Փոքր ՀԷԿ-երը՝ ջրօգտագործման թույլտվությունների հիմնախնդրի տիրույթում

Հայաստանում այսօր մեծանում են ջրային ռեսուրսների կառավարման, դրանից բխող ջրօգտագործման թույլտվության ինստիտուտի հիմնախնդիրները, որոնց տիրույթում հայտնվել են փոքր հիդրոէլեկտրակայանները: Լրագրողների հետ զրույցում այս մասին նշեց Հայաստանի վերականգնվող էներգիա արտադրողների ասոցիացիայի գործադիր տնօրեն Ռոման Մելիքյանը:

«Արտադրվող էներգիայի սպառման պահանջարկի մոտ 20 %-ը և գրեթե 4500 աշխատատեղ, այսօրվա դրությամբ, ապահովում են փոքր ՀԷԿ-երը։ Դրանք այն զսպաշապիկն են, որի շնորհիվ էլեկտրաէներգիայի գինը չի բարձրանում սպառողների համար: Փոքր ՀԷԿ-երը բավական մեծ դեր ունեն տնտեսության մեջ և ակտիվ տնտեսական հարաբերություններ են իրականացնում բանկային ոլորտում: Այնուամենայնիվ, հանրության շրջանում բավական բացասական կարծիքներ են ձևավորվել նրանց գործունեության վերաբերյալ, ինչը, կարծում եմ, անթույլատրելի է:Եվ այս առումով ունենք փաստարկներ, որոնք էլ կներկայացնենք հանրությանը»,- ասաց ասոցիացիայի տնօրենը:

«Այսօր շատ է խոսվում այն մասին, որ ջրային ռեսուրսների հիմնական յուրացնողը փոքր ՀԷԿ-երն են: Տարբեր տեղեկությունների համաձայն՝ Հայաստանում, տարեկան կտրվածքով, հաշվվում է մոտ տասը միլիարդ խորանարդ մետր ջուր և, որից սպառմանը գնում է 1.5 միլիարդը: Եվ այս պայմաններում որևէ մեկը չի արձանագրում, որ գոյություն ունի բավական մեծ ծավալի կորուստների խնդիր: Մեզ հասած տվյալների համաձայն՝ 2018թ-ին կորուստները հասնում են մինչև 90%-ի: Եվ, չնայած այս ամենին, թիրախավորվել են փոքր ՀԷԿ-երը և մեղադրվում են ջրեր յուրացնելու մեջ: Նման պայմաններում անհասկանալի է մեղադրելը մի ինստիտուտի, որը մեծ ներդրում ունի տնտեսության մեջ»,- նկատեց նա:

Ըստ ասոցիացիայի տնօրենի՝ կառավարման համակարգն է թերացած: «Ժամանակին իրավունքի հիմունքներով փոքր ՀԷԿ -երին տրամադրվել են ջրօգտագործման թույլտվություններ՝ հստակ նշելով այն սահմանաչափերը, որոնք իրենք պետք է օգտագործեն: Ի վերջո, կա ջրային պետական կոմիտե, որը պատասխանատու է կորուստների համար: Սակայն այդ կորուստները նրանք մի կողմ են նետում, հստակ չեն ասում, որ անելիքներ կան և քայլեր չեն ձեռնարկում»,- ընդգծեց Մելիքյանը:

ՀՀ վերականգնվող էներգիա արտադրողների ասոցիացիայի իրավաբան Էմիլ Միրզոյանն էլ նշեց, որ առկա խնդիրը ոչ միայն փաստական տվյալների վատթար լինելն է, այլ նաև՝ տվյալ ոլորտում իրավական համակարգի անկատարությունը, քանի որ մի շարք գործող իրավական ակտեր կան, որոնց մեջ առկա են հակասություններ:

«Հայաստանում կոնկրետ ոլորտը կարգավորող իրավական ակտը,այն է՝ ջրային օրենսգիրքը, հստակ կերպով սահմանում է ջրօգտագործման թույլտվությունների տրամադրման , դրանց փոփոխման, վերանայման, դադարեցման կարգը, որտեղ ամրագրված մի շարք նորմերից ելնելով՝ կարող ենք պնդել, որ պատկան մարմինները, մասնավորապես, բնապահպանության նախարարությունը և ջրային տնտեսության պետական կոմիտեն, չեն իրականացնում իրենց վրա օրենքով դրված լիազորությունների և պարտավորությունների ամբողջ շրջանակը: Այսօր մի շարք ՀԷԿ-եր առաջացած բազմաթիվ խնդիրների պատճառով դիմել են ասոցիացիային, մասնավորապես, ջրօգտագործման թույլտվությունների հարցով: Նույնիսկ պատրաստվում են դատական գործեր հարուցել, քանի որ այլընտրանք չկա»,- ասաց Միրզոյանը:

Իրավաբանի խոսքով՝ բնապահպանության նախարարությունը գործող փոքր ՀԷԿ-երին ուղարկում է տարատեսակ գրություններ՝ նոր ընդունված ակտերի հիման վրա: Գրությունները, մասնավորապես, վերաբերում են էկոլոգիական թողքի հետ կապված նոր իրավական ակտին, համաձայն որի՝ բոլոր փոքր ՀԷԿ-երը պետք է ստացած թույլատվությունների պայմանները համապատասխանեցնեն նոր ակտերին, այլապես դրանց գործունեությունը կդադարեցվի: Տեսչական ստուգող մարմինը ուղարկում է գրություններ,որ պետք է տեղադրվեն ջրաչափեր, և տվյալ պարագայում ստիպում են առնչվել նոր ստեղծվող իրավական ակտերի հետ, որոնք ուղղակիորեն ավելի են վատթարացնում են իրավիճակը: