Bloomberg. Ուկրաինական ճգնաժամը ձեռնտու է Սաուդյան Արաբիային

Երբեք չպետք է թույլ տալ, որպեսզի ճգնաժամն անիմաստ կորի, եւ Սաուդյան Արաբիան դա չի անում: Թագավորությունը լարվածությունն Ուկրաինայի եւ Ռուսաստանի միջեւ օգտագործում է ոչ միայն էներգետիկ շուկաներում, այլեւ համաշխարհային քաղաքականության մեջ իր դիրքերը վերականգնելու համար, գրում է Bloomberg-ը։

Սաուդյան Արաբիայի թագավորական ընտանիքը չորս դժվարին տարիների միջով է անցել: 2018 թվականի հոկտեմբերին Ստամբուլում Washington Post-ի սյունակագիր Ջամալ Խաշագջիի սպանությունը մեծապես խաթարեց թագավորության հեղինակությունը։ Եմենում պատերազմը ձգձգվեց՝ վնաս հասցնելով նրա՝ որպես տարածաշրջանային հեգեմոնի համբավին։ 2020 թվականին Covid-ի համավարակի ժամանակ նավթի գները կտրուկ անկում ապրեցին՝ խաթարելով Սաուդյան Արաբիայի տնտեսությունը: Այնուհետեւ Ջո Բայդենը 2021 թվականի սկզբին Սպիտակ տուն եկավ նախագահական ընտրությունների քարոզարշավի ժամանակ թագավորությունը «վտարակի» վերածելու խոստմամբ։

Բայց հիմա սաուդցիները կրկին գործի մեջ են. Մոտ մեկ տարի է անցել այն բանից հետո, երբ Բայդենը փոխարինեց նրանց հավատարիմ դաշնակից Դոնալդ Թրամփին: Վերածնունդը շարունակվում է արդեն որոշ ժամանակ, սակայն Ուկրաինայի շուրջ ճգնաժամը եւ ռուսական էներգառեսուրսների խափանումների հետ կապված մտավախություններն արագացնում են այն: Միջազգային էներգետիկ գործակալության տվյալներով՝ Էր Ռիադը վերահսկում է հում նավթի արդյունահանման համաշխարհային հզորության 55 տոկոսը, որը կարճ ժամանակում կարող է գործարկվել՝ ցանկացած իրավիճակ մեղմելու համար։ Այն հզոր գործիք է նավթի գների աճով եւ գնաճով մտահոգված աշխարհում:

Քանի որ Brent տեսակի նավթի գինը մոտենում է բարելի դիմաց 100 դոլարին, իսկ Սաուդյան Արաբիայի արդյունահանումը մոտենում է տարեկան միջին ամենաբարձր մակարդակին, Էր Ռիադն ավելի շատ գումար է վաստակում, քան երբեւէ 2015 թվականի հունվարին թագավոր Սալմանի՝ իշխանությունը ստանձնելուց ի վեր: Դա ավելի քան կրկնակի անգամ շատ է 2020 թվականին աշխատած 145 միլիարդ դոլարից:

Բայդենը խուսափում էր սաուդցիներից, հատկապես՝ թագաժառանգ արքայազն Մուհամմեդ բին Սալմանից, ով զբաղվում է թագավորության առօրյա գործերի կառավարմամբ։ Երբ հոկտեմբերին եւ նոյեմբերին նավթի գները բարձրացան, Սպիտակ տունը փոխարենը որոշեց օգտագործել ԱՄՆ նավթի ռազմավարական պաշարը, այլ ոչ թե անձամբ ստիպել Բայդենին բանակցել սաուդցիների հետ՝ ավելի շատ նավթ ստանալու համար:

Իսկապես, Բայդենի՝ թագավոր Սալմանին ուղղված ուղիղ զանգերի միջեւ անցել է մոտ մեկ տարի։ Դեռեւս 2021 թվականի փետրվարին նրանք խոսում էին Ռիադի հետ Վաշինգտոնի անվտանգության հարաբերությունների «վերատրամաչափման» մասին, այդ թվում՝ հուսիներին ահաբեկչական կազմակերպություն ճանաչելու Թրամփի որոշման չեղարկման: Սակայն անցած շաբաթ, եթե Բայդենը նույնիսկ ընդհանրապես հիշատակել է մարդու իրավունքները, Սպիտակ տունն իր զեկույցում այս հարցը չի նշել։ Սակայն դրանում հղում կար կարուորությանը, որն ԱՄՆ-ը տալիս է «համաշխարհային էներգիայի մատակարարումների կայունությանը»:

Սաուդյան Արաբիան «վտարակի» վերածելու նախընտրական խոստումը մոռացության մատնվեց այն պահին, երբ նավթի գները բարձրացան մինչեւ 100 դոլար բարելի դիմաց։ ԱՄՆ-ում բենզինի մանրածախ գինն այժմ հասել է ութ տարվա ամենաբարձր մակարդակին՝ մոտ 3.50 դոլարի մեկ գալոնի դիմաց: Սպիտակ տան լեզվով ասած՝ Էր Ռիադն ընդամենը 12 ամսումնավթի շուկան կառավարելու հարցում «վտարակից» «գործընկեր» դարձավ:

Նավթը Սաուդյան Արաբիայի շահերի միակ ոլորտը չէ, որտեղ Վաշինգտոնի տոնայնությունը փոխվել է։ Մյուսը Եմենն է։ Վերջին շաբաթներին ամերիկացի դիվանագետներն ընդգծում էին, թե ինչպես է Էր Ռիադն աջակցել պատերազմին վերջ տալու ՄԱԿ-ի ջանքերին՝ միաժամանակ հուսիներին մեղադրելով նոր հարձակումների մեջ: «Հրադադարի շուրջ բանակցություններ վարելու եւ պատերազմը դադարեցնելու համար երկու կողմ է անհրաժեշտ, եւ հենց հիմա պատասխանատվությունը կրում են հուսիները»,- նշել է Մերձավոր Արեւելքի եւ Հյուսիսային Աֆրիկայի ազգային անվտանգության խորհրդի համակարգող Բրետ Մաքգյորքը: Բայդենը նույնիսկ առաջարկեց հուսիներին ներառել ահաբեկչական խմբավորումների շարքում՝ չեղյալ համարելով մեկ տարի առաջվա իր սեփական որոշումը:

Սակայն կա եւս մի ազդանշան, որը Բայդենը հրաժարվել է ուղարկել Սաուդյան Արաբիա. ուղիղ խոսել արքայազն Մուհամմեդի հետ: Մյուս առաջնորդները, ովքեր բացահայտ քննադատում էին Էր Ռիադին, արդեն արել են դա: Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը դեկտեմբերին անձամբ հանդիպեց արքայազնի հետ: Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը նրա հետ հեռախոսով խոսեց անցյալ տարվա վերջին։ Վաշինգտոնը պետք է համակերպվի իրականության հետ: Բայց դա ընդամենը ժամանակի հարց է` արքայազնը ոչ մի տեղ չի կորի: Նա 36 տարեկան է, նրա հայրը 86 տարեկան է։ Բացի այդ, չնայած կլիմայի փոփոխության դեմ գլոբալ պայքարին, նավթի պահանջարկը չի նվազում։ Սաուդյան Արաբիան եւ նրա իշխող դինաստիան ուժ կմնան առաջիկա տասնամյակների ընթացքում: