Ոստիկանության պետի տեղակալ Հովհ. Քոչարյանի աղմկոտ պաշտոնանկությունը հանրային ուշադրությունը կենտրոնացրեց ինտրիգի վրա՝ նրան հեռացրե՞լ են հայտնի քաղաքական հայտարարության համար, թե՞ նա ինքն է հեռացել

Ոստիկանության պետի տեղակալ Հովհաննես Քոչարյանի աղմկոտ պաշտոնանկությունը հանրային ուշադրությունն առավելապես կենտրոնացրեց ինտրիգի վրա՝ նրան հեռացրե՞լ են հայտնի քաղաքական հայտարարության համար, թե՞ նա ինքն է հեռացել, կամ հեռացել է այլ պատճառով: Թերևս ակնառու է, որ հեռացման պատճառը հենց հայտարարությունն է, որով նա, փաստորեն, մի ամբողջ ոստիկանական համակարգ հակադրել էր կառավարող քաղաքական մեծամասնությանը և, փաստորեն, նաև վարչապետին: Այդ դե ֆակտո իրողության քաղաքական հետևանքը չի կարող այլ լինել, քան պաշտոնյայի հեռացումը, որքան էլ զուտ մասնագիտական առումով պաշտոնյան լինի իրապես դրական գնահատականի արժանի: Ի վերջո, դա կարող է ստեղծել բավականին վատ նախադեպ այնպիսի նուրբ համակարգում, ինչպիսին ոստիկանությունն է: Մյուս կողմից, սակայն, այստեղ իհարկե դուրս գալով ինտրիգից, պետք է արձանագրել, որ ստվերում է մնում կարևորագույն խնդիրը՝ ուժային համակարգերի, իրավապահ բլոկի ռեֆորմի խնդիրը:

Վերջին հաշվով, ինչպիսի՞ կառուցվածք պետք է ունենան ոստիկանությունը, ԱԱԾ-ն, ինչպիսին պետք է լինի այդ միավորների դիրքը պետական կառավարման հիերարխիայում թե՛ դե յուրե և թե՛ դե ֆակտո, ըստ այդմ՝ ինչպիսի դե յուրե և դե ֆակտո ազդեցության մասին կարող ենք խորհել արդեն ներքաղաքական իմաստով: Դարձնե՞լ այդ համակարգերի ղեկավար պաշտոնները քաղաքական, թե՞ ոչ: Մի կողմից, անկասկած է, որ անկախ կարգավիճակից ուժային այդ բլոկը ունեցել է ներքին մեծ ազդեցություն՝ պայմանավորված մի շարք հանգամանքներով: Մյուս կողմից, արդյոք այդ ազդեցության ֆորմալացման կամ չեզոքացման հարցը լուծվո՞ւմ է քաղաքական կարգավիճակ տալով այդ կառույցների ղեկավարներին և համարելով, որ նրանք դառնում են խորհրդարանին հաշվետու:

Ի վերջո, Հայաստանն ունեցել է նաև այդպիսի շրջան, սակայն համակարգերի ներքաղաքական դերակատարման իմաստով տարբերությունը մեծ չի եղել և դրանք շարունակել են ծառայեցվել սուբյեկտիվ քաղաքական նպատակների և լինել քաղաքական մրցակցության ճնշման իշխանական գործիքներից մեկը: Ըստ այդմ՝ հարցն այստեղ ունի շատ ավելի լայն շրջանակ և առնչվում է ոչ միայն ոստիկանության կամ ԱԱԾ քաղաքական լինել-չլինելուն, քաղաքական կարգավիճակին, խորհրդարանում հարցերի պատասխանել-չպատասխանելուն: Դա նույնիսկ կարող է լինել ինքնախաբեություն, երբ մենք այդ կարևորագույն կառույցների հարցը չենք դիտարկում քաղաքացիական, հասարակական-քաղաքական և պետական կառավարման համակարգերի լայն համատեքստում, սահմանադրական կարգի, հանրային իրավագիտակցության և հակակշիռների մեխանիզմների, անկախ դատական համակարգի հետ հարաբերակցության մեկ կոնցեպտում: Վերջին հաշվով, զուտ գրված օրենքը լինելու է ոչինչ, եթե չեն ստեղծվում հակակշռող մեխանիզմներ կամ, այլ կերպ ասած՝ հարակից օրենքներ, օրենքներ, որոնք ձևավորում են քաղաքացիական և քաղաքական վերահսկողության ինստիտուտներ: Խորհրդարանում հարց տալը ամենևին վերահսկողության ինստիտուտ չէ, որովհետև, ի վերջո, այստեղ կա մեծամասնության ինստիտուտը:

Խնդիրն այն է, թե կարողանո՞ւմ ենք արդյոք ապահովել քաղաքական մրցակցության ընտրական այնպիսի մեխանիզմ, զուգահեռ դատական այնպիսի համակարգ, որը պաշտպանելու է այդ մրցակցությունը ուժային բլոկի, կամ ուժային բլոկի միջոցով կամայականություններից: Եվ այդ ամենի հիմքում բնականաբար պետք է լինի հանրություն, որը իրավագիտակցության իր մակարդակով որևէ իշխանության մշտապես պահելու է զգոնության մեջ: Դա է հարցերը լուծելու, ոչ թե այն՝ ոստիկանապետը քաղաքակա՞ն դեմք է, թե՞ ապաքաղաքական: Մենք անցել ենք թե՛ մեկով, թե՛ մյուսով, և մեր մաշկի վրա զգացել, որ քաղաքական մրցակցությունը համակարգային, ոչ թե կադրային խնդիր է:

Հիշեցնենք, աշխատանքից ազատման դիմում գրելուց մեկ օր առաջ լրագրողների հետ զրույցում գրեթե ողջ կյանքում ոստիկանական համակարգում աշխատած 45-ամյա Քոչարյանը դեմ էր արտահայտվել Ոստիկանության և ԱԱԾ ղեկավարների պաշտոնը քաղաքական դարձնելու օրինագծին, որն առաջին ընթերցմամբ արդեն ընդունվել է և այժմ գտնվում է լրամշակումների փուլում։

Բարձրաստիճան պաշտոնյան մասնավորապես նշել էր. - «Նախ եկեք փոփոխությունների նախագիծը չհամարենք բարեփոխումների նախագիծ: Ես հեռու եմ այդ մտայնությունից: Ոստիկանության կարծիքը չի համընկնում նախագծի հեղինակների կարծիքի հետ: Նախագիծը պայմանավորված է քաղաքական նպատակահարմարությամբ, դա նախագիծ է, որը իրավիճակային լուծումներ է առաջարկում: Իհարկե, կիսում եմ նաև հեղինակի կարծիքը, որ ոստիկանական առկա պաշտոններն ավելի շատ քաղաքական ազդեցությունների հակվածություն ունեն: Այդ մասով, կարծում եմ, ճշմարտություն կա, բայց դա արձանագրելով ու գնահատելով, այնուամենայնիվ, կարծում եմ, որ այլ լուծումներ էին պետք: Սա Ոստիկանության դիրքորոշումն է»:

Քոչարյանը չի կարծում, թե ոստիկանապետի պաշտոնը քաղաքական դարձնելը ճիշտ լուծում է. - «Ես չեմ կարծում, որ այս փոփոխություններով ոստիկանության նկատմամբ պառլամենտական վերահսկողության ինստիտուտն է ուժեղացվում, բոլորովին ոչ: Սահմանադրությունը արգելքներ է նախատեսում, և մինչև սահմանադրական փոփոխություններ չլինեն, դա իրականություն չի դառնա»:

Ընդդիմադիր «Լուսավոր Հայաստան» խմբակցության ներկայացրած նախագծով առաջարկվում է Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրենի ու Ոստիկանության պետի պաշտոնները դարձնել քաղաքական, ինչը նշանակում է, որ այդ պաշտոններում կարող է նշանակվել ցանկացած ոք, ով համապատասխանում է պատգամավորի համար սահմանված չափանիշներին, տվյալ դեպքում՝ 25 տարին լրացած, վերջին 4 տարում միայն Հայաստանի քաղաքացի հանդիսացող, վերջին 4 տարում Հայաստանում մշտապես բնակվող յուրաքանչյուր քաղաքացի։

Մինչդեռ գործող օրենքով ԱԱԾ տնօրեն և ոստիկանապետ կարող է նշանակվել համակարգում առնվազն 3 տարի գլխավոր խմբի պաշտոն զբաղեցրած և գնդապետից ոչ ցածր կոչում ունեցող անձը։

Նյութի սկզբնաղբյուրը՝ 1in.am