Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնը ոչ միայն պատվավոր, այլեւ բավական շահավետ է

Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնը ոչ միայն պատվավոր, այլեւ բավական շահավետ է. ոչ վատ աշխատավարձից բացի՝ ամերիկյան նախագահներն օգտվում են բազմաթիվ արտոնություններից, անգամ Սպիտակ տնից հեռանալուց հետո։

Այժմ ԱՄՆ նախագահի տարեկան աշխատավարձը կազմում է 400 հազար դոլար։ Նախագահի ինստիտուտի գոյության ամբողջ ընթացքում աշխատավարձի չափը վերանայվել է ընդամենը հինգ անգամ, տեղեկացնում է «Ամերիկայի ձայնը»։

Առաջին նախագահ Ջորջ Վաշինգտոնը, որն ընտրվել է 1789 թվականին, եւ պետության հաջորդ 17 ղեկավարները ստացել են տարեկան 25 հազար դոլար։ Առաջին բարձրացումը տեղի է ունեցել 1873 թվականին, երբ նախագահի աշխատավարձն ավելացել է երկու անգամ՝ կազմելով 50 հազար։ 1909-ին Կոնգրեսը հաստատեց աշխատավարձի նոր բարձրացումը՝ 75 հազար դոլար տարեկան։

Այն բանից հետո, երբ նախագահ Հարի Թրումենը 1949-ին վերընտրվեց երկրորդ ժամկետով, նրա աշխատավարձն ավելացավ՝ կազմելով 100 հազար դոլար։ 20 տարի անց այդ գումարն ավելացավ եւս երկու անգամ՝ 1969-ին ընտրված Ռիչարդ Նիքսոնը առաջին նախագահն էր, որ ստացել է 200 հազար դոլար աշխատավարձ։ Աշխատավարձի ներկայիս չափը հաստատվել է 2001 թվականին, Ջորջ Բուշ-կրտսերի ընտրությունից հետո։

Նախագահներն օգտվում են բազմաթիվ արտոնություններից. նրանց տրամադրության տակ են՝ անվճար բնակարանը Վաշինգտոնի կենտրոնում (Սպիտակ տունը), սպասարկող անձնակազմի մի ամբողջ դասակ՝ ծառայապետի գլխավորությամբ, շեֆ-խոհարարը, ֆիթնես-մարզիչը, անձնական կինոթատրոնը եւ բոուլինգը, քաղաքամերձ կալվածքը Քեմփ Դեւիդում, շուրջօրյա պահպանությունը, ուղղաթիռն ու լիմուզինը։

Պաշտոնից հեռանալուց հետո նախագահները շարունակում են մինչեւ կյանքի վերջը ստանալ թոշակ տարեկան 213 հազար 600 դոլարի չափով. դա նախարարների աշխատավարձի չափ է։ Նախագահական թոշակի մասին որոշումն ընդունվել է 1958-ին Հարի Թրումենի կողմից։ Թրումենն ինքը թոշակի անցնելուց հետո հուշեր է գրել եւ դրանք վաճառել Life ամսագրին 600 հազար դոլարով (այժմ այդ գումարը, հաշվի առնելով գնաճը, համարժեք է 5,7 մլն դոլարին)։

Դաշնային բյուջեն փոխհատուցում է նաեւ նախկին նախագահների բիզնես ծախսերը՝ գործնական ուղեւորությունները եւ օֆիսներ պահելը։ «Անգամ այն բանից հետո, երբ նախագահը հեռանում է պաշտոնից, նա շարունակում է պարտավորություններ կրել պետության առջեւ. դա հիմք է հանդիսանում նրա կրած ծախսերը փոխհատուցելու համար»,- ասում է Հարկատուների ազգային միության ֆոնդի հետազոտությունների գծով տնօրեն Դեմիեն Բրեյդին։

Սպիտակ տնից հեռանալուց հետո առաջին 30 ամիսների ընթացքում նախկին նախագահը կարող է իր օֆիսի համար վարձել աշխատակիցների, եւ նրանց աշխատավարձը կվճարվի դաշնային բյուջեից, աշխատավարձի ֆոնդի լիմիտը սահմանվում է տարեկան 150 հազար դոլարի մակարդակով։ Հետո այդ գումարը կրճատվում է մինչեւ 96 հազար դոլար։

Սկսած 2000 թվականից՝ հարկատուների գրպանից նախկին նախագահներին պահելու համար, առանց հաշվի առնելու պահպանության ծախսերը, վճարվել է գրեթե 68 մլն դոլար, հաշվել են Հարկատուների ազգային միությունում։

Բյուջեի վրա ամենից թանկ է արժեցել Բիլ Քլինթոնը, որը 2000 թվականից պետական գանձարանից ստացել է 21 մլն դոլար: Ընդ որում՝ Քլինթոնի անձնական կարողությունը գնահատվում է ավելի քան 70 մլն դոլար: Սպիտակ տանից հեռանալուց հետո Բարաք Օբաման որպես փոխհատուցում տարեկան ստանում է 1,4 մլն դոլար, Ջորջ Բուշ կրտսերը՝ տարեկան 1,2 մլն դոլար: Ընդ որում՝ 2 նախկին նախագահներն էլ բազմամիլիոնանոց կարողություն ունեն:

Բրեյդիի կարծիքով՝ նման առատաձեռն վճարումները, ըստ էության, միլիոնատերերին սուբսիդավորում է. բոլոր նախկին նախագահները վատ չեն վաստակում՝ ելույթ ունենալով համաժողովներում, հրատարակելով գրքեր եւ զբաղվելով այլ բիզնես նախագծերով: «Ոչ ոք չի ասում, որ նախագահները պետք է չքավոր լինեն»,- ասում է Բրեյդին: Նա, սակայն, առաջարկում է փոփոխել փոխհատուցման վճարման գործող կանոնը՝ հարկատուների միջոցների տնտեսման համար:

Դեռեւս 2016 թվականին նախաձեռնվել էր նախկին նախագահների համար փոխհատուցման չափը տարեկան մինչեւ 200 հազար դոլար սահմանափակելու փորձ, սակայն Բարաք Օբաման այդ օրինագծի վրա վետո էր դրել: Մայիսին Կոնգրես էր ներկայացվել եւս մեկ օրինագիծ՝ ուղղված նախկին նախագահների արտոնությունների սահմանափակմանը: Այդ փաստաթուղթը մինչեւ հիմա քննարկվում է Կոնգրեսի կոմիտեներում:

ԱՄՆ նախագահի պաշտոնն ամենեւին ամենաեկամտաբերը չէ՝ այլ պետությունների առաջնորդների համեմատ: Աշխարհում ամենաբարձր վարձատրվող նախագահն է Սինգապուրի առաջնորդը՝ նա տարեկան ստանում է 1,4 մլն դոլարից ավելի աշխատավարձ: Թոփ-5-ի մեջ են մտնում նաեւ Իրաքի (809 673 դոլար), Կամերունի (620 976 դոլար), Հոնկոնգի (568 400 դոլար) եւ Ավստրիայի (410 000 դոլար) ղեկավարները: Իռլանդիայի նախագահը ստանում է 1000 դոլարով ավելի, քան ԱՄՆ նախագահը՝ 401 հազար դոլար:

Սակայն բացարձակ ռեկորդը պատկանում է Սաուդյան Արաբիայի թագավորին. Middle East Eye պարբերականի տեղեկություններով՝ Սալման թագավորը ստանում է ամսական 800 մլն դոլար աշխատավարձ, այսինքն՝ տարեկան 9,6 մլրդ դոլար: