Թուրքիան առավել խոցելի է իրացվելիության համաշխարհային պայմանների վատթարացման հանդեպ. S&P Global

Թուրքիան, առավել խոցելի է իրացվելիության համաշխարհային պայմանների վատթարացման հանդեպ, ասվում է զարգացող շուկաների բանկերի վերաբերյալ S&P Global միջազգային վարկանշային գործակալության զեկույցում:

Թուրքիայի բանկերը, ըստ երեւույթին, տիրապետում են բավականաչափ արտարժույթի՝ ցանկացած խոշոր ֆինանսական սթրեսը հաղթահարելու համար, սակայն այդ գումարի զգալի մասը պահվում է կենտրոնական բանկում կամ կառավարությունում, ինչը կարող է նվազեցնել դրա օգտագործման հնարավորությունը վատագույն դեպքում, ասվում է S&P Global-ի «Զարգացող շուկաների որ բանկային համակարգերն են առավել ենթարկված արտաքին ֆինանսավորման սթրեսին եւ ինչու» զեկույցում:

S&P-ն հայտնել է, որ թուրքական բանկերի «լայն լիկվիդային ակտիվները» արտարժույթով մարտի վերջին կազմել են մոտ 154,8 միլիարդ դոլար, այդ թվում՝ 49,9 միլիարդ դոլարը պարտադիր պահուստներ են, սակայն այդ արտաքին ակտիվներից 75,9 միլիարդ դոլարը դրվել է կենտրոնական բանկում:

Թուրքիայի կենտրոնական բանկը 2018 թվականի արժութային ճգնաժամից հետո լիրայի պաշտպանության համար ծախսել է իր պահուստներից ավելի քան 150 միլիարդ դոլար։ Արտակարգ միջոցառումները, որոնք առաջացել են տնտեսական քաղաքականության նկատմամբ ներդրողների վստահության անկմամբ, ստիպել են բանկին արտարժութային փոխանակումներ կատարել պետական բանկերի հետ, ինչը նշանակում է, որ նրա զուտ արտարժույթի պահուստները խորապես բացասական են եղել: Անցյալ տարի լիրան կորցրել է իր արժեքի 44 տոկոսը դոլարի նկատմամբ, իսկ 2022-ին նվազել է ավելի քան 20 տոկոսով այն բանից հետո, երբ կառավարությունը կենտրոնական բանկին հանձնարարել է նվազեցնել տոկոսադրույքները՝ չնայած աճող ինֆլյացիային:

S&P-ը նշել է, որ Թուրքիայի կենտրոնական բանկը այս տարի օրենք է ընդունել, որով արտահանողներիցեւ սպասարկող ընկերություններից պահանջվում է իրենց արտարժույթից ստացված եկամուտների 40 տոկոսը վերածել տեղական արժույթի՝ պահուստների էրոզիան զսպելու համար:

S&P-ն հայտարարել է, որ համաշխարհային իրացվելիությունը կնվազի խոշոր կենտրոնական բանկերի կողմից դրամական միջոցների խստացման պատճառով, ինչը կբարձրացնի թուրքական բանկերի վերաֆինանսավորման ռիսկերը: Թուրքիայի վրա ազդեցությունը կարող է դրսեւորվել բանկային համակարգի արտաքին պարտքի երկարաձգման տեմպերի նվազմամբ, ասվում է զեկույցում։

«Այս ռիսկերը խորանում են տեղական շատ բարձր ինֆլյացիայի, անկանխատեսելի դրամավարկային քաղաքականության եւ ապրանքների ներմուծման, զբոսաշրջության ոլորտի եւ ներդրողների տրամադրության վրա ռուս-ուկրաինական հակամարտության հնարավոր բացասական ազդեցության պատճառով»,- ասվում է վարկանշային գործակալության հայտարարության մեջ:

Մայիսին Թուրքիայում ինֆլյացիան տարեկան կտրվածքով արագացել է մինչեւ 73,5 տոկոս, ինչը ամենաբարձրն է զարգացող շուկաների եւ արդյունաբերական զարգացած երկրների միջեւ:

Չորեքշաբթի օրը Թուրքիայի գործարարների եւ արդյունաբերողների ասոցիացիայի (TÜSİAD) ներկայացուցիչները կոչ են արել կառավարությանը վերադառնալ ավանդական տնտեսական քաղաքականությանը եւ լսել փորձագետների կարծիքը՝ ինֆլյացիան դանդաղեցնելու եւ լիրայի փոխարժեքը կայունացնելու համար։

Լավագույն սցենարի դեպքում S&P-ն հայտարարել է, որ չի ակնկալում 2022 թվականին թուրքական բանկերի մուտքը դեպի սինդիկացված կամ այլ խոշոր երկկողմ ֆինանսավորման գծեր: Սակայն թուրքական բանկերը մնում են խիստ խոցելի շուկայական բացասական տրամադրությունների եւ ռիսկերի հանդեպ՝ մարտի վերջին նրանց նվազման, բայց դեռեւս բարձր արտաքին պարտքի պատճառով, որը կազմում է շուրջ 143 միլիարդ դոլար, նշել է S&P-ն:

Ավանդների դոլարայնացումը եւ, ի վերջո, ավանդների դուրսբերումը, եթե բնակիչները սկսեն կորցնել վստահությունը համակարգի նկատմամբ, ռիսկ է, ասել է S&P-ն: Արտարժութային ավանդները կազմում են համակարգի ընդհանուր ավանդների 58 տոկոսը՝ 2017 թվականի 44 տոկոսի դիմաց, ասվում է զեկույցում։