Աֆրինի ռազմաքաղաքական դասերը

Սիրիայի հյուսիս-արևմուտքում գտնվող Աֆրինի շրջանի քրդական ինքնավարությունը փաստացի ոչնչացնելուց հետո, Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը հիմա էլ ի լուր աշխարհի հայտարարում է, որ թուրքական կանոնավոր բանակի կողմից քրդական անկլավների դեմ իրականացվող ներկա ռազմական գործողությունները շարունակական բնույթ են կրելու՝ ինչպես Սիրիայի տարածքում, այնպես էլ Իրաքում: Նշենք, որ Թուրքիայի հետ համատեղ Աֆրինի ռազմակալման գործընթացին մասնակցում էր նաև «Սիրիական ազատ բանակը»՝ Սիրիայի ներկա կառավարությանն ընդդիմադիր ռազմականացված միավորումը: Այս ամենը փաստացի հնարավոր դարձավ Սիրիայում ռուսական զորախմբի լուռ համաձայնությամբ, որի այդ երկրում գտնվելու գլխավոր առաքելութունը պաշտոնապես հայտարարված է միացյալ Սիրիային և նրա օրինական նախագահ Ասադին աջակցելը:

Ներկա իրավիճակում ակնհայտ է դառնում, որ մեր տարածաշրջանում գնալով ավելի է ու ավելի է սրվելու քաղաքական և ռազմական իրավիճակը, և այս խառնակ ու դժվարին պայմաններում Հայաստանի, որպես անկախ պետականության, միակ երաշխիքը կարող է հանդիսանալ բազմավեկտոր, ճկուն և իրատեսական արտաքին քաղաքակության իրականացնումը: Համեմատության կարգով վերհիշենք, թե ինչ իրավիճակ էր ռուս-թուրքական քաղաքական հարաբերություններում մոտ երկուսուկես տարի առաջ, երբ 2015 թվականի նոյեմբերին Թուրքիայի կողմից հովանավորվող Սիրիայի հակակառավարական գրոհայինները խոցեցին ռուսական ռազմական ինքնաթիռը և գնդակահարեցին ռուս օդաչուին:

Անմիջապես այդ իրադարձությունից հետո Մոսկվայում կայացան քննարկումներ «Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերի դենոնսացիա. հնարավորություններն ու ապագան» թեմայով: Այդ քննարկմանը խոսվել էր 1921-ի սովետա-թուրքական տխրահռչակ պայմանագրերի չեղարկման հնարավորության մասին, իսկ հայտնի քաղաքագետ, «Ռեգնում» ռուսական լրատվական գործակալության գլխավոր խմբագիր Մոդեստ Կոլերովը մասնավորապես հանդես էր եկել հետևյալ ուշագրավ դրույթներով. «Այն, որ Թուրքիայի տարածքային ամբողջականությունն արդեն անցյալի վերհուշ է դառնում` դա արդեն իսկ փաստ է, իսկ այն, որ այս հարցում կգտնվեն համապատասխան իրավական ձևակերպումներ` դա արդեն ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ... Հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման հարցն արդեն բառացիորեն մեռած է: Սահմանից այն կողմ` Թուրքիա, որպես այդպիսին միացյալ երկիր, այլևս չկա` այնտեղ այսօր արդեն փաստացի կիսաանկախ Քրդստանն է, իսկ վաղն արդեն` իրական անկախ Քրդստանը»:

Հիմա տեսնում ենք, թե ինչպես է կտրուկ փոխվել քաղաքական ողջ պատկերը մեր տարածաշրջանում՝ Թուրքիան և Ռուսաստանը փաստորեն դարձել են ռազմական դաշնակիցներ, իսկ ահա բազմաչարչար «հայկական հարցը» միշտ էլ շահարկման առարկա կմնա, երբ այդ խնդիրը որևիցէ մեկին պետք լինի: Հիշենք, թե այդ հարցն ինչպես բարձրացրեց Խորհրդային Միությունը 1945-ին՝ այն ժամանակ Ստալինը մտադրված էր չեղարկել 1921-ի պայմանագրերը և ռազմակալել Արևելյան Թուրքիայի տարածքները: Այդ ամենը գուցեև այն ժամանակ արդեն հիմնովին փոխեր տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքական բալանսը` միանշանակ ի վնաս Թուրքիայի, սակայն դա չիրականացավ՝ չնայած ամեն ինչ նախապատրաստված էր սովետական զորքերի դեպի Թուրքիայի տարածք առաջխաղացման համար:

Ռուբեն Շուխյան. Ֆեյսբուք