ԻԻՀ եւ ՌԴ երբեւէ ամենասերտ կապերն են հաստատում. WSJ

Իրանն ու Ռուսաստանը ավելի սերտ հարաբերություններ են հաստատում, քան երբեւէ, քանի որ միջազգային մեկուսացումը ԱՄՆ-ի երկու հակառակորդներին մղում է առեւտրի եւ ռազմական ոլորտներում ավելի մեծ համագործակցության, ինչը անհանգստացնում է Վաշինգտոնին, գրում է The Wall Street Journal-ը:

Հուլիսին Իրանը դարձել է ռուսական ցորենի ամենամեծ գնորդն աշխարհում։ Այս ամիս Ռուսաստանը տիեզերք է արձակել իրանական արբանյակը, ինչը հազվագյուտ հաջողություն է Թեհրանի տիեզերական ծրագրի համար: Իսկ անցյալ շաբաթ իրանցի զինվորականները համատեղ զորավարժություններ են անցկացրել ռուսական ուժերի հետ՝ Ուկրաինայի պատերազմում Մոսկվայի կողմից իրանական ԱԹՍ-ների օգտագործման մասին ԱՄՆ զգուշացման ֆոնին:

«Ակտիվության տարափը ցույց է տալիս, թե ինչպես է ուկրաինական պատերազմն արագացրել Ռուսաստանի Դաշնության եւ Իրանի Իսլամական Հանրապետության մերձեցնելու ջանքերը: Երկրները հաճախ խոսում էին ավելի սերտ հարաբերությունների մասին, սակայն առանց մեծ արդյունքների: Այս երկու պետությունները դեմ են ԱՄՆ-ի գլխավորած աշխարհակարգին, եւ երկուսն էլ տուժում են ԱՄՆ-ի խիստ պատժամիջոցներից: Սակայն մինչ այս նրանց հարաբերությունները բարդանում էին Սիրիայում հակադիր օրակարգերի, արտաքին միջամտության վերաբերյալ Իրանի պատմական կասկածների ևեւ Կենտրոնական Ասիայում ու Կովկասում գերիշխող տերության ՌԴ պատմական դերի պատճառով:

Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ ավելի սերտ համագործակցությունը կօգնի երկու երկրներին՝ մեղմել արեւմտյան պատժամիջոցների հետեւանքները՝ գտնելով նոր շուկաներ իրենց արտադրանքի համար եւ ուժեղացնելով ռազմական համագործակցությունը, որը կարող է օգնել Մոսկվային ուկրաինական պատերազմում, իսկ Թեհրանին՝ Մերձավոր Արեւելքում տարածաշրջանային գործունեության հարցում: ԱՄՆ ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյք Սալիվանը վերջերս ռուս-իրանական կապերի աճը որակել էր որպես «խորը սպառնալիք»:

Կապերի աճի մասին վկայում է Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հուլիսին Թեհրան կատարած այցը, որը նրա երկրորդ արտասահմանյան այցն էր՝ փետրվարի 24-ին Ուկրաինա ներխուժելու հրամանից հետո: Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռաիսին հունվարին այցելել էր Մոսկվա, եւ երկու պետությունները խոստացել էին ընդլայնել տնտեսական եւ ռազմական համագործակցությունը:

Ընդհանուր առմամբ, այս տարի Ռուսաստանի եւ Իրանի միջեւ երկկողմ առեւտուրն աճել է 10 տոկոսով։ 2021 թվականին, ըստ ՌԴ տվյալների, երկու երկրների միջեւ առեւտուրն աճել է 80 տոկոսով՝ հասնելով 4 միլիարդ դոլարի։

Բացի պարենային եւ ռազմական համագործակցությունից, որոշ դիտորդներ ասում են, որ հարաբերությունները դեռ երկար ճանապարհ ունեն անցնելու: Չինաստանը, ըստ Պեկինի մաքսային վիճակագրության, անցյալ տարի Թեհրանին վաճառել է 14,8 միլիարդ դոլարի ոչ նավթային ապրանքներ եւ ծառայություններ, եւ երկու պետությունները կնքել են 25 տարվա առեւտրային գործարք, որի արժեքը 400 միլիարդ դոլար է: Չինաստանը նաեւ ռուսական նավթի հիմնական սպառողն է, որից հրաժարվում է արեւմտյան աշխարհի մեծ մասը։

Exchange and Bazaar հիմնադրամի՝ տնտեսական դիվանագիտության վերլուծական կենտրոնի գործադիր տնօրեն Էսֆանդիյար Բաթմանղելիջը նշում է, որ միջուկային համաձայնագրի վերսկսումը, որին Վաշինգտոնն ու Թեհրանը կարծես թե հասնում են, կարող է խթանել ռուսական ներդրումներն Իրանում:

Այս օրերին Թեհրանի խանութներում եւ հյուրանոցներում ռուսերենը հաճախ է հնչում, քանի որ Իրանը բաց է ռուս ճանապարհորդների համար, ովքեր չեն կարող այցելել Արեւմուտքի զգալլի շրջաններ:

Թեհրանի պետական ​​National Iranian Oil Co. ընկերությունը համաձայնագիր է ստորագրել ռուսական էներգետիկ հսկա «Գազպրոմ» ՓԲԸ-ի հետ՝ իրանական գազի արդյունաբերության մեջ 40 միլիարդ դոլարի ներդումների մասին:

«Երկու երկրներն էլ առեւտրային գործընկերների խիստ կարիք ունեն, նույնիսկ եթե նրանք միմյանց օգնելու սահմանափակ հնարավորություններ ունեն: Արժույթի միջազգային հիմնադրամը կանխատեսում է, որ այս տարի Ռուսաստանի համախառն ներքին արդյունքը կնվազի 6 տոկոսով, իսկ Իրանի ՀՆԱ-ն կաճի՝ 3-ով, սակայն երկիրը պայքարում է 50 տոկոս գնաճի եւ արժույթի դեմ, որն այս տարի ԱՄՆ դոլարի նկատմամբ հասել է պատմական նվազագույնին:

Իրանն Ռուսաստանին արեւմտյան պատժամիջոցները շրջանցելու փորձ է առաջարկում, եւ Մոսկվան, ըստ երեւույթին, պարենի պակասի մտավախության պայմաններում ձեռնտու է Իրանին գյուղատնտեսական ապրանքների արտահանման հարցում:

Հուլիսին Իրանն առաջ է անցել Եգիպտոսից եւ Թուրքիայից՝ որպես Ռուսաստանի ամենամեծ ցորեն գնորդը, ինչը տնտեսական կապերի ամրացման ամենակարեւոր նշաններից է: Գնումը երկու անգամ ավելի շատ է, քան վերոնշյալ երկու երկրներինը միասին եւ կազմում է 360 հազար տոննա:

Առեւտրի փորձագետներն ասում են, որ Իրանն ու Ռուսաստանը պայքարում են բանկեր գտնելու համար, որոնք կարող են սպասարկել իրենց ապրանքային գործարքները: Նրանց ծաղկող առեւտուրը հարմար համագործակցություն է, քանի որ եվրոպացի առեւտրականները խուսափում են ռուսական հացահատիկի եւ այլ ապրանքների մատակարարման նոր պայմանագրերից:

Իրանի եւ Ռուսաստանի միջեւ ռազմական համագործակցության ամրապնդումը անհանգստացրել է ԱՄՆ պաշտոնյաներին։

Թեհրանը հերքում է ուկրաինական պատերազմում Ռուսաստանին օգնելու ծրագրերը։ Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի ռազմաօդային ուժերի բարձրագույն սպա, բրիգադի գեներալ Ալի Բալալին անցյալ շաբաթ ասել է, որ անօդաչու թռչող սարքի զորավարժություններն ուղղված են համաշխարհային ահաբեկչության դեմ պայքարին։ Ռազմական անօդաչու թռչող սարքերի մրցույթը, որին ընդգրկված են նաեւ Ռուսաստանի դաշնակիցներ Հայաստանն ու Բելառուսը, առաջին անգամ մեկնարկել է 2015 թվականին, սակայն սովորաբար անցկացվում է նախկին Խորհրդային Միությունում, այլ ոչ Իրանում: