Ինչու է ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարը գալիս Հայաստան

Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասը դեկտեմբերի 22-ին երկօրյա այցով կժամանի Հայաստան։ Նա կհանդիպի երկրի բարձրագույն քաղաքական և ռազմական ղեկավարության հետ և կքննարկի դաշինքի պատասխանատվության գոտում տիրող իրավիճակը։

Ինչպես նկատում է Независимая Газета-ի հոդվածագիր Յուրի Ռոքսը, այցը, ի թիվս այլ բաների, ուշադրություն է գրավում նաև նրանով, որ Երևանը բարդ հարաբերություններ ունի կազմակերպության հետ։

«Արդեն որոշ ժամանակ է, ինչ Հայաստանը թերահավատորեն է վերաբերվում հենց ՀԱՊԿ-ին և այս դաշինքին անդամակցությանը։ Սա Ռուսաստանի և Բելառուսի կողմից Հայաստանի համար թշնամի Ադրբեջանին զենք վաճառելու արդյունքն էր։ Եվ եթե Հայաստանի իշխանությունները կարող էին հասարակության բացասական վերաբերմունքը չեզոքացնել ռուսական մատակարարումներով՝ ցուցադրելով Մոսկվայից ստացած ռազմական օգնությունը, ապա նրանք չեն կարողացել չեզոքացնել հասարակության նույն պահանջները Մինսկի նկատմամբ։

Ավելին, Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոն բազմակողմ ձևաչափով հանդիպումներից մեկում փորձել է անկյուն գցել Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին՝ խորհուրդ տալով Ռուսաստանին ավելի խստորեն հարցնել Ադրբեջանի հետ ռազմական գործընկերության վերաբերյալ և Բելառուսին չքննադատել՝ Բաքվին «մի քանի դժբախտ հրթիռային կայանք» վաճառելու համար:

Հայ-ադրբեջանական սրացումը ոչ մի կերպ չի նպաստել Հայաստանում ՀԱՊԿ-ի հեղինակության բարելավմանը: Ամեն անգամ, օգտագործելով ցանկացած պատրվակ, դաշինքի ղեկավարությունն ամեն կերպ իրեն հեռու է պահել հակամարտությունից։ Երբ 2016-ին սահմանին բախումներ են սկսվել, Երևանին ասել են, որ ՀԱՊԿ-ը չի միջամտում սահմանային հակամարտություններին։ Երբ Լեռնային Ղարաբաղում սկսվել է 44-օրյա պատերազմը, ՀԱՊԿ-ը երկար դադարից հետո հայտարարել է, որ մարտերն ուղղակիորեն չեն սպառնում Հայաստանին, որպեսզի գործի դրվի կազմակերպության կանոնադրության հավաքական անվտանգության հոդվածը։ Երբ Ղարաբաղից հեռու փաստացի սկսել են գնդակոծվել հայկական գյուղերը, և ադրբեջանական զորքերը պարբերաբար սկսել են ներխուժել Հայաստանի տարածք, դաշինքը «դա չի տեսել»։

Ըստ ՀԱՊԿ մամուլի քարտուղար Վլադիմիր Զայնետդինովի, Ստանիսլավ Զասը Նիկոլ Փաշինյանի հաստատմանը կներկայացնի ՀԱՊԿ Հավաքական անվտանգության խորհրդի սեպտեմբերյան (2021թ.) նստաշրջանի որոշումների կատարման գործողությունների ծրագրի և Հայաստանի նախագահության օրոք կազմակերպության առաջնահերթ ուղղությունների ու գործունեության իրականացման
նախագիծը:

Նա տեղեկացրել է նաև, որ այցի ծրագրում ներառված են բանակցություններ պաշտպանության նախարար Սուրեն Պապիկյանի, Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի և ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանի հետ։ Այս հանդիպումներում ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարին կտեղեկացվի տարածաշրջանային գործընթացների մասին, որոնց մասնակցում է Հայաստանը։ Խոսքն առաջին հերթին հայ-ադրբեջանական և հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին է:

Այս երկու գործընթացներում ընդհանուր բանը տրանսպորտային հաղորդակցությունների ապաշրջափակումն է։ Ե՛վ Բաքուն, և՛ Անկարան չեն թաքցնում իրենց հիմնական նպատակը՝ մոտ ապագայում Հայաստանից ստանալ «Զանգեզուրի միջանցքը», որը Հայաստանի տարածքով Ադրբեջանը կկապի Նախիջևանի ինքնավարության հետ։ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն, Hurriyet-ին մեկնաբանելով իրավիճակը, հիշեցրել է, որ կողմերը հատուկ ներկայացուցիչներ են նշանակել հարաբերությունները բարելավելու համար. Երևանը կներկայացնի խորհրդարանի փոխնախագահ Ռուբեն Ռուբինյանը, Անկարան՝ ԱՄՆ-ում նախկին դեսպան Սերդար Քըլըչը...

Մինչդեռ Հայաստանում ոչ բոլորին է դուր գալիս հայ-թուրքական կարգավորման այս կարգի առաջխաղացումը։ Մասնավորապես, նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կողմից ստեղծված «Հայաստան» ընդդիմադիր դաշինքի պատգամավոր Գեղամ Մանուկյանը երկրի խորհրդարանում լրագրողների հետ հանդիպմանը քննադատել է իշխանություններին այս գործընթացի գաղտնիության համար։

Ըստ Մանուկյանի՝ կարգավորման մասին դեռ միայն մեկ մարդ է խոսում՝ Թուրքիայի արտգործնախարար Մևլութ Չավուշօղլուն։ Այս իրավիճակը կարող է միայն վկայել այն մասին, որ օրակարգը ձևավորում է Անկարան, ասել է պատգամավորը։

Նա հայտարարել է, որ Հայաստանի իշխանություններն իրենց շատ իներտ են պահում, նույնիսկ երբ այս տարվա օգոստոսին նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը Հայաստանին փաստացի ներկայացրեց հարաբերությունների կարգավորման մի շարք նախապայմաններ, այդ թվում՝ թե՛ Ղարաբաղի, թե՛ Ցեղասպանության հետ կապված հարցեր։ Մանուկյանը հիշեցրել է, թե ինչպես էին Հայաստանի բարձրաստիճան պաշտոնյաները խոսում Թուրքիայից որոշ դրական ազդակների մասին, սակայն խուսափելով հստակեցումից՝ չնշելով, թե կոնկրետ ինչ է առաջարկում Անկարան։

«Այսօր Թուրքիան պահանջում է օրակարգից բացառել Օսմանյան կայսրությունում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը։ Իսկ դեկտեմբերի 9-ին Ցեղասպանության զոհերի հիշատակի միջազգային օրվա կապակցությամբ Հայաստանի արտգործնախարարության ավանդական հայտարարության մեջ, չգիտես ինչու, չի հիշատակվել Հայոց ցեղասպանությունը։ Մենք սկսել ենք կատարե՞լ Անկարայի նախապայմանները», – հարց է ուղղել պատգամավորը:

Հայ-ադրբեջանական ուղղությամբ էլ իրավիճակը հեշտ չէ: Չնայած իրավիճակը չսրելու և միմյանց սադրիչ հայտարարություններով ու գործողություններով չգրգռելու պայմանավորվածությանը, Բաքուն ցուցադրաբար գազալցակայան է բացել հայկական Գորիս-Կապան ավտոճանապարհի ադրբեջանական կողմի վերահսկողության տակ գտնվող հատվածում։

Այս ամենի մասին հավանաբար կտեղեկացվի Ստանիսլավ Զասին։ Բայց Երևանը հազիվ թե ակնկալի ՀԱՊԿ-ից ստանալ աջակցության կոնկրետ հայտարարություններ, էլ չասած՝ գործողություններ»,-եզրափակել է Ռոքսը։