Գազի ջերմաստիճանի անոմալ տատանումներ` Նեպտունի մթնոլորտում

Մոլորակագետները պարզել են, որ վերջին 20 տարիների ընթացքում Նեպտունի վերին մթնոլորտի ջերմաստիճանը կտրուկ նվազել է, ինչը վկայում է մոլորակի վրա չափազանց բարդ և դեռևս չուսումնասիրված եղանակային գործընթացների առկայության մասին: Այս մասին երկուշաբթի օրը հայտնել է Եվրոպական հարավային աստղադիտարանի (ESO) մամուլի ծառայությունը։

«Նեպտունի կլիմայի այս փոփոխությունները մեզ համար անակնկալ էին: Մենք ակնկալում էինք, որ ջերմաստիճանը աստիճանաբար կբարձրանա, այլ ոչ թե կնվազի, քանի որ մենք սկսեցինք դիտարկել Նեպտունը այն պահին, երբ ամառը սկսեց գալ նրա հարավային կիսագնդում», – ասել է Լեսթերի (Մեծ Բրիտանիա) համալսարանի գիտաշխատող Մայքլ Ռոմանը, ում խոսքերը մեջբերում է ESO-ի մամուլի ծառայությունը։

Ռոմանը և նրա գործընկերները հայտնաբերել են անոմալ եղանակային երևույթներ Նեպտունի վերին մթնոլորտում դիտումների ընթացքում, որոնք աստղագետներն անցկացրել են 2003-2020 թվականներին՝ օգտագործելով ամենամեծ ցամաքային աստղադիտակները, ինչպես նաև Spitzer ինֆրակարմիր ուղեծրային աստղադիտարանը:

Նեպտունի կլիմայական անոմալիաները

Չափումների ընթացքում գիտնականները հետևել են ածխաջրածինների և ջրածնի սուլֆիդի որոշ տեսակների մոլեկուլների շարժմանը Նեպտունի մթնոլորտի վերին և միջին շերտերում: Սա թույլ տվեց մոլորակագետներին քարտեզագրել արեգակնային համակարգի ամենացուրտ գազային հսկայի քամիները, ինչպես նաև չափել նրա վերին շերտերի ջերմաստիճանը:

Այս չափումները միանգամից մի քանի անսպասելի բացահայտումներ են բերել, որոնք համահունչ չեն Նեպտունի կլիմայական գոյություն ունեցող մոդելներին։ Մասնավորապես, գիտնականները պարզել են, որ գազային հսկայի հարավային կիսագնդում մթնոլորտի վերին ջերմաստիճանի միջին ջերմաստիճանը չի բարձրացել ամառվա սկզբին, այլ 2003-2018 թվականներին նվազել է մոտ ութ աստիճանով՝ ըստ Ցելսիուսի: Ի հակադրություն, գազի ավելի խորը շերտերի ջերմաստիճանները գրեթե չեն փոխվել նույն ժամանակահատվածում:

Մոլորակագետները նաև պարզել են, որ Նեպտունի հարավային բևեռում ջերմաստիճանը սկսել է արագորեն աճել 2018 թվականին՝ 2020 թվականի վերջին ջերմաստիճանը հասցնելով մոտ 11 աստիճան Ցելսիուսի նախկին արժեքներից: Մոլորակի հարավային կիսագնդի մյուս շրջաններում ջերմաստիճանը գրեթե անփոփոխ է մնացել։

Առայժմ աստղագետները չեն կարող ասել, թե կոնկրետ ինչն է հանգեցրել Նեպտունի կլիմայի այս անոմալ փոփոխությունների, քանի որ այս գործընթացները չեն տեղավորվում Արեգակնային համակարգի ամենահեռավոր գազային հսկայի եղանակների փոփոխության ներկա պատկերացումների մեջ: Հետագա դիտարկումները, ինչպես նաև տեսաբանների հաշվարկները, ինչպես հուսով են Ռոմանը և նրա գործընկերները, կօգնեն բացատրություններ գտնել իրենց հայտնաբերած անոմալիաների համար: