Հայաստան-Սփյուռք համաժողով՝ կենացների և հարսանքաճառերի շտեմարան

«Ժամանակ» թերթը գրում է. «Հայաստանում մեկնարկել է Հայաստան-Սփյուռք հերթական համաժողովը: Այդպիսի մի քանի համաժողովներ արդեն անցել են, որոնք իհարկե պատմության մեջ հիշարժան բաներ էլ թողել են: Օրինակ, հիշարժան է, թե ինչպես համաժողովներից մեկում, տարիներ առաջ, անգամ արտգործնախարար Օսկանյանի մասնակցությամբ, փորձում էին սփյուռքահայերի շրջանում բանկայով «զակատներ» իրացնել՝ իբրև աջակցություն հայ գյուղացուն:

Նման բազում հետքեր են մնացել պատմության մեջ Հայաստան-Սփյուռք նախորդ համաժողովներից: Իսկ ինչպիսի՜ գեղեցիկ ճառեր: Հայաստան-Սփյուռք համաժողովների պատմությունը կարող է լինել կենացների, հարսանքաճառերի և հանդիսավոր այլ արարողությունների համար արժեքավոր շտեմարան: Միայն թե Հայաստան-Սփյուռք համաժողովները պատմությունը բացարձակապես դատարկ են թողել Հայաստանի, Ղարաբաղի և Սփյուռքի համար ռազմակավարական, ինստիտուցիոնալ, համակարգային բնույթի բեկումնային նախագծերի և ծրագրերի առումով: Իսկ եթե դրանք չկան, ո՞րն է նման համաժողովների իմաստը՝ տուրի՞զմը:

Հայաստան-Սփյուռք հարաբերությունները անկախ Հայաստանի պատմության ընթացքում այդպես էլ մնացին ըստ էության չդիտարկված, մնացին առավելապես արարողակարգի, ռոմանտիզմի, ձևականություններին, կենացների ու թամադայության շրջանակում: Քիչ թե շատ լուրջ հեռանկարներ պարունակող նախագծերը բախվեցին հայաստանյան իրականությանը, որում իշխող սուբյեկտներին Սփյուռքից միայն գումարներ էին պետք և, այսպես ասած, իրենց իշխանական լեգիտիմության սպասարկում Արևմուտքում և Ռուսաստանում:

Հայաստանում հաստատված կոռուպցիան, արժեքային քաոսը, անիրավությունն ու անօրինականությունը հանգեցրին նրան, որ Սփյուռքն աստիճանաբար սկսեց օտարվել Հայաստանից՝ որպես գործունեության, ստեղծագործական պոտենցիալի իրացման մի կարևոր հարթակ, և առավելագույնը Հայաստանը սկսեց դիտել որպես հայրենիք, որտեղ պետք է երբեմն այցելել կարոտն առնելու համար՝ նայած, թե ինչ պարբերականությամբ այցի կգա կարոտը»։

Առավել մանրամասն՝ «Ժամանակ» թերթի այսօրվա համարում: