Դեմենցիայի զարգացման դեպքում մեծ դեր ունեն գեները. հետազոտություն

Դեմենցիայի զարգացման պարագայում մեծ դեր ունեն գեները. կոգնիտիվ ունակությունների վրա ազդող հիվանդությունների պրոֆիլակտիկայի համար խորհուրդ է տրվում առողջ սնվել, ֆիզիկական վարժություններ կատարել եւ չծխել: Սակայն եթե դուք ունեք գենետիկ հակում դեմենցիայի նկատմամբ, կենսակերպի փոփոխությունը կարող է բավարար չլինել դրանից պաշտպանվելու համար: Այդ մասին ասվում է նոր հետազոտության մեջ, որի արդյունքները հրապարակվել են Nature Medicine պարբերականում:

Հետազոտության հեղինակները բացահայտել են, որ առողջ սովորություններ ունեցող մարդկանց շրջանում հաջորդող 15 տարիների ընթացքում դեմենցիայի հետ բախվելու ռիսկը շատ ավելի ցածր էր: Սակայն դա վերաբերել է հիմնականում դեմենցիայի նկատմամբ ցածր կամ միջին գենետիկ հակում ունեցող մասնակիցներին: Իսկ ինչը վերաբերել է դեմենցիայի զարգացման բարձր ռիսկով մարդկանց, չի ստացվել որեւէ ապացույց, որ կենսակերպը կարող է զգալիորեն ազդել դրա զարգացման հավանականության վրա:

Գիտնականները բաշխել են հետազոտության 55 տարեկանից բարձր ավելի քան 6300 մասնակցի ըստ գենետիկ խմբերի: Դրա համար կիրառվել է երկու մոտեցում: Առաջին դեպքում հետազոտողները կենտրոնացել են APOE գենի վրա, որի որոշ տեսակները մեծացնում են Ալցհեյմեր հիվանդության զարգացման ռիսկը: Երկրորդ դեպքում նրանք դիտարկել են բազմաթիվ գեներ, որոնք կապ են ունեցել դեմենցիայի ռիստի հետ: Գիտնականները նաեւ հաշվի են առել մասնակիցների կենսակերպը՝ արդյոք նրանք կատարել են ֆիզիկական վարժություններ, ինչպես են սնվել, օգտագործել են արդյոք ալկոհոլ, ծխել են արդյոք, ունեցել են դիաբետ, դեպրեսիա կամ սոցիալական մեկուսացում:

Պարզվել է, որ հաջորդող 15 տարիների ընթացքում առողջ ապրելակերպ վարող մարդկանց մոտ դեմենցիայի զարգացումն ավելի քիչ հավանական է, եթե միայն նրանք չեն ունեցել բարձր գենետիկ ռիսկ: Տարբերությունն ակներեւ էր, օրինակ, APOE-ի ցածր ցուցանիշով մարդկանց մոտ. առողջ ապրելակերպով մարդկանց շրջանում դեմենցիայի ռիսկը էապես ցածր էր՝ 13 տոկոսից պակաս՝ ի տարբերություն անառողջ ապրելակերպ վարող 32 տոկոս մարդկանց շրջանում:

Այդպիսի պատկեր էր ստեղծվել նաեւ APOE-ի միջին ռիսկայնությամբ մարդկանց մոտ, որոնցից են հետազոտության մասնակիցներից շատերը: Սակայն APOE-ի բարձր ռիսկ ունեցող մարդկանց շրջանում կենսակերպի հետ կապված էական տարբերություն չկար: Նրանց գրեթե 18 տոկոսի շրջանում զարգանում էր դեմենցիան առողջ ապրելակերպի պարագայում, 19.5 տոկոսի մոտ՝ վնասակար սովորությունների դեպքում: