Էրդողանը ակնկալում է թուրքերի համբերությունը

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի կառավարությունը հույս ունի, որ թուրքերը կյանքի արժեքի կտրուկ աճին եւս մի քանի ամիս կդիմանան, նախքան գնաճը կսկսի նվազել եւ կսկսեն զբոսաշրջիկներ ժամանել, ինչը կօգնի տնտեսությանը հաղթահարել ձմռանը տեղի ունեցած արժութային ճգնաժամը, գրում Է Reuters-ը։

Այս ծրագիրը ռիսկային է, հաշվի առնելով այն, որ արդեն որոշ բողոքներ են առաջացել 50 տոկոսի նիշին մոտեցող տարեկան գնաճի դեմ, եւ շատ տնտեսագետներ ակնկալում են, որ գների եւ աշխատավարձի վրա ճնշումը կպահպանվի մեկ տարվա ընթացքում, գրում Է Reuters-ը։

Լիրան, որն անցյալ տարի ընկել է 44 տոկոսով, նույնպես պոտենցիալ խոցելի է ԱՄՆ-ի Դաշնային պահուստային համակարգի տոկոսադրույքի խստացման պատճառով։

Սակայն այս պահին Էրդողանին, ում տոկոսադրույքների նեոօրթոդոքսալ նվազմանն ուղղված ձգտումն ի սկզբանե հանգեցրել է անցյալ տարվա ճգնաժամին, հաջողվել է վերականգնել ավանդատուների եւ ներդրողների որոշակի վստահությունը պետության կողմից երաշխավորված ավանդների եւ թանկարժեք միջամտության շնորհիվ։

Դա կառավարությանը ժամանակ է տվել, որպեսզի թույլ տան վաճառքի հարկերի նվազեցմանը իջեցնել գները եւ թեթեւացնել սպառողների տառապանքները, մինչդեռ այն ձգտում է խթանել Թուրքիայի արտահանման ոլորտը ցածր վարկային դրույքաչափերով եւ պետական վարկատուներին ուղղված պլանավորված կապիտալի ներարկումներով։

Անկարան ակնկալում է, որ այդ քայլերը լիրայի նոր ձեռք բերված կայունության եւ հնարավոր բազային էֆեկտների համադրությամբ թույլ կտան տարեկան գնաճը գագաթնակետին հասցնել ապրիլին կամ մայիսին եւ տարեվերջին նվազեցնել մինչեւ 24 տոկոս, ինչը վերլուծաբանների կանխատեսումներից շատ ավելի ցածր է։

Խաղադրույքները բարձր են Թուրքիայի առաջնորդի համար, որը 2023 թվականի կեսերին ընտրությունների է մասնակցելու․ ըստ ընթացիկ հարցումների՝ նա կարող է պարտվել։

Վարկանիշային գործակալություններն ու վերլուծաբաններն ասում են, որ թեեւ այս պահին բյուջեն կարող է ֆինանսավորել նման միջոցները, ծախսերն ու գնաճը կարող են կտրուկ աճել, եթե լիրան կրկին հայտնվի ճնշման տակ։ Նրանց խոսքով՝ տոկոսադրույքների պարզ բարձրացումը գնաճի զսպման եւ արժույթի ամրապնդման լավագույն միջոցը կլիներ։

Իրական տոկոսադրույքները գտնվում են բացասական գոտում՝ 35 տոկոսի մակարդակում, իսկ պաշտոնական պահուստները ցածր են եւ խորապես վնասաբեր՝ հաշվի առնելով սվոփերը, ինչը Էրդողանի փորձը խոցելի է դարձնում նոր ճգնաժամի առջեւ։

«Կառավարությունը ներկայումս օգտագործում է պետական տարածք, որպեսզի հավասարակշռի տնտեսությունն այնքանով, որքանով դա հնարավոր է, բայց, իհարկե, դուք կարող եք քաշել այս լծակը միայն մինչեւ հիմա՝ հաշվի առնելով գնաճը եւ ... չափազանց բացասական իրական տոկոսադրույքները», - ասել է Nuveen-ի ներդրումային մենեջերի միջազգային պարտքի բաժնի ղեկավար Անուպամ Դամանին։

Էրդողանի առանցքային նպատակն է կրճատել ընթացիկ գործառնությունների հաշվի քրոնիկ ճեղքվածքը, որն անցյալ տարի կազմեց մոտ 15 միլիարդ դոլար, ինչը կհամալրի պաշտոնական պահուստները, հնարավոր է, օգնելով լիրային, եւ կան առաջին նշաններ, որ նա կարող է հասնել որոշակի հաջողության։

Անկարան կանխատեսում է, որ զբոսաշրջիկների ժամանումների քանակը կվերադառնա համավարակի շրջանի ցուցանիշներին, իսկ եկամուտները, ինչպես սպասվում է, կկազմեն շուրջ 34 մլրդ դոլար, ինչը կամրապնդի այն հատվածը, որին բաժին է ընկնում տնտեսության ավելի քան 10 տոկոսը։

Այնուամենայնիվ, ոչ մի անսովոր բան չկա նրանում, որ Թուրքիան ամռանը ընթացիկ գործառնությունների հաշվի ավելցուկ է արձանագրում, որպեսզի ձմռանը վերադառնա դեֆիցիտին, եւ արտահանման հրաշք կարող է պահանջվել այս մոդելը փոխելու համար։

Անցյալ տարի զեղչման տոկոսադրույքը մինչեւ 14 տոկոսի նիշը նվազեցնելուց հետո՝ դեկտեմբերին, լիրան անկում ապրեց՝ հասնելով ռեկորդային ցածր մակարդակի, իսկ գնաճը կտրուկ աճեց։ Սակայն այդ ժամանակից ի վեր արժեզրկումից պաշտպանված ավանդները եւ Կենտրոնական բանկի կողմից արտարժույթի վաճառքը հանգստացրել են շուկաները։

Պաշտոնական տվյալների համաձայն՝ տնային տնտեսություններն ու ընկերությունները շուրջ 350 մլրդ լիրա (25,5 մլրդ դոլար) են ներդրել պաշտպանված հաշիվներում, որոնց գրեթե կեսը փոխակերպվել է կայուն արժույթի։

Կենտրոնական բանկը սահմանել Է փոխարժեքը մի նեղ միջակայքում՝ մոտ 13.5 մեկ դոլարի համար այս տարի, որը հեռու է դեկտեմբերին տեղի ունեցած լիրայի վայրի տատանումներից։

Ըստ բանկիրների եւ տնտեսագետների գնահատականների՝ Կենտրոնական բանկը դեկտեմբերին 20 միլիարդ դոլար եւ հունվարին 3 միլիարդ դոլար է ծախսել լիրայի աջակցության համար, սակայն ֆինանսների նախարար Նուրեդդին Նեբաթին անցյալ շաբաթ հայտարարել է, որ շուկաներին միջամտելու անհրաժեշտություն այլեւս չկա։

Էրդողանը խոստացել է թուրքերին պաշտպանել տարեկան գների «ջախջախիչ» աճից, այդ թվում ՝ էլեկտրաէներգիայի (50 տոկոսով), սննդամթերքի (55 տոկոսով), եւ էներգակիրների (76 տոկոսով): Այս ամիս նվազեցվել է հիմնական սննդամթերքի ավելացված արժեքի հարկը, եւ սպասվում է լրացուցիչ օգնություն, հնարավոր է, բնակարանային հարցերի հետ կապված։