Ինչպես հասկանալ ապատիայի պատճառներն ու հաղթահարել այն
Մարդկանց մեծամասնությունը հաճախ բախվում է ապատիայի նոպաների, որոնք կարող են տևել մեկ օրից մինչև մի քանի շաբաթ: Մի կողմից՝ մեկ-երկու օր ոչինչ չանելն այնքան էլ սարսափելի չէ, սակայն երբ դա տեղի է ունենում մշտապես, և նման իրավիճակները տևում են շաբաթներ, այդժամ արժե մտորել դրա շուրջ: Միգուցե Ձեր ապատիան ինչ-որ խնդիրների հետևա՞նք է: Գուցե այդ անզգայությունը փոթորկի ազդարա՞ր է:
Ապատիայի պատճառները բազմաթիվ են, ուստի և դրա հաղթահարման միջոցներն էլ քիչ չեն: Այստեղ կարող է օգնել ապատիայի ի հայտ գալու պահի գիտակցումը: Ի՞նչ էր տեղի ունենում Ձեր կյանքի այդ ժամանակահատվածում, ի՞նչ իրադարձություններ, զգացողություններ, մտքեր: Նման իրավիճակը հիմնականում սկսվում է այն բանի հետևանքով, երբ մարդը երկար ժամանակ անտեսում է իր հոգնածության զգացողությունը: Դա հատուկ է աշխատամոլներին կամ ինքնազոհաբերման հակված, չափազանց պատասխանատու անձանց, կամ էլ, օրինակ՝ երիտասարդ մայրերին, որոնք վախենում են անգամ մեկ ժամով իրենց փոքրիկներին հայրերի հետ թողնել: Նրանք կարող են շատ երկար աշխատել առանց հանգստի, հանգստյան օրերի, մտածել միայն աշխատանքի մասին, ապրել դրանով, մինչ հոգնածությունն իր բացասական հետքը կթողնի նրանց ինքնազգացողության վրա: Նման մարդիկ երբեմն էլ անկեղծորեն զարմանում են, թե ինչու չեն կարողանում իրենք իրենց ստիպել ակտիվ հանգստով զբաղվել: Նման մարդկանց ապատիան ինքնաբռնության հետևանք է: Այսպիսի իրավիճակներից ելքը մեկն է՝ սովորել հավասարապես բաշխել հանգիստն ու աշխատանքը, տնային պարտականությունները, սովորել հանգստանալ և լիցքաթափվել:
Ապատիան կարող է առաջանալ նաև այն իրավիճակում, երբ մարդը երկար ժամանակ հագեցած է դրական կամ բացասական հույզերով: Այսպիսի ապատիայի դեպքում խորհուրդ է տրվում հանգիստ նախատեսել կարևոր, երկար սպասված կամ հույզերով լի իրադարձություններից՝ քննություններից, հարսանիքից, կարևոր ելույթից և այլնից հետո:
Գոյություն ունի ապատիայի առաջացման նաև այլ պատճառ. չցանկանալ անել այն, ինչ պետք է անել: Դա տեղի է ունենում այն դեպքում, երբ կան պարտականություններ, որոնց հանդեպ չկա որևէ հակում, որոնք հետաքրքիր չեն, տհաճ են, սակայն ինչ-ինչ պատճառներով պետք է կատարվեն: Նման դեպքերում հարկ է մտածել, թե ում և ինչի համար է դա պետք և կա՞ արդյոք այլընտրանք: Այլընտրանք 99%-ով գոյություն ունենում է:
Երբեմն ապատիան վրա է հասնում որևէ սխալ թույլ տալուց կամ անհաջողության մատնվելուց հետո, երբ մարդը շատ պահանջկոտ է ինքն իր հանդեպ և չեն արդարացվում նրա որոշակի սպասումները: Այսպիսի մարդկանց համար շատ կարևոր է սովորել ընդունել սեփական պարտությունները, չնախատել ինքն իրեն, սխալներից դասեր քաղել, այլ ոչ թե տանջվել սեփական անպետքության զգացումից:
Ապատիան կարող է առաջանալ նաև որպես ճնշված զայրույթի հետևանք: Այն կարող է դրսևորվել որպես յուրատեսակ պասիվ ագրեսիա: Օրինակ՝ դեռահասը կարող է բացահայտ չարտահայտել ծնողների հանդեպ ունեցած իր զայրույթը, ընդ որում՝ ապատիա զգալ, շաբաթներով լինել թափթփված՝ դրանով իսկ բարկացնելով ծնողներին: Այս տեսակի ապատիան փոքրիկ ապստամբության նման է: Մեծահասակ տարիքում կարող են հենց այսպիսի պատճառներ լինել նաև աշխատավայրում կամ ընկերների հետ հարաբերություններում: Նման դեպքերում անհրաժեշտ է սովորել ագրեսիան, դժգոհությունն ու պահանջներն արտահայտել ուղղակիորեն նրան, ում հանդեպ դրանք առաջացել են: Սկզբունքորեն ցանկացած հուզական բռնկմանը կարող է ապատիա հաջորդել, եթե հույզերը ճնշվել են, մարդը փորձել է շեղվել դրանցից՝ դրանք զգալու, արտահայտելու և անհանգստությունների մասին պատմելու փոխարեն: