ԱՄՆ-ը Միջուկային զենքի արգելման պայմանագիրը վավերացրած երկրներին կոչ է անում հետ կանչել իրենց ստորագրությունները

Միացյալ Նահանգները ՄԱԿ-ի Միջուկային զենքի արգելման պայմանագիրը վավերացրած երկրներին կոչ է անում հետ կանչել իրենց ստորագրությունները, քանի որ վավերացումները մոտենում են 50-ին, որոնք անհրաժեշտ են ուժի մեջ մտնելու համար, ինչը կարող է տեղի ունենալ այս շաբաթ:

Associated Press-ի տարամադրության տակ հայտնված նամակում ԱՄՆ-ը ստորագրած կողմերին ասում է, որ հինգ միջուկային տերությունները՝ ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Չինաստանը, Մեծ Բրիտանիան եւ Ֆրանսիան, եւ ՆԱՏՕ-ում Ամերիկայի դաշնակիցները «միասնական են պայմանագրի հավանական հետեւանքներին մեր դիմադրության հետ»:

«Թեեւ մենք ճանաչում ենք ձեր ինքնիշխան իրավունքը՝ վավերացնելու կամ միանալու Միջուկային զենքի արգելման պայմանագիրը (ՄԶԱՊ) կամ միանալու դրան, մենք կարծում ենք, որ դուք ռազմավարական սխալ եք թույլ տվել եւ պետք է հետ վերցնեք ձեր ստորագրությունը»,- ասված է նամակում:

Պայմանագիրը պահանջում է, որ վավերացնող բոլոր երկրները «երբեք եւ ոչ մի պարագայում չպետք է զարգացնեն, փորձարկեն, արտադրեն, ձեռք բերեն, տիրապետեն կամ կուտակեն միջուկային զենք կամ այլ միջուկային պայթուցիկ սարքեր»: Այն նաեւ արգելում է միջուկային զենքի կամ միջուկային պայթուցիկ սարքերի ցանկացած փոխանցում կամ օգտագործում եւ այդպիսի զենքի օգտագործման սպառնալիքը եւ պահանջում է, որ կողմերը խթանեն պայմանագիրը ստորագրել այլ երկրներին:

Միջուկային զենքի ոչնչացման միջազգային կազմակերպության գործադիր տնօրեն Բեատրիս Ֆինը Associated Press-ին ասել է, թե մի քանի դիվանագիտական աղբյուրներ հաստատել են, որ ԱՄՆ-ը նամակներ է ուղարկել հետ կանչելու պահանջով:

Նրա խոսքով՝ «աճող նյարդայնությունն ու հնարավոր խուճապը որոշ միջուկային տերությունների եւ, մասնավորապես, Թրամփի վարչակազմի կողմից» ցույց է տալիս, որ նրանք «կարծես հասկանում են, որ դա իրականություն է՝ միջուկային զենքը կարգելվի միջազգային օրենսդրությամբ՝ շուտով»:

Ֆինը հերքել է միջուկային տերությունների պնդումները, որ պայմանագիրը միջամտում է Միջուկային զենքի չտարածման պայմանագրին:

«Նրանք դրա համար իրական փաստարկներ չունեն»,- ասել է նա: «Միջուկային զենքի չտարածման պայմանագիրը նպատակ ունի կանխել միջուկային զենքի տարածումը եւ վերացնել միջուկային զենքը: Դուք չեք կարող խափանել Միջուկային զենքի չտարածման պայմանագիրը՝ արգելելով միջուկային զենքը: Սա պայմանագրի վերջնական նպատակն է»:

ՄԶՉՊ-ն նպատակ ուներ կանխել միջուկային զենքի տարածումը հինգ միջուկային տերությունների սահմաններից դուրս: Այն պահանջում է, որ միջուկային զենք չունեցող երկրները ատոմային զենք չստեղծեն՝ միջուկային զինաթափման հինգ տերությունների խոստման փոխարեն եւ երաշխավորեն էներգիայի արտադրության համար խաղաղ միջուկային տեխնոլոգիաներին ոչ միջուկային պետությունների հասանելիությունը:

«Այն, որ Թրամփի վարչակազմը ճնշում է գործադրում երկրների վրա, որպեսզի նրանք դուրս գան ՄԱԿ-ի կողմից աջակցվող Ապառազմականացման պայմանագրից, աննախադեպ գործողություն է միջազգային առումով»,- ասել է Ֆինը: «Այն, որ ԱՄՆ-ն այնքան հեռուն է գնացել, որ պնդում է, թե երկրները խախտել են իրենց պայմանագրային պարտավորությունները, ցույց է տալիս, թե որքանով է նա վախենում պայմանագրի ազդեցությունից եւ աճող աջակցությունից»:

Համաձայնագիրը 2017-ի հուլիսի 7-ին հաստատվել է ՄԱԿ Գլխավոր ասամբլեայի կողմից` 122 կողմ ձայներով, Նիդեռլանդները դեմ է արտահայտվել, իսկ Սինգապուրը ձեռնպահ է մնացել: Կողմ քվեարկած երկրների թվում էր Իրանը: Հինգ միջուկային տերությունները եւ չորս այլ երկրներ, որոնք ենթադրաբար ունեն միջուկային զենք՝ Հնդկաստանը, Պակիստանը, Հյուսիսային Կորեան եւ Իսրայելը, իրենց դաշնակիցների հետ միասին բոյկոտել են պայմանագրի շուրջ բանակցությունները եւ քվեարկությունը:

Պայմանագիրը այժմ վավերացվել է 47 երկրի կողմից, իսկ ուժի մեջ մտնելու համար պահանջվում է 50 վավերացում՝ 90 օրվա ընթացքում:

Ֆինը ասել է, որ կան մոտ 10 երկրներ, որոնք շատ են ձգտում վավերացնել պայմանագիրը: Պայմանագրի ուժի մեջ մտնելը կլինի «իսկապես մեծ իրադարձություն», քանի որ այն կդառնա միջազգային իրավունքի մաս եւ կբարձրանա ապառազմականացման, ռազմական հանցագործությունների եւ զենքի շուրջ քննարկումների ժամանակ: