Կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ․ հաճախ սկսվում է վերջույթներում մկանային թուլությամբ կամ խոսքի աղավաղումով

Կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզը գլխուղեղի և ողնուղեղի նյարդային բջիջներն ախտահարող հիվանդություն է, որն առաջացնում է մկանների հարաճուն թուլություն և դրանց վերահսկողության կորուստ, փոխանցում է Aysor.am-ը։

Այն հաճախ նաև անվանում են Լուի Գերինգի հիվանդություն (բեյսբոլիստ, ում մոտ ախտորոշվել է այս հիվանդությունը)։

ԿԱՍ-ն պատկանում է համանման ախտանիշներով հիվանդությունների մի խմբի, որը կոչվում է շարժիչ նեյրոնի հիվանդություն։ Որոշ դեպքերում այն կարող է ժառանգվել:

ԿԱՍ-ը հաճախ սկսվում է վերջույթներում մկանային թրթռոցով և թուլությամբ կամ խոսքի աղավաղումով: Ի վերջո հիվանդությունն ազդում է շարժման, խոսելու, սնվելու և շնչառության համար պատասխանատու մկանների վերահսկողության վրա: Մահացու ելքով այս հիվանդության որևէ բուժում գոյություն չունի, սակայն դեղերը կարող են օգնել ախտանիշների մեղմացմանը:

ԿԱՍ-ի հաճախականությունը կազմում է տարեկան 1-2 դեպք՝ 100 հազար բնակչի հաշվով: Հիվանդությունն ախտահարում է բոլոր տարիքի մարդկանց, ավելի հաճախ՝ տղամարդկանց, սակայն սովորաբար սկսվում է 60 տարեկանից:

ԿԱՍ-ի գանգատները և ախտանիշները խիստ տարբեր են՝ կախված նրանից, թե որ նյարդային բջիջներն (նեյրոններն) են ախտահարվել: Հիվանդությունն ավելի հաճախ ընթանում է հետևյալ ախտանիշների հարաճուն վատթարացմամբ՝

քայլելու կամ նորմալ առօրյա գործերն անելու դժվարություններ,

հաճախակի՝ սայթաքումներ և վայր ընկնելը,

ոտքերում, ոտնաթաթերում կամ սրունք-թաթային շրջանի թուլություն,

ձեռքերի թուլություն կամ նախկին ճարպկության կորուստ,

խոսքի աղավաղում (քթային երանգ) կամ կլման դժվարացում,

ձեռքերի, ուսագոտու և լեզվի մկանների կծկանքներ և թրթռում, ինչպես նաև ձգվածություն (սպաստիկություն) և հիպերռեֆլեքսիա,

ոչ տեղին լաց, ծիծաղ կամ հորանջոց,

կոգնիտիվ (ճանաչողական) և վարքաբանական փոփոխություններ:

ԿԱՍ-ը հաճախ սկսվում է ձեռքերից, ոտքերից կամ վերջույթներից, որից հետո տարածվում է դեպի մարմնի մյուս շրջաններ: Հիվանդության զարգացման և նյարդաբջիջների մահացմանը զուգահեռ մկանները դառնում են ավելի ու ավելի թույլ և հյուծված (ատրոֆիա): Հիվանդության ուշ շրջանում հարաճուն թուլությունը տարածվում է ծամիչ, կուլ տալու, խոսելու և շնչառական մկանների վրա:

ԿԱՍ-ն ընթանում է ուղեղի կեղևում, ուղեղացողունում (ուղեղաբուն) և ողնուղեղում կամային շարժումները կառավարող նեյրոնների դեգեներատիվ ախտահարմամբ և մահով:

ԿԱՍ-ի վերջնական պատճառը մինչ օրս մնում է չբացահայտված, թեև 5-10% դեպքերում ժառանգվում է ծնողներից:

ԿԱՍ-ի հաստատված ռիսկի գործոններից են՝

ժառանգականություն (5-10% դեպքերում՝ ընտանեկան ԿԱՍ, որոնց երեխաներն ունեն նույն հիվանդությունը ժառանգելու 50/50 շանս),

տարիք (ավելի հաճախ հանդիպում է 40-60 տարիքային խմբում),

սեռ (մինչև 65 տարեկանը քիչ ավելի տարածված է տղամարդկանց շրջանում),

գենետիկա։

ԿԱՍ-ի դրսևորմանը նպաստող միջավայրային գործոններից են՝

ծխախոտի օգտագործում,

թույների ազդեցություն (կապար և այլն):