Էրդողանը բավական ուժեղ ազդեցություն է ունեցել ԱՄՆ-ի քաղաքականության վրա Սիրիայում եւ այլ երկրներում․ Բոլթոն

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը բավական ուժեղ ազդեցություն է ունեցել Սիրիայում եւ այլ երկրներում ԱՄՆ քաղաքականության վրա: Այս մասին իր «Սենյակը, որտեղ դա տեղի է ունեցել» հուշագրության մեջ գրում է ազգային անվտանգության հարցերով ԱՄՆ նախագահի նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնը:

Բոլթոնի հուշերի պատճենը հայտնվել է Ahval-ի նտրամադրության տակ, որը Թուրքիային վերաբերող մի քանի հատվածներ է ներկայացրել։

«Էրդողանը հանձնեց Հալքբանկը ներկայացնող իրավաբանական ընկերության գրությունը, որը Թրամփը միայն թերթեց, մինչ կհայտարարեր, թե կարծում է, որ Հալքբանկն ընդհանրապես մեղավոր չէ Իրանի դեմ ԱՄՆ պատժամիջոցները խախտելու մեջ։ Թրամփը հարցրեց, թե կարո՞ղ է կապվել ԱՄՆ գլխավոր դատախազի պաշտոնակատար Մեթ Ուիթակերի հետ, եւ ես խուսափեցի պատասխանել: Այնուհետեւ Թրամփը Էրդողանին ասաց, որ ինքը հոգ կտանի ամեն ինչի մասին՝ բացատրելով, որ Հարավային շրջանի դատախազներն իր մարդիկ չեն, այլ Օբամայի մարդիկ են, եւ այդ խնդիրը կլուծվի, երբ նրանք փոխարինվեն իր մարդկանցով»:

Բոլթոնը դա անվանել է «անհեթեթություն», քանի որ «դատախազները արդարադատության նախարարության պրոֆեսիոնալ աշխատակիցներ էին, որոնք նույնը կանեին, եթե Հալքբանկի հետաքննությունը սկսվեր Թրամփի նախագահության ութ տարիների ընթացքում, այլ ոչ թե Օբամայի նախագահության ութերորդ տարում: Թրամփը, կարծես, փորձում էր ապացուցել, որ ինքն ունի նույնքան կամայական լիազորություններ, որքան Էրդողանը, որը քսան տարի առաջ Ստամբուլի քաղաքապետին ասաց. «Ժողովրդավարությունը տրամվայի պես է: Դու գնում ես մինչեւ անհրաժեշտ կանգառ, այնուհետեւ դուրս ես գալիս»:

Այնուհետեւ Թրամփը, ըստ Բոլթոնի, ասել է թե չէր ուզում, որ ինչ-որ վատ բան պատահի Էրդողանի կամ Թուրքիայի հետ, եւ որ շատ կաշխատի այս ուղղությամբ: «Էրդողանը նաեւ դժգոհեց Սիրիայում քրդական ուժերից, այնուհետեւ բարձրացրեց Գյուլենի հարցը՝ կրկին խնդրելով նրան արտահանձնել Թուրքիային»:

«Թրամփը ենթադրեց, որ Գյուլենը միայն մեկ օր կդիմանա, եթե վերադառնա Թուրքիա: Թուրքերը ծիծաղեցին, բայց հավաստիացրին, որ Գյուլենը անհանգստանալու բան չունի, քանի որ Թուրքիայում մահապատիժ չկա: Բարեբախտաբար, երկկողմ հանդիպումը կարճ ժամանակ անց ավարտվեց: Ոչ մի լավ բան չի ստացվի եւս մեկ օտարերկրյա ավտորիտար ղեկավարի հետ հարաբերությունների վերսկսումից։

Այս հանդիպումից մի քանի ամիս առաջ, Հելսինկիում Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հետ 2018-ի հուլիսին Թրամփի հանդիպումից հետո, Էրդողանը զանգահարեց Թրամփին, որպեսզի պատմի ամերիկացի պաստոր Էնդրյու Բրանսոնի, որը երկուսուկես տարի էր անցկացրել Թուրքիայի բանտում, եւ Գյուլենի հետ նրա «կապերի» մասին։

«Էրդողանը նաեւ շոշափեց եւս մեկ սիրված թեմա, որը հաճախ քննարկվում էր Թրամփի կողմից՝ թուրքական պետական Հալքբանկի բարձրաստիճան պաշտոնյա Մեհմեթ Աթիլլայի դատապարտումը՝ Իրանի դեմ մեր պատժամիջոցների զանգվածային խախտումներով պայմանավորված ֆինանսական խարդախությունների համար: Այս երկարատեւ քրեական հետաքննությունը սպառնում էր հենց Էրդողանին՝ այն պնդումների պատճառով, որ նա եւ իր ընտանիքը Հալքբանկն օգտագործել են անձնական նպատակներով: Էրդողանի խոսքերով՝ Գյուլենը եւ նրա «շարժումը» պատասխանատու էին Հալքբանկի դեմ հարուցված մեղադրանքների համար, ուստի այս ամենը նրա դեմ դավադրության մաս էր կազմում, չխոսելով նրա ընտանիքի աճող հարստության մասին: Նա ցանկանում էր, որ Հալքբանկի գործը կարճվի: Վերջապես, Էրդողանը մտահոգություն հայտնեց այն մասին, որ Կոնգրեսը պետք է ընդուներ օրենք, որը կկանգնեցներ F-35-ի վաճառքը Թուրքիային, քանի որ Անկարան ռուսական Ս-400 ՀՕՊ համակարգ է գնում: Եթե գնումն ավարտվի, դա նույնպես կհանգեցնի Թուրքիայի դեմ պարտադիր պատժամիջոցների: Էրդողանը անհանգստանալու բան ուներ»,- գրում է Բոլթոնը: