Operativ.am-ի բացառիկ հարցազրույցը ՆԺԿ նախագահ Արամ Կարապետյանի հետ

- Պարոն Կարապետյան ինչպե՞ս տեղի ունեցավ անցումը գիտությունից քաղաքականություն:

Իմ բախտն ընդհանրապես միշտ բերել է: Ես գիտական կյանքում, եթե չհաշվենք Պոլիտեխնիկը, որը համարում եմ ամենալավ բուհերից մեկը ամբողջ ԱՊՀ տարածքում, ես միշտ լուրջ գիտական դպրոցներում եմ իմ գործունեությունը ծավալել: Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի սոցիալ-քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտում, որտեղ ես էի կար ազատատենչության շունչը: Հենց այստեղ ես սկսեցի շփվել լուրջ քաղաքական տիրույթների, քաղաքականության, քաղաքագիտության լրջագույն օրրանի հետ և պաշտպանեցի թեզս: Ես փիլիսոփայություն շատ եմ սիրում, և ես որպես ֆիզիկոս և մաթեմատիկայի մասնագետ հեշտությամբ ինտեգրվեցի այդ գաղափարական ազատատենչության դաշտում: Ընդհանրապես գիտնական մարդիկ միշտ շատ ավելի անկախ են լինում: Այդ տարիներին ես շփվում էի ինձանից տարիքով մեծ մարդկանց հետ: Նրանք աշխարհահռչակ անուններ էին ֆիզիկայի և մաթեմատիկայի ասպարեզում այդ ժամանակ: 27 տարի դաշնակցությունը փորձում էր հանդիպումներ ունենար Կրեմլում և 27 տարի անց այդ հանդիպումը հենց ես կազմակերպեցի: Մեր գործունեությունը շատ օգնեց, երբ 1995 թվականին Ռուսաստանի դուման ճանաչեց հայոց ցեղասպանությունը:

- Ունենալով գիտական տարբեր աստիճաններ չեք դասավանդում ոչ մի ԲՈՒՀ-ում:

Ճիշտն ասած ժամանակին Ռուսաստանի երկու ակադեմիաներում դասընթացներ եմ կարդացել՝ Ժամանակակից քաղաքակնություն թեմայով: Հետաքրքրությունն իրականում շատ մեծ էր և ես երրորդ կամ չորրոդ անգամից հրաժարվեցի այդ դասընթացներից, որովհետև , եթե այդպես շարունակվեր՝ ռեկտորին կհեռացնեին աշխատանքից: Իմ հայացքները միշտ ընդդիմադիր են եղել: Ինձ համար կյանքի դեվիզը՝ ուժը ճշմարտության մեջ է, ինչի հետևանքով հաճախ անձնական կորուստներ եմ ունենում: Ես հասկացա, որ իմ գործունեությամբ վնասում եմ նրանց, որովհետև ասենք Ելցինի նախագահության ընթացքում կարդում էի ելցինիզմի բերած վնասները թեմայով լեկցիա: Եւ այդպես հրաժարվեցի դասախոսության մտքից:

- Իսկ Հայաստանում դասավանդելու մասին ի՞նչ կասեք:

Հիմա Հայաստանում հոգեբանական սրումը էնքան մեծ է, որ ես չեմ ուզում ավելի սրել իրավիճակը: Միգուցե գա ժամանակ, որ իմ երեք գրքերից մեկը գոնե տպագրեմ, որտեղ կան փաստեր, որ աշխարհում շատ քչերին է հայտնի:

- Ուզում եք ասել, որ Հայաստանում խնդիրները այդքան շատ չե՞ն և պռոբլեմները մարդկանց հիասթափությա՞ն մեջ է:

Հայաստանում քաղաքագիտական խնդիրներ չկան, որովհետև քաղաքագիտական դաշտ չկա: Մեզ մոտ քաղաքական գործիչները չունեն համապատասխան պատրաստվածություն: Մեզ մոտ ամեն ինչ որոշվում է կյանքով: Աշխարհում արդիկ բարձրանում են պայքարների, իսկ մեզ մոտ հարցերը լուծվում են այլ ձևով: Անկախությունից հետո Հայաստանում բոլոր հարցերը լուծվում են ուժային մեթոդով, որը արդեն 21-րդ դարին հարիր չէ: Աշխարհը ուժային գործողություններին այլ պատասխան է տալիս, չի ընդունում նման մոտեցումները : Մեզ մոտ հարցերը լուծվում են կրակելով: Հայաստանը, իհարկե, թե քաղաքական, թե տնտեսական առումներով մեկուցաված է աշխարհից, դուրս է նրա սահմաններից: Մեզ մոտ մտածելակերպը քարանձավային է:

- Իսկ ո՞վ է մեղավոր կամ ի՞նչն է պատճառը:

Մեղավորը կարծում եմ այն համակարգն է, ով այս ամենը ի սկզբանե ստեղծել է: Հայերը մի լավ խոսք ունեն՝ չտեսան պատից կախ, տեսան ճակատից կախ, իսկ թուրքերենում մի լավ ասացվածք կա՝ բոշան փաշա չի դառնա: Ժամանակին մի էլիտա է ի հայտ եկել, որի միտումը մեկն է եղել՝ հարստանալ: Այդ միտման մեջ հարցի լուծման ճանապարհը մեկն է՝ ով դեմ է՝ ոչնչացվում է: Հիմա այդ ամենը թուլացել է: Հայտնի մուլտֆիլմում ինչպես է՝ ո՞նց է ասում՝ ещё, ещё, ещё ու խեղդվում է: Սերժը Սարգսյանը հիմա հարցերը մի փոքր այլ կերպ է փորձում լուծել, փորձում է չկրակել, բայց դե պետք եղած ժամանակ կրակում է, ուղղակի հիմա համեմատած քիչ է կրակոցը : Մարդիկ հիմա մեքենա կայանելու համար կրակում են իրար վրա: Դեկրատացիայի աստիճանը շատացել է: Վերևների և ներքևների խզումը այնքան մեծ է հիմա, որ վերևներև ներքևներին համարում են ստրուկներ, ռաբեր:

- Հայաստանում վերևի և ներքևի արանքում հարկեր չկա՞ն:

Մեզ մոտ ռեսուրսները շատ քիչ են: Հայերի 8-ից 10-ը տոկոսը հարուստ են, մնացած 80-ը ներքևում են, որովհետև ռեսուրս չունեն: Միջին դասի համար անհրաժեշտ են նախապայմաններ, ռեսուրսային բազա: Վերաբաշխում պետք է կատարվի: Երկու ձև կա՝ էլիտան հասկանում է, որ պետք է վերաբաշխում անի, այն վերևից, կամ էլ ներքևինները մի օր կբարձրանան և վերաբաշխում կպահանջեն և հեղափոխություն տեղի կունենա: Մեզ մոտ հիմա կան ահավոր հարուստներ, կամ ահավոր աղքատներ: Մարդիկ մի փոքրիկ ձեռնարկություն են բացում, մյուս օրը բոլորը էնտեղ են : Հարկերը, մնացած բոլոր կոռուպցիոն ռիսկերը էնքան շատ են ՝ այլ բան չի մնում՝ փակում են ձեռնարկությունը:

- Ի՞նչ եք կարծում կառավարությունը կարելի է համարել «չստացված»:

1952 թվականից համաշխարհային կարծիքը ձևափոխվել է: Գերմանիայում հավաք է եղել, որի մասին շատ քչերը գիտեն: Այդ ժամանակ որոշել են, որ աշխարհը չի կարող արդար լինել և պետք է շարժվել կլանային մտածելակերպով: Եթե աշխարհին պետք է' լավ տեսանկյունից ներկայացնել Հայաստանը, այդպես էլ անում են, եթե չէ, չէ : Ում ոնց հարմար է, այդպես էլ ներկայացնում են մեզ: Հայաստանի իշխանությունը գնում է սփյուռք, Հայաստանը գովում է, իրենք էլ օգնում են, որ մի բան փոխվի, եթե իրենց շահը տեսնում են: Հայաստանը հիմա մոտենում է քաոսային իրավիճակի, տնտեսական խնդիրները դեռևս այդքան ակնհայտ չեն երևում: Ֆինանսատնտեսական համաշխարհային ճգնաժամը խորը ազդեցություն է թողել բոլորի տնտեսության վրա: Բայց բոլորը ելքեր են փնտրում, իսկ Հայաստանը ելքերի հնարավորություն քիչ ունի, որովհետև ռեսուրսներ չունի: Կառավարությունը այդ լուծումները չի կարողանում գտնել՝ առաջինը մասնագիտական պատրաստվածությունը չի բավականացնում, երկրորդ՝ չկա քաղաքական կամք: Այդ երկուսի պարագայում է, որ կարելի է լուծումներ գտնել: Մեր կառավարությունը չի կարող իրեն թույլ տալ մտածել ինչպես Արամ Կարապետյանը: Նրանք չեն կարող տեսնել, որ խնդիրը Եվրասիական միության մեջ է: Դա քաղաքական որոշում է: Ինչպե՞ս կարող է Սերժ Սարգսյանը կամ Տիգրան Սարգսյանը  նման կողմնորոշում ձեռք բերի, կներեք կոպտությանս համար, հո ԱՄՆ-ից հետո քացիներ չեն ստանալու: Այսինքն հիմա մեր իշխանությունները այնպիսի կացության մեջ են, որ բոլոր մայրաքաղաքներին նույնն են խոստանում: Չեք նկատել՝ 2008թվականի 500 միլիոնից հետո էլ ոչ ոք փող չի տվել Հայաստանին: Ինչու՞, որովհետև բոլորն էլ իրար հետ հավաքվում են սեղանի շուրջ ու տեսնում, որ էս փոքր Հայաստանը ինչ մեծ խոստումներ է տվել իրենց բոլորին:

- Ձեր կարծիքով մեր իշխանությունները չգիտե՞ն' ինչպես դուրս գալ այս իրավիճակից:

Տիգրան Սարգսյանը և Սերժ Սարգսյանը կարծում եմ վախենում են այդ մտքերի մասին մտածեն կամ իրագործման ճանապարհներ գտնեն: Ժամանակին Հայաստանին մի առաջարկություն են արել, ինչպես կարելի է վիճակը լուծել, Սերժ Սարգսյանն էլ հասկացել է, թե ինչի մեջ է ներքաշվելու մտածել է ես ի՞նչ գործ ունեմ , շառից փորձանքից հեռու: Նրանց համար Հայաստանի վիճակը կամ մեր հասաարակության վիճակը ֆակտոր չէ: Նրանց համար ֆակտոր են, ասենք, Պուտինը, Օբաման, Օլանդը: Իրանցից ով հինգ միլիոն փող տա, Հայաստանում բոլորի հերը կանիծեն:

- Առաջիկա նախագահական ընտրություններում Սերժ Սարգսյանը կվերընտրվի՞:

Սերժ Սարգսյանը չի վերընտրվելու, այլ վերարտադրվելու է, որովհետև Հայաստանում ընրություններ չկան, ինքը ոնց կարող է ընտրվել: Վերարտադրման պարագայում ինքը, հենց ինքը, պետք է լուծի բոլոր խնդիրները, որովհետև միշտ ինքն է ցանկացել ամայացնել Հայաստանը: Իր ձեռքը ո՞վ է բռնել, ոչ մեկ, թող իր համար որոշի ի՞նչ անի, ո՞նց անի, եթե կարող է:

- Իսկ ինչու՞ որոշեցիք չառաջադրել ձեր թեկնածությունը գալիք ընտրություններին:

Ի՞նչ ընտրություններ, երբ բարձրագույն օրգանի օրենսդիրի ներկայացուցիչը ընտրվում է առանց ագիտացիայի: Այսինքն տանը նստած վեց կամ հինգ անգամ ավելի շատ ձայն է տանում այն մարդուց, ով ամենաակտիվ ագիտացիոն աշխատանքի մեջ է եղել: Դուք չգիտե՞ք, որ Հայաստանում ընտրություններ չեն լինում: Մենք հստակ որոշում ունենք մեր համար որ Հայաստանում պետք է հեղափոխական փոփոխություններ: Մեր կառավարությունը հիմա ոչ մի բան չի ուզում ընկալել: Արքիմեդն ու Արիստոտելը Սերժ Սարգսյանի դեմ գլուխները պատին են տվել: Մեկը մեկի հետ պայմանավորվածության մեջ է, հայր, քեռի, սանիկ, աներ, քավոր: Ես ընդդիմադիրներ գիտեմ, որ իրենց երեխաները այնպիսի տեղերում են աշխատում, որ զարմանում եմ: Քաղաքական դաշտում կան ընդդիմադիր կուսակցությունների որոշ մարդիկ, որ ունեն դերակատարություններ: Իրենց դերը դա է, պետք է մարդկանց ինչ որ բաներ ասեն, բողոքեն: Իրենց համար քաղաքկանությունը ինտրիգ է, իսկ մեզ համար միջոց է հասնելու հասարակությանը հուզող հարցերի լուծմանը:

- Ձեր կարծիքով ընտրություններին ո՞վ ու՞մ հետ կհամագործակցի:

Նայեք' ո՞վ ու՞մ հետ է ամուսնացած կհասկանաք: Ո՞վ ո՞ւմ հետ ուզում է լինի, ուզում է չլինի:
Այսօր իմ ֆեյսբուքի էջում մի ստատուս էի ուզում գրել. Ի՞նչ եք ընգել աներձագ-աներձագ, մարդ պետք է փեսա ունենա, փեսա: Դե մեզ մոտ ամեն ինչ որոշում են փեսաները' Միշիկը, Տարոնը: Ի՞նչ են ընկել աներձագի հետևից: Աներձագը ո՞վ կլիներ, եթե փեսան փեսա չլիներ:

- Կարելի՞ է ենթադրել, որ պայքարի ձևերը Հայաստանում սպառվել են:

Ոչ, ուղղակի հիմա իմ կարծիքով մի ժամանակ է եկել, որ պետք է թողնենք իշխանությանը' «հանգիստ» իր գործը անի: Պետք չի խցկվել այնտեղ, որտեղ իրենք օրակարգ են թելադրում: Հենց էդ օրակարգն էլ իրենց գլուխը ուտելու է' քաղաքական առումով: Ամեն անգամ մտնում ենք, լեգիտիմացնում ենք, իրենք էլ համաշխարհային հանրությանը ցույց են տալիս, որ Հայաստանում մրցակցություն կա , ժողովրդավարություն, ոչ մի բան էլ չկա: Իսկ ինչու՞ որոշներն էլ դուրս չեն գալիս, որովհետև կա деньги, деньги: Այսինքն իրենք փոխհամաձայնության մեջ են, իրենց հնարավորություններ են տրվում, բիզնեսներ, կուսակցությունների աճ են գրանցում:

- Կարծիք կա, որ Նիկոլ Փաշինյանը գլխավոր ընդդիմադիրներից է, միառժամանակ քաղաքի ամենահարուստ մարդկանցից:

Есть данность это данность, надо знать и только знать:

 Հարցազրույցը վարեց Լաուրա Անտոնյանը