Այսօր ապրիլի 24-ն է, Հայոց ցեղասպանության սուրբ նահատակների ոգեկոչման օրը

Այսօր ապրիլի 24-ն է, Հայոց ցեղասպանության սուրբ նահատակների ոգեկոչման օրը։ Հայաստանում, Արցախում ու Սփյուռքում հայերը և առաջադեմ մարդկությունը հիշում են 20-րդ դարի առաջին Ցեղասպանության զոհերին:

Ամեն տարի ապրիլի 24-ի նախօրեին, երեկոյան կազմակերպվում էր Ջահերով երթը, որի ընթացքում մասնակիցները եռագույնով և ցեղասպանությունը ճանաչած պետությունների դրոշներով անցնում են քաղաքի կենտրոնական փողոցներով։ Ցեղասպանության հուշահամալիրի անմար կրակի մոտ նրանք հարգանքի տուրք են մատուցում 20-րդ դարասկզբի ողբերգության զոհերի հիշատակին։

Երթը, որ տևում է ավելի քան երկու ժամ, կազմակերպում է ՀՅԴ Հայաստանի Երիտասարդական միությունը և Նիկոլ Աղբալյան ուսանողական միությունը, հաճախ դրան մասնակցել են նաեւ Առաքելական եկեղեցու Արարատյան թեմի հոգեւորականները, ինչպես նաեւ՝ հասարակ քաղաքացիներ։

Սակայն այս տարի Կորոնավիրուսի՝ մեր երկիրը և ամբողջ աշխարհը գրոհելու պատճառով Ջահերով երթը չիրականացավ ավանդական ձևով:

Ինչպես ավելի վաղ Operativ լրատվականը նշել էր, Ջահերով երթը՝ Կորոնավիրուսի համաճարակով պայմանավորված չի անցկացվում ավանդական ձևաչափով:

Երեկ երեկոյան՝ ժամը 20:30-ից 21:00 ընկած ժամանակահատվածում տեղի ունեցավ «Ճրագը պատուհանին» նախաձեռնությունը, որին միանալու մասին ևս ավելի վաղ հայտարարել էինք:

Բնակիչները միահամուռ ուժ դարձած լապտերներով և մոմի լույսով պատուհանագոգին հարգանքի տուրք մատուցեցին 1915 թվականի Հայոց Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին:

Ուղիղ ժամը 21.00-ին երեք րոպե ղողանջեցին Հայաստանի բոլոր եկեղեցիների զանգերը, ինչից անմիջապես հետո անջատվեցին Երեւանի եւ մարզերի բոլոր փողոցների ու հրապարակների լույսերը: Քաղաքացիները նույն ժամին անջատեցին բնակարանների լույսերը և պատուհանների մոտ վառեցին մոմեր կամ միացրին հեռախոսի լույսը՝ այդպիսով միանալով կառավարության հայտարարած «Լուսավառ ոգեկոչման րոպե» խորագրով ակցիային: Դրանից անմիջապես հետո Ծիծեռնակաբերդի բարձունքում՝ Անմար կրակի մոտ հնչեց «Արի իմ սոխակ» օրորոցային երգը:

Azatutyun tv-ն ևս նկարահանել էր լապտերների ներքո քաղաքը:

Հիշեցնենք, Հայոց ցեղասպանությունը մի քանի փուլով է իրականացվել, բայց խորհրդանշական սկիզբը համարվում է 1915 թվականի ապրիլի 24-ը, երբ Ստամբուլում ձերբակալվեց 235 հայ ականավոր մտավորական՝ Վանում ապստամբություն կազմակերպելու կեղծ մեղադրանքով։ Դրան հաջորդեց եւս 600 ազդեցիկ հայերի ձերբակալությունը, որոնք բոլորը աքսորի ճանապարհին գազանաբար սպանվեցին։

1892-ից 1923 թվականները Օսմանյան կայսրության Աբդուլհամիդյան, այնուհետեւ երիտթուրքերի կառավարությունները՝ Թալեաթի, Էնվերի եւ Ջեմալի, Բեհաեդդին Շաքիրի եւ մյուս իթթիհատականների գլխավորությամբ, այնուհետեւ Մուստաֆա Քեմալի իշխանությունը Արեւմտյան Հայաստանի, Կիլիկիայի և Օսմանյան Թուրքիայի նահանգների հայությանը ենթարկեցին զանգվածային արտաքսման եւ ոչնչացման:

Գրեթե 1,5 մլն մարդ բնաջնջվեց 1915-23 թվականներին: Կես միլիոնից ավելի հայեր ցրվեցին աշխարհով մեկ՝ ձեւավորելով հայկական Սփյուռքը։ Ցեղասպանության հետեւանքով Արեւմտյան Հայաստանը զրկվեց իր բնիկ ժողովրդից, իսկ հայերը՝ իրենց պատմական հայրենիքից: Ոչնչացվեցին հազարավոր պատմական եւ ճարտարապետական կոթողներ ու հուշարձաններ, ձեռագրեր, պղծվեցին սրբավայրերը: Հրկիզվեցին եւ կողոպտվեցին ավելի քան 60 հայկական քաղաքներ եւ 2,5 հազար գյուղեր: «Հանցագործություն մարդկության դեմ» ձեւակերպումն առաջին անգամ կիրառվել է Հայերի ցեղասպանությունը դատապարտելու առիթով, երբ Օսմանյան Թուրքիայի հետ պատերազմող Անգլիան, Ռուսաստանն ու Ֆրանսիան 1915թ․ մայիսի 24-ին ընդունած համատեղ հայտարարությամբ պահանջեցին դադարեցնել հայերի սպանդը, խոստանալով գտնել ու պատժել աննախադեպ ոճրի բոլոր կազմակերպիչներին։ Ցեղասպանություն եզրույթը Ռաֆայել Լեմկինը ձեւակերպել է հիմք ընդունելով Հայկական ջարդերը։

Հայոց Ցեղասպանությունը ճանաչել են մի քանի տասնյակ պետություններ, առաջինը Ուրուգվայն էր՝ 1965 թվականին, հետագայում՝ Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Իտալիան, Գերմանիան, Հոլանդիան, Բելգիան, Լեհաստանը, Լիտվան, Սլովակիան, Շվեդիան, Շվեյցարիան, Հունաստանը, Կիպրոսը, Լիբանանը, Կանադան, Վենեսուելան, Արգենտինան, Չեխիան, Վատիկանը, ԱՄՆ-ը: Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչել ու դատապարտել են նաեւ ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեան, Եվրոպական խորհրդարանը, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը և միջազգային այլ կազմակերպություններ:

Ապրիլ24-յան իրադարձությունների գլխավոր վայրը Հայոց Մեծ Եղեռնի հուշահամալիրն է։ Ավելի քան 50 տարի այս օրը առավոտից մինչեւ ուշ գիշեր չի դադարում մարդկանց երթը դեպի Ծիծեռնակաբերդ, որտեղ նրանք ծաղիկներ են խոնարհում անմար կրակի մոտ ու հարգանքի տուրք մատուցում սրբադասված նահատակների հիշատակին։ Այս տարի առաջին անգամ Ծիծեռնակաբերդի բարձունքը մարդաշատ չի լինելու։ Նոր կորոնավիրուսի համավարակով պայմանավորված դեպի հուշահամալիր տանող բոլոր ճանապարհները փակ են մինչև ապրիլի 25-ը՝ ժամը 22-ը։

Ապրիլի 24-ին՝ ժամը 08:00-ից սկսած, քաղաքացիները կարող են հաղորդագրություն ուղարկել 1915 կարճ համարին Հայաստանից, և 0037433191500՝ արտասահմանից։ Հաղորդագրություն ուղարկած քաղաքացիների անունները կարտացոլվեն հուշահամալիրի սյուներին` այդպիսով ազդարարելով իրենց խորհրդանշական մասնակցությունը և հարգանքի տուրքը Սուրբ նահատակների հիշատակին։

Operativ լրատվականը հաղորդել էր նաև, որ Ամերիկաբնակ Հայ Ուսանողները ամեն տարի Բողոքի «լուռ» Ցույց են իրականացնում՝ ի նպաստ Ցեղասպանության Իրազեկմանը:

Operativ լրատվալկանը հրապարակել էր նաև լուսանկարներ այդ ցույցերից: