Ընտրություններ, գագաթաժողովներ եւ բանակցություններ. 2023 թվականի հիմնական քաղաքական իրադարձությունների ակնարկը

2023 թվականին սպասվում են մի շարք նշանակալից քաղաքական իրադարձություններ, որոնք կարող են ազդել միջազգային հարաբերությունների վրա։ Այն մասին, թե ինչ իրադարձությունների է պետք հետեւել 2023 թվականին:

Հունվարի 13-ից 14-ը Չեխիայում տեղի կունենա նախագահական ընտրությունների առաջին փուլը։ Չեխիայի ավելի քան 15 քաղաքացիներ, ովքեր սկսել են նախընտրական արշավը, մտադիր են պայքարել պետության ղեկավարի աթոռի համար։ Հաջողության լավագույն հնարավորությունը, ըստ տեղի քաղաքական վերլուծաբանների, ունի երկրի ազգային զինված ուժերի հայտնի գեներալ Պիտեր Պավելը, ով բարձր պաշտոններ է զբաղեցրել նաեւ ՆԱՏՕ-ի հրամանատարական կառույցում։ Միլոշ Զեմանը այժմ երկրի նախագահն է, նրա պաշտոնավարման ժամկետը լրանում է 2023 թվականի մարտի 8-ին։ Սա նրա երկրորդ ժամկետն է։ Նա, ըստ սահմանադրության, այլեւս չի կարող վերընտրվել։

Հունվարի 15-ից ապրիլի 15-ը Բուենոս Այրեսում կանցկացվի World Expo 2023 (Expo 2023) ցուցահանդեսը՝ «Գիտությունը, նորարարությունը, արվեստը եւ ստեղծագործությունը հանուն մարդու զարգացման. Ստեղծագործական արդյունաբերությունը թվային էվոլյուցիայում» թեմայով:

Փետրվարի 5-ին Կիպրոսում նախագահական ընտրություններ են։ Կիպրոսի Հանրապետության ներկայիս նախագահ Նիկոս Անաստասիադիսը կարող է կրկին առաջադրվել նախագահի պաշտոնի համար, սակայն նա ասել է, որ մտադիր է հեռանալ քաղաքականությունից իր ընթացիկ՝ երկրորդ հնգամյա նախագահական ժամկետի ավարտից հետո:

Փետրվարի 24-ին լրանում է հատուկ գործողության մեկնարկի մեկ տարին։ Ռուսաստանը հատուկ գործողություն է սկսել Ուկրաինայում 2022 թվականին՝ երկիրը ապառազմականացնելու եւ ապազգայնացնելու նպատակով։ Ռուսաստանի Դաշնության պաշտոնյաները բազմիցս հայտարարել են, որ հատուկ գործողությունը կտեւի մինչեւ իր հիմնական նպատակների լիարժեք իրականացումը։

Մարտի 5-ին Էստոնիայում տեղի կունենան խորհրդարանական ընտրություններ։ Էստոնիայի խորհրդարանի 101 անդամները, ընտրվում են համամասնական ընտրակարգով, տասներկու բազմանդամ ընտրատարածքներում։ Տեղերը բաշխվում են փոփոխված D'Hondt մեթոդով: Կուսակցությունները պետք է անցնեն 5%-ի համապետական ​​շեմը, սակայն եթե առանձին թեկնածուի համար տրված ձայների թիվը մեծ է կամ հավասար է պարզ քվոտային։

Ռուսաստանի Դաշնությունում նախագահական ընտրություններին մեկ տարի կմնա: Ընտրությունները տեղի կունենան 2024 թվականի մարտի 17-ին։ Կրեմլն արդեն սկսել է նախապատրաստվել դրանց։ Պուտինի առաջադրումը նոր ժամկետի համար համարվում է ելակետային սցենար։ Միաժամանակ նախագահը նշել է, որ դեռեւս չի որոշել՝ արդյո՞ք առաջադրվելու է թե ոչ, սակայն այդ իրավունքը «արդեն կայունացնում է իրավիճակը»։

2023 թվականի մարտի 29-ից 30-ը Միացյալ Նահանգները կհյուրընկալի հանուն ժողովրդավարության երկրորդ գագաթաժողովը։ «Մենք պաշտպանելու ենք մեր աշխարհի տեսլականը, որը հիմնված է ժողովրդավարական արժեքների վրա. թափանցիկ, պատասխանատու եւ հաշվետու կառավարում, օրենքի գերակայություն եւ մարդու իրավունքների նկատմամբ հարգանք։ Պատմության այս բեկումնային պահին Միացյալ Նահանգները մեր գործընկերների եւ դաշնակիցների հետ միասին հավատարիմ է աշխարհը բոլորի համար ավելի խաղաղ եւ բարգավաճ դարձնելուն»,- ասվում է ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի կայքում։

Ապրիլի 2-ին Ֆինլանդիայում կարող են խորհրդարանական ընտրություններ անցկացվել, եթե խորհրդարանը ժամկետից շուտ ցրվի։ Նախկին վարչապետ Անտի Ռինեն հրաժարական է տվել Ֆինլանդիայի փոստային ծառայության հետ կապված սկանդալի պատճառով։ Ֆինլանդիայի խորհրդարանի (Eduskunta) 200 անդամներն ընտրվում են բաց ցուցակով, համամասնական ընտրակարգով, 13 բազմանդամ ընտրատարածքներում, մանդատները բաշխվում են D'Hondt մեթոդով: Ընտրված ներկայացուցիչների թիվը համաչափ է շրջանի բնակչության թվին՝ ըստ վեց ամիս առաջ հաստատված տվյալների։

Ապրիլին Չեռնոգորիայում նախագահական ընտրություններ կանցկացվեն։ Նախորդ նախագահական ընտրություններում՝ 2018 թվականին, հաղթել է Սոցիալիստների դեմոկրատական ​​կուսակցության առաջնորդ Միլո Ջուկանովիչը՝ առաջին փուլում հավաքելով ձայների 53,90 տոկոսը։ Պետական ​​ընտրական հանձնաժողովում իրենց թեկնածությունն առաջադրելու համար հնարավոր թեկնածուներին անհրաժեշտ է հավաքել 7993 ստորագրություն։ Նոր նախագահն ընտրվում է հինգ տարին մեկ եւ կարող է պաշտոնավարել միայն երկու ժամկետով:

Հունիսի 18-ին Թուրքիայում տեղի կունենան խորհրդարանական եւ նախագահական ընտրություններ։ Երկրի ներկայիս նախագահ Էրդողանը պաշտոնավարում է 2014 թվականից, 2018 թվականին նա հաղթել է արտահերթ ընտրություններում այն ​​բանից հետո, երբ երկիրը անցել է նախագահական կառավարման։

Սան Ֆրանցիսկոյում հունիսի 26-29-ը տեղի կունենա AI-ի գագաթաժողովը։ Ոլորտի ղեկավարները հանդես կգան շնորհանդեսներով, ինչպես նաեւ տեխնիկական սեանսներով եւ գործնական դասընթացներով:

Հունաստանում հուլիսին կանցկացվեն օրենսդրական ընտրություններ: Հունաստանի խորհրդարանի բոլոր 300 տեղերը կվիճարկվեն։ Ընտրությունները ենթարկվելու են ընտրողների ավտոմատ գրանցմամբ պարտադիր քվեարկության։ Այնուամենայնիվ, օրենքով սահմանված տույժերից եւ պատժամիջոցներից որեւէ մեկը երբեւէ չի կիրառվել:

Ռուսաստան-Աֆրիկա երկրորդ գագաթաժողովը տեղի կունենա հուլիսին։ Այն կներկայացնի մարդասիրական լայնածավալ ծրագիր՝ գիտության, կրթության, մշակույթի, ԶԼՄ-ների դերի եւ սպորտի վերաբերյալ։

Սեպտեմբերի 10-ին Ռուսաստանում կանցկացվի միասնական քվեարկության օր։ Քաղաքացիները կընտրեն 20 սուբյեկտների ղեկավարներին, մեկ այլ սուբյեկտի ընտրությունները կանցկացվեն խորհրդարանում՝ քվեարկության միջոցով։ Այս օրը նաեւ 16 մարզերում կանցկացվեն պետական ​​իշխանության օրենսդիր մարմինների պատգամավորների ընտրություններ։

Սեպտեմբերի 19-ից 20-ը Գլխավոր ասամբլեայի հովանու ներքո կանցկացվի Կայուն զարգացման բարձր մակարդակի քաղաքական ֆորումը։ Պետությունների եւ կառավարությունների ղեկավարները կհավաքվեն ՄԱԿ-ի Նյու Յորքի կենտրոնակայանում՝ քննարկելու եւ վերանայելու առաջընթացը 2030 թվականի Կայուն զարգացման օրակարգի եւ 17 Կայուն զարգացման նպատակների իրականացման ուղղությամբ:

Նյու Յորքում սեպտեմբերին տեղի կունենա ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի բարձր մակարդակի շաբաթը:

Ռուսաստանի Դաշնությանը նոր տարածքների միացման տարեդարձն է: Հոկտեմբերի 5-ին ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ստորագրել է Դոնեցկի եւ Լուգանսկի Ժողովրդական Հանրապետությունների, ինչպես նաեւ Զապորոժիեի եւ Խերսոնի շրջանները Ռուսաստանի կազմում ընդունելու մասին պայմանագրերը վավերացնելու մասին օրենքները։ Այսպիսով, Ռուսաստանի բնակչությունն ավելացել է՝ հասնելով 152 միլիոն մարդու։ Դոնեցկի եւ Լուգանսկի ժողովրդական հանրապետություններում ռուսերենը պետական ​​լեզու կլինի։ Զապորոժիեի եւ Խերսոնի շրջանների ընդունման օրինագծերում լեզվական կարգավիճակը չի նշվում։ Ռուսական ռուբլին դարձել է դրամական միավոր նոր սուբյեկտների տարածքներում։

Մինչեւ հոկտեմբերի 8-ը Լյուքսեմբուրգում պետք է անցկացվեն խորհրդարանական ընտրություններ։ Ընդհանուր առմամբ, Լյուքսեմբուրգի խորհրդարանը՝ Պատգամավորների պալատը, ունի 60 տեղ։ Մեծամասնությունը ստանալու համար անհրաժեշտ է 31 մանդատ։ Ընտրողները կարող են քվեարկել կուսակցական ցուցակի օգտին կամ մի քանի ձայն տալ այնքան թեկնածուների օգտին, որքան տեղեր կան: Նստատեղերի բաշխումը հաշվարկվում է Հագենբախ-Բիշոֆի քվոտայի համաձայն:

Մինչեւ հոկտեմբերի 12-ը Պակիստանում կանցկացվեն համընդհանուր ընտրություններ։ Ազգային ժողովի 336 անդամները ընտրվել են վաղաժամկետ քվեարկությամբ միամանդատ ընտրատարածքներում եւ 60 տեղ վերապահված է կանանց համար, որոնք ընտրվում են համամասնական ընտրակարգով՝ յուրաքանչյուր մարզում յուրաքանչյուր կուսակցության նվաճած ընդհանուր մանդատների քանակով: Եվս տասը մանդատ վերապահված է ոչ մուսուլմաններին, որոնք ընտրվում են համամասնական ընտրակարգով` յուրաքանչյուր կուսակցության ստացած մանդատների ընդհանուր թվի հիման վրա:

Հոկտեմբերին Շվեյցարիայում տեղի կունենան դաշնային ընտրություններ։ Ընդհանուր առմամբ, Շվեյցարիայի խորհրդարանը՝ Ազգային խորհուրդը ունի 200 մանդատ։ Մեծամասնության համար անհրաժեշտ է 101 մանդատ։

Հոկտեմբերի 29-ին Ուկրաինայում խորհրդարանական ընտրություններ են։ Երկիրն ունի համամասնական ընտրակարգ՝ բաց կուսակցական ցուցակներով։ Ընտրություններում քաղաքացիները կարող են քվեարկել ոչ միայն կուսակցության, այլեւ կուսակցության ցուցակի հստակ թեկնածուի օգտին։ Ավելի քան 200 միամանդատ ընտրատարածք ունեցող համակարգի փոխարեն, որը կիրառվել է 2019 թվականի խորհրդարանական ընտրություններում, երկրում կստեղծվի 27 ընտրատարածք, որոնք հիմնականում համընկնում են Ուկրաինայի շրջանների սահմանների հետ։

Հոկտեմբերի 29-ին Արգենտինայում կանցկացվեն համընդհանուր ընտրություններ։ Քաղաքացիները կընտրեն նախագահ, ազգային կոնգրեսի անդամներ, գավառների մեծ մասի նահանգապետեր։ Գործող նախագահ Ալբերտո Ֆերնանդեսը հավակնում է երկրորդ ժամկետով վերընտրվելուն:

Նոյեմբերին Լեհաստանում խորհրդարանական ընտրություններ կանցկացվեն։ Երկիրն ունի երկպալատ խորհրդարան։ Ստորին պալատը՝ Սեյմը, ունի 406 տեղ։ Վերին պալատը՝ Սենատը, ունի 100 տեղ։ Սեյմի ընտրությունների գործընթացն իրականացվում է կուսակցական ցուցակով համամասնական ընտրակարգով Դ'Հոնդի մեթոդով բազմանդամ ընտրատարածքներում՝ առանձին կուսակցությունների համար 5% եւ կոալիցիաների համար 8% շեմով: Ընտրությունների օրը կնշանակի Լեհաստանի նախագահը։