Մենք ու մեր սփյուռքը. հարցադրումներն ավելի են, քան դրանց պատասխանները

Այսօր հանդիսավոր կերպով մեկնարկեց Հայաստան-Սփյուռք 6-րդ համաժողովը: Ընդհանուր առմամբ դա լավ փաստ է, որ կարող է վերջին տարիների ընթացքում ՀՀ-Սփյուռք ֆորմատում ճաքեր տված հարաբերությունների վերարժևորման համար լավ հնարավորություն դառնալ:

Հենց այս առումով տրամաբանական ու սպասելի էր, որ համաժողովի ժամանակ ու նրա կուլիսներում պետք է սուր, քննադատողական և մտահոգություններ պարունակող հայտարարություններ հնչեցվեին: Մյուս կողմից մինչ օրս մենք Հայաստանաբնակ հայերս և մեր սփյուռքահայ հայրենակիցներն իրենց համար չեն հստակեցրել դիմացի կողմի ով լինելը, նրա կարևորության սահմանը, նրա հետ շփվելու ձևն ու ֆորմատը, էլի շատ-շատ հարցեր...

Երբ մենք խոսում ենք Հայաստան-Սփյուռք հարաբերություններից ու իրապես, ոչ հռչակագրային նպատակ ունենք ինստիտուցիոնալ ճգնաժամ ապրող ՀՀ-ի կազդուրման համար օգտագործել դրսի ներուժը, մենք մի շարք հարցադրումների պետք է կարողանանք շիտակ պատասխանել:

- արդյո՞ք հայկական Սփյուռքի բոլոր հատվածները (ԱՄՆ-ի, Եվրոպայի, ՌԴ-ի, Վրաստանի ու Մերձավոր Արևելքի ու Թուրքիայի հայկական համայնքներ) ՀՀ-ի համար միանմա՞ն կարևոր են: Մյուս կողմից՝ արդյո՞ք Սփյուռքի տարբեր հատվածների համար ՀՀ-ն նույնչափ արժեքավոր է: Այսինքն արդյո՞ք Հայաստանը բոլոր հայերի հայրենիքն և հայրենիք ասելով՝ այս պարագայում ի՞նչ ենք հասկանում:

- արդյո՞ք Սփյուռքի ֆինանսական ներդրումները Հայաստանում նրան լեգիտիմ իրավունք են տալիս մասնակցել ՀՀ-ի քաղաքական գործընթացներին, կամ միջնորդավորված աջակցել դիմադիր/ընդդիմադիր այս կամ այն կուսակացությանը, խմբին: Ասենք՝ «ՀԷՑ»-ի կամ «Զվարթնոց» օդանավակայանի սեփականատերերը կարող են քաղաքական գործունեությամբ զբաղվել՝ այդ թվում, ընդդիմանդիրներին օժանդակելով, թե՞ դա բացառվում է:

- լինելով տարբեր, երբեմն միմյանց մրցակից ու հակադրվող երկրների քաղաքացիները՝ ինչպես են սփյուռքահայերը պատկերացնում ՀՀ անվտանգության ու բանակաշինության ոլորտում իրենց ներդրումը ու մասնակացությունը:

- հայկական սփյուռքի և նրա տարբեր հատվածների ու Հայաստանի օրակարգում Թուրքիայի և ցեղասպանության հարցադրումն ի՞նչ շեշտադրումներով է առկա:

- ի՞նչ կեցվածք ու մոտեցումներ են որդեգրում սփյուռքահայրերը, երբ իրենց բնակության ու քաղաքացիության երկիրն աջակցում ու զինում է ՀՀ-ի թշնամի երկրների: Միաժամանակ ՀՀ-ն ի՞նչ ակնկալիքներ ունի իր համայնքերից նման բարդ իրավիճակում:

- ի՞նչ վստահելի մեխանիզմ է ՀՀ-ի պատկան մարմինների մոտ առկա բեկանելու սփյուռքահայերի մոտ «կթու կովի» սինդրոմը, որն, անկասկած. բացի որոշ միգուցե մասնավոր փաստերից ու իրողություններից իր մեջ պարունակում է նաև քաղաքակրթական ընկալման խորքային տարբերություններ:

Իրականում հարցադրումները շատ ավելին են, քան վերևում եմ ներկայացրել: Տարիներ շարունակ Սփյուռքն ու ՀՀ-ն չեն գտել այն բանալին, որը նրանց լիարժեք վստահության մթնոլորտի ներքո կմոտեցնի իրար: Ու ամենակարևորը այդ մոտ լինելը չպետք է տեղավորվեր «տելետոնների» ու տարբեր դրամահավաքների ֆորմատում, այլ տեսանելի պետք է լիներ ՀՀ-ում սփյուռքի տարաբնույթ հատվածների իրավահավասար ու մրցունակ բիզնես դնելու, բնակության համար ՀՀ տեղափոխվելու և ՀՀ քաղաքացի դառնալու օրակարգերում: Ու երբ դա տեսանելի կլինի «Հայաստանը բոլոր հայերի հայրենիքն է» վիրտուալ թեզը իրապես իրողություն կդառնա:

Ալեն Ղուլյան. Ֆեյսբուք: