության նոր չափորոշիչի ներդրմանը զուգա... Վրաստանից ժամանած պատվիրակությունն այցելել է ... Սուրբ Աստվածամայր» ԲԿ-ն շուտով կունենա անհետա... Երևանում և Գողթանիկ գյուղում կատարված խուզարկ... ՀՀ իշխանությունը ամեն կերպ մոռացության է տալի... Արմեն Գևորգյանը ԵԽԽՎ դիտորդական առաքելության ... Որոշում եմ կայացրել այս պահին չհավակնել ԲԴԽ դ... Ռուսաստանում տեղի ունեցած ահաբեկչության գործո... Վլադիմիր Վարդանյանը կմասնակցի Մարդու իրավունք... Օգնության հասած ավտոմեքենայում հրդեհ է բռնկվե... ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստում քննարկվել են եվրոպ... ՀՀ-ին 92,3 մլն եվրոյի վարկ և 16 մլն դոլարի դր... Պապիկյանն այցելել է «Բաղրամյան» զորավարժարան,... «Հայաստանում որևէ մեկն օրենքով իրավունք չունի... ԿԳՄՍ փոխնախարարը Գվինեայի դեսպանին է ներկայաց... «Ռուսաստանը մեզ խաբեց և փորձեց ներքաշել նոր պ... Բաղանիսցիները զայրացած են. վրդովված են իշխանո... ՀՀ-ն 300 հազար դոլարի նվիրատվություն կտա Ճապո... Պապիկյանն այցելել է «Բաղրամյան» զորավարժարան,... Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցում Հայաստան... Երևանի նոր գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացվա... Հետախուզվում էր ՌԴ-ում մահվան ելքով վթարի մեղ... Ընտանիքիս անդամներին հետապնդելով՝ փորձում են ... Մայր Աթոռում կատարվեց Ոտնլվայի կարգը (լուսանկ... Խոշոր ավտովթար՝ Երևանում․ վարորդները տեղափոխվ... ՏԿԵ նախարարությունում տեղի է ունեցել ՀՀ ՔՏՀԱ ... Ֆրանսիայում Սուրբ Զատիկին ընդառաջ կխստացվի հս... Վիճաբանություն և ծեծկռտուք՝ անչափահասների մաս... Եվրոպական խորհրդի քաղաքական եւ անվտանգության ... Արթուր Աբրահամի հոր հոգեհանգիստը տեղի կունենա... Թուրքիայի ընդդիմությունը մտադիր է պատասխան հա... Հայաստանն այսօր գտնվում է բարդ, պատմական ժամա... Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան ու «Merce... «Տղաները շատ լավ էին»․ Աղվան Վարդանյանն այցել... Կերկարաձգվեն ԼՂ-ից բռնի տեղահանված անձանց կեն... Ստացվում է՝ «ժողովրդավարության բաստիոնի» կառա... Այրվել է անասնակեր Հայաստանի եւ Վրաստանի խորհրդարանների գիտությա... Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին հիշատակեց Հիսու... Կառավարությունը գումար է հատկացրել Սերգեյ Փար... Ռուբինյանի և Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակութ... Ոչ ոք չի ասում, որ Արցախի կառավարության լիազո... Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա... 228 մլն դոլար՝ Բալթյան երկրներին 2024 թ. պաշտ... Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մ... ՄԻԵԴ-ն ընդունել է Արթուր Դանիելյանի և Արմեն Ա... Փաշինյանի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ... Չեմ բացառում, որ այսօր հնչած հայտարարությունն... Ժաննա Անդրեասյանն ու Ֆրանսիայի դեսպանը այցելե... Հերթական աջակցությունը` Լիբանանում գործող 16 ... Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մե... Որակի հարցում զիջում չի լինելու. շինարարներին... Իսրայելը հայտնել է Լիբանանից հրթիռների արձակմ... Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն ... ՀՀ կառավարությունը մարդասիրական օգնություն է ... Բուլղարիայում տեղի կունենան արտահերթ խորհրդար... Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Միկոյ... Ադրբեջանի ՄԻՊ-ը հանդիպել է Ստեփանակերտում մնա... Անցած 1 օրում հանրապետությունում արձանագրվել ... Հայկ Մարությանը կուսակցություն է հիմնում Տարածքների հանձնումը զուտ կամային որոշում է․ ... Հայաստանը վերածում են Արևմուտքի չափազանց վտան... 2024 թվականին խմելու ջրի սակագինը սպառողների ... Ավարտվել է Հրազդան քաղաքի 64–ամյա բնակչի սպան... Էկոնոմիկայի նախարարը շվեյցարացի գործընկերոջ հ... ԱՄՆ-ն համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ, թ...
Ամենաընթերցվածը
website by Sargssyan