Էր Ռիադը ԱՄՆ-ից ռազմական օգնություն է ստանում, քանի որ Վաշինգտոնը փորձում է կարգավորել հարաբերությունները

Միացյալ Նահանգները վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում ավելացրել է Սաուդյան Արաբիային ռազմական աջակցությունը՝ թագավորության վրա հուսիների հրթիռային հարձակումներից հետո, ինչը վկայում է այն մասին, որ Վաշինգտոնը փորձում է կարգավորել իր լարված հարաբերությունները Պարսից ծոցում ավանդական դաշնակիցների հետ, հայտնում է Reuters-ը՝ վկայակոչելով արեւմտյան դիվանագետներին:

Հարաբերությունները բարելավելու ձգտումն էլ ավելի հրատապ է դարձել ուկրաինական ճգնաժամի պատճառով, որը հանգեցրել է Մոսկվայի դեմ տնտեսական պատժամիջոցների՝ Վաշինգտոնի, Եվրամիության եւ մյուսների կողմից: ԱՄՆ-ը եւ արեւմտյան այլ երկրներ աշխարհի խոշորագույն նավթ արտահանող Սաուդյան Արաբիային փորձում են համոզել ավելացնել նավթի արդյունահանումը ռուսական մատակարարումների հնարավոր կորուստները փոխհատուցելու համար:

Դեռեւս փետրվարի 24-ին ճգնաժամի սրվելուց առաջ ԱՄՆ պաշտոնյաները ճանապարհ էին հարթում դեպի Էր Ռիադ, քանի դեռ Ռուսաստանն իր զորքերը կուտակում էր սահմանին: Սաուդցիների սկզբնական արձագանքը սառն էր։

Մինչ այդ, նրանց ավանդաբար ուժեղ դաշինքը ծանր ժամանակներ էր ապրում՝ մասամբ Եմենի պատերազմում Սաուդյան Արաբիայի դերի եւ 2018թ․ Սաուդյան Արաբիայի գործակալների կողմից Ստամբուլում սաուդցի լրագրող Ջամալ Խաշոգջիի սպանության պատճառով:

2020թ․ պաշտոնը ստանձնելուց անմիջապես հետո Բայդենը հրաժարվեց Եմենում կոալիցիայի հարձակողական գործողություններին աջակցելուց, Սաուդյան Արաբիայի զենքի վաճառքի ստուգում նախաձեռնեց եւ հատուկ բանագնացին հանձնարարեց ճնշում գործադրել Էր Ռիադի վրա, որպեսզի նա վերացնի հուսիների վերահսկողության տակ գտնվող տարածքների շրջափակումը եւ հաշտություն կնքի շարժման հետ։ Բայդենը նաեւ հրաժարվեց ուղղակիորեն գործ ունենալ թագաժառանգ արքայազն Մուհամմեդ բեն Սալմանի հետ։

Այդ ժամանակվանից Պարսից ծոցի պետությունում մի շարք բարդ հանդիպումներ են եղել ԱՄՆ-ի եւ Սաուդյան Արաբիայի միջեւ, այդ թվում՝ անցյալ սեպտեմբերին ԱՄՆ ազգային անվտանգության հարցերով խորհրդական Ջեյք Սալիվանի եւ արքայազն Մուհամմեդի միջեւ: ԱՄՆ մեկ այլ բարձրաստիճան խորհրդական՝ Բրեթ Մաքգերքը, անցյալ շաբաթ Էր Ռիադում էր՝ նավթի մատակարարումների եւ Եմենի հարցերը քննարկելու համար:

Սակայն, բախվելով աշխարհաքաղաքական նոր իրողություններին, Վաշինգտոնը հավանություն տվեց Սաուդյան Արաբիային մինչեւ 650 մլն դոլար արժողությամբ հրթիռների եւ հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերի, այդ թվում՝ 280 «օդ-օդ» հրթիռների վաճառքին:

Հարցին ծանոթ երկու աղբյուր ասել են, որ Վաշինգտոնը վերջին երեք ամիսների ընթացքում թագավորություն է ուղարկել Patriot հրթիռներ եւ այլ սարքավորումներ:

ԱՄՆ Պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչն ասել է, որ ԱՄՆ-ը վերջին ամիսներին աշխատում է Սաուդյան Արաբիայի եւ նրա հարեւանների հետ, որպեսզի օգնի նրանց ամրապնդել իրենց պաշտպանությունը՝ արտասահմանյան ռազմական եւ ուղղակի առեւտրային վաճառքի միջոցով: «ԱՄՆ-ի աջակցությամբ Սաուդյան Արաբիան ներկայումս չեզոքացնում է այդ (հուսիների) օդային հարձակումների մոտավորապես 90 տոկոսը, բայց մենք պետք է ձգտենք 100 տոկոսի»,- ասել է ներկայացուցիչը։

Սաուդյան կառավարամետ մեկնաբանների կողմից սոցցանցերում հրապարակված չհաստատված կադրերը ցույց են տալիս, որ Patriot հրթիռների մարտկոցները կիրակի օրը ուղղված են Կարմիր ծովի Ջիդդա քաղաքին, երբ հուսիները հարվածներ էին հասցրել էներգետիկ օբյեկտներին, ինչը Սաուդյան ենթակառուցվածքի վրա լայնածավալ հարձակման մաս է կազմում:

Գրոհները, որոնք դատապարտել է Վաշինգտոնը, հանգեցրել են նավթավերամշակման գործարանի արտադրության ժամանակավոր դադարեցմանը եւ հրդեհի պատճառ են դարձել նավթամթերքների բաշխման տերմինալում: Երկուշաբթի օրը Սաուդյան Արաբիան միջազգային հանրությանը կոչ է արել ավելին անել էներգիայի մատակարարումները պահպանելու եւ հուսիների դեմ ամուր կանգնելու համար:

ԱՄՆ պաշտոնյաներն ընդգծում են Պարսից ծոցի երկրների ռազմական աջակցության պաշտպանական բնույթը, սակայն փորձագետներն ասում են, որ այն կարող է տարածվել հուսիների սպառազինության համակարգերի դեմ հարձակողական գործողությունների վրա:

«Պաշտպանական եւ հարձակողական գործողությունների տարբերակումը միշտ եղել է մի փոքր անորոշ եւ ավելի շատ իրենից իմաստաբանական խաղ է ներկայացրել»,- ասել է International Crisis Group-ից Պիտեր Սոլսբերին:

Պետքարտուղարության ներկայացուցիչն ասել է, որ ԱՄՆ-ը դադարեցրել է Եմենում կոալիցիայի հարձակումներին աջակցությունը, այդ թվում՝ դադարեցրել է երկու «օդ- ցամաք» զինամթերքի նախկինում ծրագրված մատակարարումները:

Սակայն իրավապաշտպանները մտավախություն ունեն, որ ԱՄՆ-ի վերականգնված աջակցությունը եւս մեկ անգամ խթան կհանդիսանա կոալիցիայի ավիահարվածների համար, հատկապես այն բանից հետո, երբ անցած հոկտեմբերին փակվեց ՄԱԿ-ի ռազմական հանցագործությունների գործակալությունը: