Անորակ ասֆալտ, թաքնված կապեր․ «Հետք»

Հայաստանում ամեն տարի հարյուրավոր կիլոմետր ճանապարհներ են նորոգվում, որոնք ամիսներ կամ մեկ-երկու տարի անց կրկին նորոգման կարիք ունեն։ Անորակ ճանապարհներ կառուցելով՝ տարիներ շարունակ վատնվում են միլիարդավոր դրամներ պետական և համայնքային բյուջեներից։

«Հետք»-ն ուսումնասիրել է 2018 թ.-ից հետո նորոգված մեկ տասնյակից ավել ճանապարհահատված, որտեղ կրկին փոսեր և ճաքեր են առաջացել, որոշ հատվածներում կարկատաններ են արվել, որոնք նույնպես քանդվել են։ Դիտարկումների և հետազոտությունների արդյունքում պարզել ենք անորակ աշխատանքների պատճառներից մեկը, եթե ոչ գլխավորը։

Ճանապարհները նորոգելու գործընթացը բազմափուլ է։ Նորոգման ենթակա ճանապարհի ընտրությունից հետո հայտարարվում է նախագծողի մրցույթ, ապա՝ շինարարի։ Ընտրվում են նախագծողն ու շինարարը, նրանց հետ կնքվում են պայմանագրեր։ Զուգահեռ ընտրվում է նաև տեխնիկական հսկողություն իրականացնող ընկերություն։ Ողջ գործընթացը վերահսկվում է պետական մարմինների կողմից։ Ճանապարհի նորոգման տարբեր փուլերում իրականացվում են լաբորատոր փորձարկումներ, ստուգումներ։ Հենց այդ ժամանակ պետք է պարզվեն շինարարության մեջ օգտագործված նյութերի՝ ասֆալտի, խճաքարի, բնահողի ու ճանապարհի հիմքի որակը և համապատասխանությունը նախագծային պահանջներին։ Տրամաբանորեն ու սկզբունքորեն լաբորատորիան պետք է կապ չունենա շինարարի հետ, բայց օրենսդրական արգելք էլ սահմանված չէ (անկախությունը սկզբունք է): Օրենքի բացի պատճառով շինարարներից ոմանք իրենց հետ փոխկապակցված ընկերություններին են պատվիրում լաբորատոր ստուգումները։

«Հետքը» պարզել է, որ նախ լաբորատոր ստուգումն իրականացվում է կապալառուի (շինարարի) պատվերով, իսկ լաբորատոր ստուգում իրականացնող ընկերությունները որոշ դեպքերում փոխկապակցված են հենց այդ շինարարական ընկերությունների հետ։ Ավելին, կան նաև լաբորատորիաներ, որոնք հավատարմագրված չեն (հավատարմագրումը նշանակում է, որ տվյալ լաբորատորիան համապատասխանում է ներդաշնակեցված ստանդարտներով սահմանված պահանջներին)։ Կառուցված բազմաթիվ ճանապարհների որակի եզրակացություն տվել են չհավատարմագրված լաբորատորիաները։ Մեր դիտարկած ճանապարհները, որոնք նորոգումից 1-2 տարի, երբեմն մի քանի ամիս անց քանդվել են, կառուցվել են վերը նշված սխեմայով։

Կառավարության 2015 թ․-ի 596-Ն որոշման 6-րդ կետը սահմանում է․ «․․․շինարարության որակի տեխնիկական հսկողությունը կարող են կատարել միայն համապատասխան գործունեություն իրականացնելու լիցենզիա ունեցող անձինք»։

Տեխնիկական հսկողություն իրականացնող կազմակերպություններն էլ պարտավոր են ստուգել շինարարությունում օգտագործված նյութերի լաբորատոր փորձարկումների արդյունքների գոյությունը։

Մանրամասները՝ սկզբնաղբյուրում։